Bước đột phá lớn của Ukraine trong chiến lược chống tên lửa hành trình của Liên bang Nga

Việc đánh chặn thành công tên lửa Kh-59 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực của Ukraine nhằm củng cố khả năng phòng thủ hàng hải và trên không, đặc biệt trước các mối đe dọa tên lửa của Liên bang Nga ở Biển Đen.

Một tàu pháo bọc thép cỡ nhỏ của Ukraine có thể là nền tảng từ đó tên lửa VAMPIRE/APKWS được phóng để bắn hạ tên lửa hành trình Kh-59 của Nga vào đêm 24-25/1.
Ảnh: Hải quân Ukraine

Lực lượng Ukraine đã đạt được bước đột phá lớn trong chiến lược phòng không, khi thành công chặn và phá hủy tên lửa hành trình Kh-59 của Liên bang Nga trên Biển Đen bằng hệ thống phòng không VAMPIRE do Mỹ sản xuất, được lắp trên một tàu cao tốc. Đây là lần đầu tiên hệ thống VAMPIRE được sử dụng để đánh chặn tên lửa hành trình, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong khả năng của Ukraine trong việc đối phó với các mối đe dọa trên không tiên tiến. Thành tựu này được báo cáo vào ngày 25/1 trên kênh Telegram của chính thức của Hải quân Ukraine, sau đó được truyền thông nước này và nhiều tài khoản mạng xã hội X đăng tải lại.

Báo The Kyiv Post cho biết trong đêm 24-25/1, các lực lượng của Liên bang Nga đã thực hiện một cuộc tấn công kết hợp lớn bằng tên lửa và thiết bị bay không người lái (UAV) vào nhiều khu vực trong lãnh thổ Ukraine, bao gồm cả thủ đô Kiev, với hơn 60 vũ khí trên không được sử dụng.

Một trong những địa điểm bị tấn công là cảng thương mại Pivdennyi ở Biển Đen, nơi được coi là trung tâm xuất khẩu ngũ cốc và các mặt hàng thiết yếu khác của Ukraine. Với tầm quan trọng như vậy, cảng thương mại Pivdennyi đã trở thành mục tiêu lặp đi lặp lại của các hành động quân sự từ phía Liên bang Nga.

Theo kênh Telegram chính thức của Hải quân Ukraine, một máy bay chiến đấu đa năng Sukhoi Su-57 (NATO gọi là Felon) của Liên bang Nga đã phóng một tên lửa hành trình tầm ngắn Kh-59 nhắm vào cảng, nhưng nó đã bị đánh chặn bởi một tên lửa đất đối không được bắn từ một tàu tuần tra của Ukraine.

Một bài đăng trên kênh Telegram của Hải quân Ukraine vào ngày 25/1 cho thấy một tên lửa đất đối không gắn trên tàu đã bắn hạ một tên lửa hành trình của Liên bang Nga đang tấn công một cảng thương mại ở Biển Đen.

Mặc dù bài đăng trên kênh Telegram của Hải quân Ukraine không cung cấp chi tiết kỹ thuật về tàu hải quân hoặc hệ thống tên lửa được sử dụng, nhưng sau khi xem xét hình ảnh được tiết lộ trên mạng xã hội, các nhà phân tích quân sự cơ bản cho rằng hệ thống tên lửa được sử dụng là hệ thống VAMPIRE do Mỹ sản xuất.

Tên lửa hành trình Kh-59, một thành phần quan trọng trong kho vũ khí của Liên bang Nga, là thách thức lớn đối với các hệ thống phòng thủ do nó có tốc độ cận âm, quỹ đạo bay thấp và khả năng tấn công chính xác của nó. Với tầm bắn khoảng 300 km và khả năng mang đầu đạn thông thường lẫn hạt nhân, Kh-59 thường được sử dụng để tấn công các mục tiêu giá trị cao với độ chính xác chết người. Quỹ đạo bay thấp của nó khiến việc phát hiện và theo dõi trở nên khó khăn, càng làm phức tạp nỗ lực đánh chặn.

Sự kiện diễn ra trên Biển Đen, một khu vực chiến lược nơi các lực lượng Ukraine và Liên bang Nga đang đối đầu quyết liệt cả trên không và trên biển. Như trước đây, các loại tên lửa như Kh-59 đã gây ra mối đe dọa đáng kể nhờ khả năng tàng hình và chính xác, nhưng vào ngày 25/1, việc chúng bị đánh chặn thành công bằng hệ thống VAMPIRE rất được quan tâm chú ý và trở thành sự kiện có ý nghĩa đặc biệt.

Hệ thống phòng không VAMPIRE, do công ty công nghệ quốc phòng và hàng không vũ trụ L3 Harris của Mỹ phát triển, là một giải pháp phòng không di động, mô-đun và có tính thích ứng cao. Hệ thống này được thiết kế để triển khai nhanh trên nhiều nền tảng khác nhau, bao gồm xe tải quân sự, phương tiện dân sự và tàu cao tốc. Tính linh hoạt này giúp nó trở thành một công cụ hiệu quả và tiết kiệm chi phí để bảo vệ các khu vực ven biển và hàng hải trước nhiều mối đe dọa trên không, từ thiết bị bay không người lái đến các loại tên lửa hành trình tiên tiến như Kh-59.

Một trong những lợi thế chính của hệ thống VAMPIRE là khả năng tương thích với các loại đạn dược tiên tiến, chẳng hạn như hệ thống vũ khí tiêu diệt chính xác (APKWS). Loại rocket đã được kiểm chứng trong chiến đấu này lấp đầy khoảng trống giữa các loại rocket không dẫn hướng dùng để tấn công diện rộng và các loại đạn chống tăng đắt tiền hơn. APKWS cung cấp khả năng tấn công chính xác, cho phép nhắm mục tiêu vào các mối đe dọa mềm hoặc bọc giáp nhẹ, đặc biệt trong môi trường đô thị, nơi việc giảm thiểu thiệt hại phụ là rất quan trọng.

