BOT An Sương – An Lạc: IDICO cần minh bạch thông tin nhiều hơn nữa

Những ngày qua, BOT An Sương – An Lạc tiếp tục bị tài xế phản đối, vẫn các lý do như “thu phí lố” hay “không đi phải trả tiền”. Phóng viên trao đổi với lãnh đạo Sở GTVT TP.HCM, nhân viên IDICO tại trạm BOT,… nhưng vẫn chưa được giải đáp đủ thắc mắc về pháp lý dự án cũng như cơ sở để đặt tới 6 trạm thu và thu phí cả phương tiện không sử dụng trực tiếp dịch vụ (!?).

Nâng cấp quốc lộ và xây cầu vượt là cần thiết

Trước hết, phải khẳng định dự cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn An Sương – An Lạc và dự án xây 04 cầu vượt trên tuyến là phù hợp với thực tế khách quan.

Theo Sở GTVT TP.HCM, từ 2005, tuyến Quốc lộ 1 đoạn An Sương – An Lạc (quận Bình Tân) mọc lên nhiều khu dân cư, khu công nghiệp, các điểm giao cắt trên tuyến thành điểm nóng về kẹt xe, tai nạn giao thông. Như vậy, việc cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1 và xây các cầu vượt sẽ góp phần giảm ùn tắc và tai nạn giao thông.

Về việc giao IDICO làm 04 cầu vượt không qua đấu thầu, theo Sở GTVT, là trên cơ sở chủ trương được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận điều chỉnh hợp đồng BOT đã có trước đó.

Thêm nữa, nếu tổ chức đấu thầu thì sẽ phải thêm trạm thu phí để nhà đầu tư mới thu hồi vốn phần cầu vượt; việc bóc tách từ quản lý, khai thác đến tài chính cho các nhà đầu tư riêng lẻ sẽ phức tạp;…

IDICO đầu tư BOT An Sương – An Lạc phần lớn bằng tiền đi vay, tổng thời gian thu phí kéo dài tới 28 năm.

Về vị trí đặt trạm chính và 05 trạm thu phụ, là do Bộ GTVT đã phê duyệt từ 2005.

Như thông báo của IDICO chúng tôi vừa nhận được, dự án BOT đầu tư Quốc lộ 1 đoạn An Sương – An Lạc được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận vào 25/4/2000 và điều chỉnh, bổ sung bởi Bộ GTVT vào 24/11/2003, trong đó dự án cải tạo nâng cấp mở rộng Quốc lộ 1 đoạn An Sương – An Lạc có tổng mức đầu tư 831.639.000.000 đồng, đưa vào sử dụng 31/12/2004, thu phí tới 31/1/2017.

Cũng theo thông báo trên, IDICO được Thủ tướng và cơ quan nhà nước cho phép đầu tư bổ sung các hạng mục: Cầu vượt nút giao Tỉnh lộ 10 và 10B (tổng mức đầu tư 704.584.000.000 đồng, hoàn thành vào 30/8/2013); Cầu vượt nút giao Hương lộ 2 (tổng mức đầu tư 407.039.000.000 đồng, hoàn thành vào 31/12/2014); Cầu vượt nút giao Lê Trọng Tấn (tổng mức đầu tư 511.543.000.000 đồng, hoàn thành vào 17/5/2017).

IDICO đã đầu tư tổng cộng 1.623.166.000 đồng (4 cầu vượt – PV) để được kéo dài thời gian thu phí hoàn vốn thêm 16 năm, từ 1/2/2017 đến 31/1/2033.

Bộ GTVT sai sót, IDICO yếu kém về tài chính từ ban đầu

Như Báo Nhà báo & Công luận đã thông tin, ngày 6/6/2017, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã ban hành kết luận 1423/KL-TTCP, ghi rõ: Dự án BOT cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1 đoạn An Sương – An Lạc được Bộ GTVT giao IDICO làm nhà đầu tư; tổng mức đầu tư hơn 831,6 tỷ đồng, trong đó 30% là vốn chủ sở hữu, 70% vốn vay; thời gian thu phí hoàn vốn là 114 tháng;…

Khung cảnh hỗn loạn trước BOT An Sương – An Lạc vào buổi tối.

TTCP cho biết, việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án khả thi của Bộ GTVT chưa đầy đủ, thiếu chính xác, trong đó phê duyệt tăng sai tổng mức đầu tư (chi phí dự phòng) gần 17,7 tỷ đồng.

Ngày 27/11/2003, Bộ GTVT và nhà đầu tư ký hợp đồng BOT thay thế hợp đồng BOT năm 2000 với thời gian thu phí là 145 tháng (tăng 31 tháng). TTCP cho rằng, nhà đầu tư trong năm 2005 đã được hoàn thuế VAT gần 8,9 tỷ đồng và năm 2006 là hơn 10,6 tỷ đồng. Tuy nhiên, hai bên thống nhất tính toán phương án hoàn vốn bao gồm cả thuế VAT hơn 19,5 tỷ đồng vào tổng vốn đầu tư dự án, dẫn đến kéo dài thời gian thu phí hoàn vốn không đúng quy định.

