‘Bom nổ chậm’ thuế quan Trump để lại cho Biden

Biden chỉ có vài tháng để thuyết phục châu Âu không leo thang đòn thuế với hàng hóa Mỹ, nhưng cũng phải giữ cho các nhà sản xuất thép trong nước hài lòng.

Cuộc chiến thuế quan xuyên Đại Tây Dương có thể trở nên tồi tệ hơn rất nhiều trước khi tình hình được cải thiện. Tổng thống Joe Biden sẵn sàng đảo ngược cuộc chiến thương mại với châu Âu của người tiền nhiệm Donald Trump, khi hồi tuần trước, ông đồng ý tạm thời đóng băng thuế quan mà hai bên áp dụng vì các khoản trợ cấp cho hãng máy bay Boeing và Airbus.

Nhưng Biden còn sắp đối mặt một đợt thuế quan khổng lồ khác của Liên minh châu Âu (EU). Các mức thuế châu Âu đã áp đặt để trả đũa thuế thép và nhôm năm 2018 của Trump sẽ tăng hơn gấp đôi vào ngày 1/6. Chúng ảnh hưởng đến các mặt hàng xuất khẩu chính của Mỹ như rượu bourbon whiskey, đồ jean, nước cam, thuốc lá, bơ đậu phộng, du thuyền và môtô phân khối lớn.

Dù cả Mỹ và EU đều tuyên bố muốn tránh leo thang đòn thuế, họ khó có thể thoát khỏi vòng xoáy này, trong bối cảnh Biden đối mặt với sức ép lớn đến từ các nhà sản xuất thép, công đoàn Mỹ và không ít thành viên đảng Dân chủ muốn duy trì thuế thép với châu Âu.

Điều đó đang khiến các nhà sản xuất rượu bourbon “toát mồ hôi”. “Căng thẳng về thép và nhôm vẫn ảnh hưởng đến người tiêu dùng rượu whisky Mỹ, người lao động và các công ty ở cả hai bờ Đại Tây Dương. Tình hình sẽ càng tệ hơn nếu thuế suất tăng gấp đôi vào ngày 1/6″, Lawson Whiting, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của công ty rượu Brown-Forman, nói.

Tổng thống Biden tại Nhà Trắng ngày 11/3. Ảnh: AFP .

Trump đã châm ngòi cho một cuộc chiến thương mại toàn cầu vào tháng 3/2018 bằng cách áp đặt thuế quan đối với thép và nhôm nhập khẩu, với lý do “an ninh quốc gia”. Ông viện dẫn một điều khoản khá mơ hồ trong Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962.

Các mức thuế 25% đối với thép và 10% đối với nhôm đang được áp dụng và chính quyền Biden có vẻ không thiết tha hủy bỏ chúng. Tuy nhiên, Brussels năm 2018 đã thông qua quy định áp thuế đối với 3,2 tỷ USD hàng hóa Mỹ để trả đũa thuế nhôm thép của Trump.

Quyết định của EU có điều khoản tự động tăng gấp đôi đòn trả đũa từ 1/6, nếu Mỹ không chấm dứt thuế nhôm thép từ khối này. Khi đó, rượu bourbon của Mỹ, sản phẩm chiếm giá trị nhiều nhất trong những mặt hàng bị ảnh hưởng bởi đòn trả đũa của châu Âu, sẽ phải đối mặt với mức thuế 50% thay vì 25% như hiện nay.

Tình thế này được ví như một “quả bom nổ chậm” mà Trump để lại cho Biden. Nếu loại bỏ thuế nhôm thép của Trump, Biden sẽ bị các ngành công nghiệp và công đoàn chỉ trích rằng ông có chính sách thương mại yếu ớt hơn so với đảng Cộng hòa. Một trong những lý do khiến Biden đánh bại Trump là ông đã giành lại được một số cử tri cổ cồn xanh, những người từng bỏ rơi ứng viên đảng Dân chủ Hillary Clinton vào năm 2016.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo nói rằng việc duy trì thuế thép của Trump có thể là điều hợp lý. “Dữ liệu cho thấy những mức thuế đó có hiệu quả”, bà nói vào tuần trước. “Tổng thống Biden đã nói rằng chúng tôi sẽ đánh giá tổng quát tất cả chính sách này và quyết định xem nên duy trì biện pháp nào”.

