Bóng đá Italy đối mặt tương lai mờ mịt?

Những khoảnh khắc bùng nổ trong vài thời điểm không thể che mờ hết sự tụt lùi trong thời gian dài của cả nền bóng đá Italy.

Cristiano Ronaldo mường tượng về một vòng play-off khắc nghiệt với đối thủ Italy ở trận cuối cùng tranh vé đến Qatar. Người Bồ Đào Nha làm tốt phần việc của mình và không để bất ngờ lớn nào xảy ra. Tuy nhiên, ở trận còn lại của nhánh đấu, thất bại của tuyển Italy trước Bắc Macedonia còn hơn cả một cú sốc.

Không thể bào chữa

“Mục tiêu của chúng tôi là giành chức vô địch World Cup”, HLV Roberto Mancini nói trước khi trận play-off với Bắc Macedonia diễn ra. “Để làm được điều đó, chúng tôi cần thắng cả hai trận đấu sắp tới. Chỉ những người bi quan mới nghĩ về kịch bản hay kết quả tiêu cực. Tôi chỉ đang nghĩ đến kịch bản A, đó là chúng tôi tới World Cup và vô địch”.

HLV Mancini có lý do để phát biểu như thế. Ông và đội bóng của mình đang là những nhà đương kim vô địch Euro. Sự tự tin chính là một trong những nguyên nhân giúp tuyển Italy lên đỉnh châu Âu mùa hè năm ngoái. Tuy nhiên, chức vô địch Euro 2020 của Azzurri giờ bị che mờ bởi một thành tích có thể coi như cú sốc lịch sử.

Bóng đá Italy có lần thứ hai liên tiếp vắng mặt ở vòng chung kết World Cup. Ảnh: Reuters.

Lần thứ hai liên tiếp người Italy vắng mặt ở vòng chung kết World Cup. Đó là kết quả thảm họa với người Italy, những cổ động viên yêu bóng đá cuồng nhiệt vào loại bậc nhất châu Âu. Tuyển Italy từng 4 lần vô địch World Cup và nếu họ thua trước Bồ Đào Nha ở trận đấu quyết định, mọi chuyện có thể dễ tha thứ hơn rất nhiều.

Ngay cả khi Italy thua trước Bắc Macedonia trong một trận giao hữu thông thường, thế giới bóng đá cũng sẽ ngạc nhiên. Đội bóng của HLV Mancini đang xếp thứ 6 trên bảng xếp hạng của FIFA, trong khi Bắc Macedonia đứng ở vị trí 67. Tuyển Italy cũng chưa từng thua trận nào trên sân nhà ở vòng loại World Cup, với 44 trận thắng và bảy trận hòa.

Trong lịch sử các trận đấu vòng loại World Cup trên sân nhà, Azzurri ghi tới 131 bàn trong 51 trận đấu kể trên, nhưng họ không thể một lần tìm thấy mành lưới trong 90 phút chạm trán đối thủ kém hơn. Bắc Macedonia được UEFA xếp vào nhóm hạng Ba (Group C) ở Nations League, một giải đấu có tính chất phân loại các nền bóng đá ở châu Âu. Họ chưa từng dự World Cup và chỉ mới một lần có mặt ở vòng chung kết Euro vào mùa hè năm ngoái, khi UEFA tăng số đội tham dự lên 24.

Ở giải đấu vào năm 2021, Bắc Macedonia thua cả 3 trận ở vòng bảng. Tuy nhiên, tuyển Italy phung phí cơ hội trên hàng công và ở tuyến dưới, họ không lường hết những bất ngờ mà Bắc Macedonia có thể làm được. Bóng đá ở cấp độ ĐTQG luôn có những ẩn số khó đoán hơn thường lệ. Chính Bắc Macedonia năm ngoái từng gây sốc khi thắng Đức 2-1 ngay trên sân đối thủ ở vòng loại World Cup.

Bắc Macedonia ghi bàn duy nhất của mình trong cuộc đối đầu Italy với chỉ số xG (bàn thắng kỳ vọng) ở mức 0,18. Trong khi đó, đội bóng của HLV Mancini có xG lên tới 1,98. Đội chủ nhà thực hiện 32 cú sút, trong đó có 11 lần dứt điểm trúng khung thành đối phương.

Thống kê gây thất vọng của tuyển Italy trước Bắc Macedonia. Đồ họa: Minh Phúc.

HLV Mancini tuyên bố ông quá thất vọng về kết quả nên không thể nói về tương lai ở ĐTQG, nhưng ai cũng biết cựu thuyền trưởng Man City khả năng cao rời Azzurri trong thời gian tới.

Tuyển Italy có lẽ cần một cuộc cải tổ sâu rộng và thêm nhiều luồng gió mới hơn. Sau khi vắng mặt ở World Cup 2018, tuyển Italy chỉ thật sự có vài thay đổi trên ghế HLV và vài vị trí. Họ vẫn phụ thuộc nhiều vào các gương mặt cũ, những trụ cột lớn tuổi và vẫn thi đấu ở một giải Serie A sa sút về nhiều mặt.