Bên cạnh đó, dự án hoàn thành và đưa vào thu phí hoàn vốn từ 2/1/2005, tổng mức đầu tư được phê duyệt là hơn 755 tỷ đồng, giảm so với dự kiến là hơn 831,6 tỷ đồng; tỷ lệ chi phí hoạt động doanh thu, chi phí thuế VAT thay đổi nhưng UBND TP.HCM và nhà đầu tư không tổ chức đàm phán lại theo quy định tại Điều 8 của Hợp đồng BOT…

Như vậy, từ kết luận của TTCP, cần phải minh bạch: IDICO đã đầu tư 831,6 tỷ đồng hay 755 tỷ đồng cho dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1 đoạn An Sương – An Lạc? IDICO chỉ thu 755 tỷ đồng hay đã thu 831,6 tỷ đồng để hoàn vốn? Nếu IDICO “thu lố” hơn 76.6 tỉ đồng hoàn vốn trong 12 năm qua, số tiền “thu lố” sẽ trả lại cho ngân sách hay chủ phương tiện đã đóng phí?

Đáng chú ý, theo TTCP, tổng vốn đầu tư dự án được quyết toán hơn 755 tỷ đồng (bao gồm VAT), nhưng IDICO đã phải vay tới 555 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu thực tế đầu tư dự án chỉ hơn 194,5 tỷ đồng, tương đương 25,76% tổng mức đầu tư, không đủ tỷ lệ 30% theo quy định.

Oằn mình gánh lãi cho khoản vay ngàn tỉ

Theo VTC, sau kết luận của TTCP, UBND TP.HCM đã cho rằng việc giao IDICO thực hiện dự án bổ sung dựa trên chủ trương của Thủ tướng. Thêm nữa, trong 3 văn bản chứng nhận đầu tư của TP.HCM đều thể hiện rõ khả năng tài chính yếu kém của IDICO trong việc thực hiện các hạng mục đầu tư bổ sung này.

Trạm thu phụ đặt dưới chân cầu vượt để thu phí cả phương tiện không sử dụng cầu vượt – Ảnh: LĐO

Cụ thể, tại dự án đầu tư bổ sung lần 1 công trình cầu vượt tại nút giao Tỉnh lộ 10/Quốc lộ 1 và Tỉnh lộ 10B/Quốc lộ 1 với tổng mức đầu tư hơn 704,5 tỷ đồng, chủ đầu tư chỉ có gần 112 tỷ đồng, số còn lại (634 tỉ đồng, chiếm 85%) phải đi vay. Tương tự, tại 2 dự án đầu tư bổ sung ở nút giao Hương lộ 2/Tây Lân/Quốc lộ 1 với tổng mức đầu tư hơn 407 tỷ đồng; công trình cầu vượt tại nút giao Lê Trọng Tấn/Nguyễn Thị Tú/Quốc lộ 1 với tổng mức đầu tư hơn 511,5 tỷ đồng, IDICO chỉ có 15% vốn và phải vay đến 85% tổng vốn.

Có nghĩa, trong tổng vốn đầu tư hạng mục bổ sung (4 cầu vượt) là 1.623.166.000 đồng, IDICO nếu chỉ có 15% vốn và phải vay đến 85% tổng vốn, thì số tiền vay sẽ lên tới 1.379.691.100 đồng (?!).

Hiện chưa rõ lãi suất vay tại BOT An Sương – An Lạc là bao nhiêu. Tuy nhiên IDICO cũng “na ná” Công ty Đầu tư Quốc lộ 1 Tiền Giang về nguồn lực (chỉ góp hơn 200 tỷ đồng để thực hiện dự án 1.398,2 tỷ đồng). Cổ đông BOT Cai Lậy nói với báo chí rằng, mỗi tháng phải trả cho ngân hàng hơn 10 tỷ đồng tiền lãi; mỗi ngày phải huy động hơn 1 tỷ đồng để trả vốn. IDICO cũng đối mặt với áp lực tiền lãi và gốc phải trả rất lớn. Chi phí “khủng” ấy, về bản chất là người dân trả.

Như Nhà báo & Công luận nhiều lần khẳng định, ngân sách không thể đủ cho đầu tư phát triển hạ tầng, việc kêu gọi đầu tư BT, BOT,… giúp đẩy nhanh sự phát triển đất nước. Tuy nhiên, thời gian qua đã xảy ra hàng loạt bất cập, mới nhất là BOT TP.HCM – Trung Lương bị nhóm Đinh Ngọc Hệ can thiệp kỹ thuật để “ăn gian” doanh số; Nguyễn Văn Dương thu lời bất chính 1.655 tỷ đồng nhờ tổ chức đánh bạc và “rửa” qua dự án BOT;…

Thiết nghĩ, với những dự án BOT giao thông có tỷ lệ vốn vay vượt quy định, cơ quan hữu trách cần xem xét, đề xuất, chỉ đạo thanh kiểm tra toàn diện để xử lý sai phạm (nếu có), làm việc với các ngân hàng để giảm phí và thời gian thu, dẹp bớt trạm thu phụ hoặc mua lại dự án (nếu hợp lý),…

Về phía IDICO, để khẳng định tâm huyết, năng lực, rất cần tổ chức họp báo công khai, trao đổi cởi mở với các nhà xe và người dân, bởi tờ giấy vắn tắt về dự án BOT An Sương – An Lạc thông tin còn một chiều, cần minh bạch hơn nữa để báo chí và người dân trọn tin và ủng hộ.

Kiên Giang

Theo CLO