Bốn giả thuyết về mục đích của Tổng thống Trump khi công bố kế hoạch Gaza

Các chuyên gia đã đặt ra 4 giả thuyết về động cơ của Tổng thống Mỹ Donald Trump khi ông đưa ra ý tưởng tiếp quản Dải Gaza.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) phát biểu trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng ở Washington, D.C., ngày 4/2/2025. Ảnh: Anadolu Agency/TTXVN

Theo tờ The Washington Post ngày 5/2, tại cuộc họp báo với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, ông Trump nói rằng Mỹ sẽ tiếp quản Dải Gaza, sẽ sở hữu dải đất này về lâu dài, sẽ tái phát triển khu vực này và thậm chí gợi ý biến nơi đây thành “Riviera của Trung Đông”.

Lời cam kết của ông Trump đã gây chấn động cả Trung Đông, đối thủ lẫn các đồng minh trong nước. Theo đuổi kế hoạch này đồng nghĩa với việc di dời 2 triệu người Palestine khỏi vùng đất Gaza. Ông Trump đề xuất thiết lập nhiều khu vực khác nhau cho họ sinh sống ở nơi khác rồi đưa người Mỹ vào một khu vực đầy căng thẳng của Trung Đông.

Tờ The Washington Post đã đưa ra nhiều giả thiết về mục đích của ông Trump trong vấn đề này.

Đán.h lạc hướng

Trong nhiều năm qua, một số ý kiến cho rằng Tổng thống Trump cố tình tung ra những ý tưởng gâ.y số.c để đán.h lạc hướng giới truyền thông và công chúng khỏi những tranh cãi thực sự quan trọng hơn nhưng ít giật gân hơn.

Tuy nhiên, ngay cả khi giả thuyết này bị lạm dụng quá mức, điều đó không có nghĩa là giả thuyết không có thật. Tổng thống Trump rõ ràng đang đẩy nhanh tốc độ tung ra những tuyên bố táo bạo khiến tất cả mọi người phải giải mã.

Cựu cố vấn Nhà Trắng Stephen K. Bannon nhận định: “Chiến lược này đang hiệu quả. Tôi thực sự sửng sốt với những gì họ đang làm nhưng những điều đó không được đưa tin nhiều vì có quá nhiều thứ cùng lúc. Họ đang làm hệ thống quá tải”.

Thông báo về Gaza cũng được đưa ra vào thời điểm phe đối lập đang dồn sức chống nỗ lực tiếp quản chính phủ của ông Trump và tỷ phú Elon Musk. Trước khi ông Trump phát biểu, tờ The Washington Post đã đưa tin rằng nhiều động thái của ông Musk nhằm kiểm soát các cơ quan chính phủ có thể là bất hợp pháp. Tờ The New York Times cũng có một bài viết phân tích về việc Tổng thống Trump tăng cường vượt qua các giới hạn pháp lý.

Giáo sư luật David Super tại Đại học Georgetown bình luận: “Quá nhiều thứ trong số này vi phạm pháp luật đến mức họ đang chơi trò số lượng, cho rằng hệ thống không thể phản ứng kịp với tất cả những vi phạm này cùng lúc”.

Thượng nghị sĩ Chris Murphy và Hạ nghị sĩ Dan Goldman thuộc đảng Dân chủ đều cảnh báo không nên mắc bẫy này. Ông Murphy viết trên mạng X tối 5/2: “Tôi có tin tức cho các bạn, chúng ta sẽ không tiếp quản Gaza. Nhưng truyền thông và giới bình luận sẽ tập trung vào vấn đề này trong vài ngày và ông Trump sẽ thành công trong đán.h lạc hướng mọi người khỏi câu chuyện thực sự: đó là các tỷ phú đang chiếm lấy chính phủ”.

Tuy nhiên, bỏ qua những đề xuất như thế này cũng tiềm ẩn nguy hiểm vì có thể ông Trump thực sự có ý định điều quân Mỹ đến Gaza.

Ngay cả việc ông Trump chỉ đề cập đến ý tưởng này cũng có thể châm ngòi cho căng thẳng tại một khu vực vừa đạt được thỏa thuận hòa bình, khi ông gợi ý về việc di dời vĩnh viễn người Palestine ra khỏi lãnh thổ của họ. Nhiều nước Arab đã lên án điều này.

Thế giới cũng từng chứng kiến nhiều ý tưởng của ông Trump bị coi là không nghiêm túc, nhưng sau đó lại thấy ông thực sự thực hiện các ý tưởng đó.

Chiến thuật đàm phán

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng ở Washington, D.C., ngày 4/2/2025. Ảnh: Anadolu Agency/TTXVN

Một giả thuyết khác là ông Trump đang sử dụng kế hoạch này như một chiến thuật đàm phán nhằm gây sức ép với Trung Đông, tương tự như cách ông từng cảnh báo áp thuế mạnh lên Canada và Mexico nhưng sau đó rút lại để đổi lấy nhượng bộ.