Chờ cuộc cách mạng

Ở tuổi 37, Giorgio Chiellini có lẽ không còn có thể gánh vác hàng thủ Italy thêm nữa. “Chúng tôi phạm sai lầm từ tháng 9 năm ngoái và phải trả giá. Tôi tự hào về các đồng đội của mình nhưng rõ ràng chúng tôi đã rất quẫn trí và phải bắt đầu lại”.

Jorginho khẳng định kết quả này của tuyển Italy sẽ ám ảnh anh trong suốt phần còn lại của cuộc đời. Nếu tiền vệ của Chelsea thực hiện thành công chỉ một trong hai quả phạt đền ở hai lượt gặp Thụy Sĩ năm ngoái, mọi thứ giờ có thể đã khác. Tuy nhiên, nền bóng đá lớn như Italy không thể đổ hết trách nhiệm lên vai một cầu thủ gốc Brazil như Jorginho.

Hai lần liên tiếp vắng mặt khỏi World Cup là thất bại không thể bào chữa. Vị trí tiền đạo trở thành điểm nhức nhối cho bóng đá Italy lúc này. Các mũi nhọn như Lorenzo Insigne, Ciro Immobile hay Andrea Belotti liên tục gây thất vọng trong thời gian qua.

Hiển nhiên, thất bại của tuyển Italy ở vòng loại World Cup 2022 cũng chỉ là một phần bức tranh tổng thể có màu xám của nền bóng đá nước này. Serie A sạch bóng ở vòng tứ kết Champions League 2021/22 và không CLB Italy nào lọt vào chung kết cúp châu Âu kể năm 2015.

Juventus, đại diện hùng mạnh của Italy, liên tục bị các đối thủ yếu hơn loại khỏi Champions League vài mùa giải vừa qua. Ảnh: Reuters.

Đại diện gần nhất của Serie A từng vô địch châu Âu chính là Inter Milan vào năm 2010. Nếu các giải trong nước chính là xương sống của đội tuyển quốc gia như người ta thường ví von, thì Azzurri dựa vào một bệ đỡ suy yếu trong một thập niên qua.

Serie A tụt hậu nặng nề về mặt chất lượng lẫn giá trị kinh tế so với La Liga, Bundesliga hay đặc biệt là Premier League trong nhiều năm qua. Thống kê vào tháng 1/2022 của UEFA cho biết, một CLB ở Serie A chỉ nhận trung bình 64 triệu euro/mùa giải tiền bản quyền truyền hình, kém xa các đại diện ở Bundesliga (72 triệu euro), La Liga (79 triệu euro) và Premier League (171 triệu euro).

Trong top 20 CLB bóng đá có doanh thu cao nhất thế giới, Serie A chỉ có 2 đại diện góp mặt là Juventus (xếp thứ 9) và Inter Milan (vị trí 14). Đầu tuần này, Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Italy (FIGC), Gabriele Gravina cảnh báo rằng ý tưởng thành lập Super League của Juventus “không phải là giải pháp cho những vấn đề hiện tại của bóng đá nước nhà”.

“Bóng đá Italy phải suy nghĩ về cách cải thiện chất lượng của giải VĐQG và làm cho nó trở nên hấp dẫn hơn”, ông Gravina nhận xét. “Cũng như nhiều giải đấu khác ở châu Âu, Serie A phải làm việc để mở rộng các thị trường khác trên toàn cầu, điển hình như khu vực Trung Đông, nơi giải đấu đang thu được số tiền khiêm tốn vào thời điểm hiện tại”.

Thực tế phũ phàng mà ông Gravina chỉ ra nói lên rằng bóng đá Italy không thể tiếp tục núp sau những khoảnh khắc vinh quang ngắn hạn. Trong hơn hai thập niên qua, bóng đá Italy đã vụt sáng trong vài khoảnh khắc như các chức vô địch World Cup 2006, Champions League 2010 của Inter Milan hay Euro 2020. Nhưng khi người ta nhìn vào tổng thể, các nền bóng đá ở Anh, Đức, Tây Ban Nha hay Pháp lại có những thành công bền vững và mang tính dài hạn hơn.

Nửa thập niên trước, cựu Chủ tịch FIGC Tavecchio nói rằng tuyển Italy không thể tham dự World Cup 2018 sẽ là “ngày tận thế” với nền bóng đá. Sau thất bại trước Bắc Macedonia, mọi thứ có lẽ còn tệ hơn cả ngày tận thế với bóng đá Italy.

Tuyển Bắc Macedonia ăn mừng cảm xúc sau khi loại Italy Các cầu thủ Bắc Macedonia ăn mừng phấn khích trong phòng thay đồ sau khi loại nhà đương kim vô địch châu Âu ở vòng play-off tranh vé dự World Cup 2022.