Bóng đá khan hiếm những cú nã đại bác

Một trong những điều tinh túy nhất của bóng đá là cú sút xa thành bàn.

Nhưng các trận đấu tại Ngoại hạng Anh (EPL) nói riêng và trên thế giới nói chung hiện nay hiếm khi xuất hiện những cú nã đại bác tầm xa. Vậy điều gì đã khiến những pha bóng bất ngờ này trở nên “mai một”?

Anthony Martial (giữa) của Man United ghi bàn vào lưới Bournemouth từ ngoài vòng cấm. Ảnh: Getty Images

Số lượng cú dứt điểm và bàn thắng ghi được từ ngoài vòng cấm tại EPL đã giảm đáng kể tính từ mùa giải 2011-2012. Ở mùa bóng 2011-2012, 44% trong tổng số cú sút là được thực hiện từ ngoài khu vực 16m50, so với 36% của mùa 2020-2021. Tương tự, chỉ có 12,6% số bàn thắng ghi được ở mùa giải hiện tại đến từ ngoài vòng cấm, giảm khá nhiều so với gần 17% của mùa 2011-2012.

Ở EPL mùa này, Manchester City của HLV Pep Guardiola là đội sút xa từ ngoài vòng 16m50 nhiều thứ hai với tổng cộng 46 cú sút (bỏ túi 8 bàn thắng, chiếm 17,3%). Đứng đầu về hạng mục này chính là Manchester United khi có 58 cú sút (7 bàn, 12%). Tuy nhiên, thống kê này cũng không phản ánh được sự thay đổi về mặt chiến thuật, bởi nhìn chung phần lớn các đội bóng EPL vẫn hạn chế mạo hiểm sút xa.

Ngày nay, các CLB áp dụng chỉ số bàn thắng kỳ vọng (xG) và quá trình thảo luận kỹ lưỡng trước thềm trận đấu. xG là chỉ số dựa trên thống kê về những vị trí có khả năng dứt điểm thành bàn cao nhất trong các trận đấu, tương thích với từng đội bóng, từng cầu thủ và từng đối thủ cụ thể. Tuy là thống kê trong quá khứ, chỉ mang tính chất tham khảo, nhưng do mức độ chi tiết và khoa học sâu sắc nên xG rất được giới phân tích đánh giá cao. Theo đó, xG trung bình của những cú sút xa ở mùa giải này chỉ vỏn vẹn 0,04 so với 0,13 khi dứt điểm trong vòng cấm không tính penalty. Bởi vậy, các cầu thủ có xu hướng ít sút xa hơn. Đổi lại, họ sẽ cố gắng giữ bóng lâu hơn để chờ thời điểm thích hợp hoặc kéo bóng đến vị trí lý tưởng mà xG đánh giá có khả năng ăn bàn lớn hơn rồi mới ra chân. Có thể nói khoa học dữ liệu ngày nay phần nào đã khiến các cầu thủ suy tính nhiều hơn, vì thế yếu tố ngẫu hứng cũng giảm đi đáng kể.

Matthew Taylor hiện là HLV U18 Tottenham và cũng có nhiều kinh nghiệm bắn phá từ cự ly 30m. Bằng cách đá này, ông từng lập một siêu phẩm cho CLB Portsmouth, vào lưới Sunderland hồi năm 2005. “Ngày trước, khi những cú sút xa phổ biến, truyền thông chưa soi kỹ, các số liệu như xG cũng chưa có như bây giờ. Hiện nay, các cầu thủ ít sút xa là vì họ không muốn chấp nhận rủi ro, không muốn trông như kẻ ngốc”, Taylor giải thích thêm về hiện tượng khan hiếm sút xa ngày nay.

Ngoài ra, qua từng giai đoạn, các HLV sẽ đưa ra những ý tưởng mới, do vậy các cầu thủ và lối chơi cũng đổi thay. Trước đây, lối đá bóng dài và sút xa là giải pháp hữu hiệu và nhanh gọn nhất để một đội yếu hơn về kỹ thuật có thể quật ngã những “ông lớn”. Nhưng ở thời điểm này, khi môn túc cầu xuất hiện nhiều HLV chuộng lối chơi áp sát và kiểm soát bóng, cộng với nền tảng kỹ thuật của các cầu thủ được cải thiện, nên ngày càng ít thấy sút xa cũng là điều dễ hiểu.