Hệ thống APKWS có tầm bắn tối thiểu 1,5 km và tối đa 5 km, với xác suất 80% bắn trúng trong bán kính 2 mét quanh mục tiêu được đánh dấu bằng laser. Thiết kế của APKWS và bộ phận điều khiển dẫn đường tương thích với các kho rocket 70 mm hiện có, biến chúng thành các rocket dẫn đường bằng laser chính xác, đáng tin cậy và sát thương với chi phí tương đối thấp. Với các điều chỉnh tối thiểu cho rocket, bệ phóng hoặc hệ thống điều khiển hỏa lực, cùng với yêu cầu huấn luyện ít, hệ thống này dễ triển khai và rất hiệu quả trong các tình huống chiến đấu năng động.

Trong vụ đánh chặn tên lửa Kh-59, sự tích hợp của hệ thống VAMPIRE với rocket APKWS đóng vai trò then chốt. Tên lửa đã bị theo dõi, chỉ định mục tiêu bằng laser và đánh chặn trước khi nó có thể đến mục tiêu. Thành công này cho thấy khả năng thích ứng và độ chính xác của hệ thống VAMPIRE, cung cấp năng lực thiết yếu để phòng thủ trước các mối đe dọa tên lửa tốc độ cao, tầm xa.

Được trang bị hệ thống WESCAM MX-10 RSTA (Trinh sát, Giám sát và Chỉ định Mục tiêu), nền tảng VAMPIRE có thể cung cấp hình ảnh đa phổ độ phân giải cao, cải thiện đáng kể nhận thức tình huống và cho phép nhắm mục tiêu chính xác trong các môi trường phức tạp như Biển Đen. Khả năng phát hiện và theo dõi các mục tiêu bay thấp, tàng hình như Kh-59 là một tài sản quan trọng trong việc phòng thủ trước các mối đe dọa tên lửa tiên tiến.

Việc đánh chặn thành công tên lửa Kh-59 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực của Ukraine nhằm củng cố khả năng phòng thủ hàng hải và trên không, đặc biệt trước các mối đe dọa tên lửa của Liên bang Nga ở Biển Đen. Việc sử dụng hệ thống VAMPIRE lắp trên tàu, xuồng mang lại mức độ cơ động và linh hoạt cho chiến lược phòng thủ của Ukraine, cho phép các nền tảng di chuyển nhanh chóng tái định vị và ứng phó với các mối đe dọa mới nổi. Tính cơ động này khiến đối phương khó nhắm vào hệ thống phòng thủ hơn, tăng cường khả năng bảo vệ vùng biển của Ukraine.

Tên lửa phòng không di động VAMPIRE dạng mô-đun được lắp trên một xe bán tải, được chụp cùng với cảm biến hình ảnh nhiệt kết hợp và bộ chỉ thị laser WESCAM MX-10.
Ảnh: L3 Harris.

Hiệu quả về chi phí của hệ thống VAMPIRE cũng là một lợi thế, đặc biệt đối với Ukraine, quốc gia đang tìm cách nâng cao năng lực phòng thủ với nguồn lực hạn chế. Sự tiết kiệm chi phí của hệ thống, kết hợp với tính linh hoạt và độ chính xác, cho phép Ukraine đối phó với các mối đe dọa tiên tiến mà không cần đến các nền tảng phòng không lớn hơn, đắt tiền hơn. Hơn nữa, sự tích hợp của hệ thống VAMPIRE với các tài sản phòng thủ khác của Ukraine cung cấp một giải pháp phòng không nhiều lớp, nâng cao hơn nữa khả năng của Ukraine trong việc đối phó với các mối đe dọa từ tên lửa, thiết bị bay không người lái và máy bay có người lái.

Tác động toàn cầu của vụ đánh chặn này cũng rất đáng chú ý. Thành công của hệ thống VAMPIRE trong việc vô hiệu hóa tên lửa Kh-59 có thể tạo tiền lệ cho các quốc gia khác muốn bảo vệ vùng biển của mình trước các mối đe dọa tên lửa tiên tiến. Khi công nghệ tên lửa tiếp tục phát triển, các hệ thống di động, thích ứng như VAMPIRE có thể trở thành một thành phần quan trọng trong chiến lược phòng thủ của các quốc gia nhỏ hơn, cung cấp một giải pháp tiết kiệm chi phí nhưng rất hiệu quả để đối phó với các hệ thống tên lửa hiện đại.

Việc bắn hạ tên lửa hành trình Kh-59 của Liên bang Nga bằng hệ thống VAMPIRE đánh dấu một thời điểm quan trọng trong chiến lược phòng thủ của Ukraine. Thành công này cho thấy hiệu quả của hệ thống VAMPIRE trong việc đối phó với các mối đe dọa tên lửa tiên tiến và làm nổi bật khả năng ngày càng tăng của Ukraine trong việc bảo vệ chủ quyền, đặc biệt tại các khu vực hàng hải tranh chấp như Biển Đen. Việc sử dụng rocket APKWS với độ chính xác và chi phí thấp nhấn mạnh giá trị của các giải pháp phòng không thích ứng trong chiến tranh hiện đại. Khi xung đột với Liên bang Nga tiếp tục, sự kiện này báo hiệu một bước ngoặt trong việc sử dụng chiến lược các hệ thống phòng thủ di động, mô-đun trong chiến tranh ven biển, đưa Ukraine trở thành một lực lượng đáng chú ý trong khu vực.