Tổng thống Trump có thể đang cảnh báo thực hiện điều không tưởng nhằm buộc các nước Trung Đông theo đuổi một nền hòa bình bền vững hơn. Thông điệp có thể là: Nếu các bên không tự giải quyết được, chúng tôi sẽ vào cuộc. Điều này có thể gây áp lực lên Hamas để buộc nhóm này nhượng bộ, hoặc có thể khiến Saudi Arabia bình thường hóa quan hệ với Israel, ngừng yêu cầu thành lập nhà nước Palestine và tham gia vào quá trình tái thiết sau chiến tranh.

Thủ tướng Netanyahu không hoàn toàn ủng hộ kế hoạch của ông Trump mà chỉ xem đó là một ý tưởng hơn là một cam kết chắc chắn của Mỹ. Ông ca ngợi ông Trump vì sẵn sàng phá vỡ lối tư duy truyền thống nhưng cũng gợi ý rằng ý tưởng của ông có thể không phù hợp. Ông Netanyahu nói: “Ông ấy có một ý tưởng khác và tôi nghĩ điều đó đáng để chú ý. Chúng tôi đang thảo luận. Ông ấy đang xem xét cùng với đội ngũ của mình”.

Đẩy mạnh “học thuyết kẻ điên”

“Madman theory” (học thuyết kẻ điên) là một chiến lược trong chính trị và quan hệ quốc tế, trong đó một nhà lãnh đạo cố ý tỏ ra khó đoán, bốc đồng hoặc thậm chí nguy hiểm để khiến đối thủ lo sợ và nhượng bộ.

Khái niệm “học thuyết kẻ điên” từng được nhắc đến nhiều trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Đây là chiến lược khiến các quốc gia khác tin rằng nhà lãnh đạo Mỹ hoàn toàn không thể đoán trước và có thể làm bất cứ điều gì, nhằm giữ họ trong vòng kiểm soát.

Tổng thống Trump rõ ràng nhận thấy lợi ích của chiến lược này. Trong một cuộc phỏng vấn tháng 10/2024 với tờ Wall Street Journal, ông Trump đã nói về Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình: “Ông ấy tôn trọng tôi vì ông ấy biết tôi điên rồ”.

Chủ nghĩa mở rộng nước Mỹ

Việc cảnh báo tiếp quản Gaza trái ngược hoàn toàn với chính sách đối ngoại của ông Trump trong nhiều năm qua. Ông luôn nhấn mạnh khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết” và khẳng định rằng Mỹ không có lý do gì để tham gia vào công cuộc tái thiết quốc gia ở Trung Đông.

Năm 2019, ông nói: “Chính sách chiến tranh không hồi kết, thay đổi chế độ và xây dựng quốc gia đang được thay thế bằng việc theo đuổi lợi ích của nước Mỹ một cách sáng suốt”.

Năm 2016, ông cũng nhiều lần tuyên bố rằng kỷ nguyên tái thiết quốc gia đã chấm dứt.

Tuy nhiên, giờ đây, ông Trump không chỉ nói về tái thiết Gaza mà kế hoạch này có thể dẫn đến một cuộc thanh trừng sắc tộc đối với người Palestine.

Nhìn rộng hơn, quan điểm này phù hợp với xu hướng ngày càng rõ nét của ông gần đây.

Ông từng nghiêm túc đề cập đến việc sáp nhập Greenland và kiểm soát kênh đào Panama, thậm chí để ngỏ khả năng sử dụng biện pháp quân sự để đạt được mục tiêu đó.

Ông từng nói về việc biến Canada thành bang thứ 51 của Mỹ.

Trong bài phát biểu nhậm chức hai tuần trước, ông dành một phần để nhắc đến “định mệnh hiển nhiên” – ý tưởng cho rằng việc mở rộng lãnh thổ của Mỹ là quyền thiêng liêng.

Ngày 4/2, một phát ngôn trước đó của con rể ông Trump, Jared Kushner, bất ngờ được nhắc lại. Vào tháng 3/2024, ông Kushner từng nói rằng bất động sản ven biển của Gaza có thể rất giá trị. Ông cũng gợi ý rằng có thể di dời người dân ra khỏi đó, sau đó cải tạo lại khu vực này.

Không ai nhấn mạnh tiềm năng của bất động sản ven biển như ông Trump. Cũng trong ngày 4/2, ông lặp lại quan điểm của ông Kushner khi nói rằng Gaza có thể trở thành “Riviera của Trung Đông”.

Sau nhiều năm tận dụng khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết” để thu hút cử tri, ông có thể đang chuyển hướng, biến việc mở rộng nước Mỹ thành một phần di sản chính trị của mình.