Nếu Biden không nhượng bộ, rất ít người ở châu Âu muốn từ bỏ đòn leo thang thuế. “Chúng tôi phải tìm ra giải pháp nhanh chóng, bao gồm dỡ bỏ các hạn chế bất hợp lý về thép và nhôm theo Mục 232 đối với các nhà xuất khẩu châu Âu”, phát ngôn viên của Ủy ban châu Âu cho biết.

Katherine Tai, người được Biden đề cử làm đại diện thương mại Mỹ, nói vào tuần trước rằng mặc dù biết nguy cơ sắp đến vào tháng 6, bà cũng hiểu rằng cần phải duy trì ngành công nghiệp thép mạnh mẽ của Mỹ.

Trong khi đó, các đại diện ngành thép Mỹ nói rằng không có lý do gì để chính quyền Biden phải lo sợ về lời đe dọa leo thang của EU , cho rằng hành động trả đũa của EU là bất hợp pháp.

“Tôi không nghĩ rằng chính phủ Mỹ có thể bị ép thay đổi chính sách thương mại của mình”, Kevin Dempsey, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Viện Sắt Thép Mỹ, cho biết. Họ thấy thuế thép đã rất hiệu quả và không muốn có thỏa thuận loại bỏ nó.

“Vấn đề mà Mục 232 đang cố gắng giải quyết là dư thừa công suất toàn cầu, đang tăng lên chứ không giảm đi trong những năm gần đây”, Dempsey nói. “Xóa bỏ thuế quan trước khi chúng ta giải quyết vấn đề toàn cầu là ‘cầm đèn chạy trước ôtô’”.

“Ngành thép Mỹ thông cảm với các lĩnh vực khác bị liên lụy vì đòn trả đũa của EU. Nhưng họ chịu tổn thương vì EU đã trả đũa bất hợp pháp đối với hành động an ninh quốc gia của Trump”, Dempsey nói.

Mỹ đã kiện đòn trả đũa của EU lên WTO và phán quyết có thể được đưa ra trong năm nay. Tương tự, EU cũng kiện Mỹ với lý do áp dụng không đúng ngoại lệ an ninh quốc gia của WTO, phán quyết cũng dự kiến được đưa ra vào năm nay.

Điều này có nghĩa là các nhà sản xuất rượu whisky Mỹ sẽ phải đối mặt một mùa hè khó khăn . Rượu whisky chiếm khoảng 20% giá trị tất cả mặt hàng xuất khẩu Mỹ bị EU áp thuế. Trừ khi hai bên nhanh chóng đạt được thỏa thuận về thuế nhôm thép, họ sẽ không thể đón được cơ hội khi các quán bar và nhà hàng châu Âu mở cửa trở lại sau đại dịch Covid-19.

“Chịu thêm thuế lúc nào cũng tệ”, Whiting nói. “Nhưng đòn thuế kết hợp với những khó khăn do Covid-19 gây ra càng giáng mạnh vào chúng tôi. Chúng tôi quyết tâm dốc hết sức để giúp các khách hàng và đối tác ngành khách sạn, nhà hàng trên khắp châu Âu phục hồi. Nhưng chúng tôi sẽ có điều kiện tốt hơn nhiều nếu thoát khỏi gánh nặng thuế quan”.

Khi người tiêu dùng dự kiến tiêu thụ nhiều hơn vì các nền kinh tế mở cửa trở lại trong những tháng tới, các sản phẩm Mỹ nằm trong danh sách đánh thuế của EU có thể tăng giá mạnh, vì các nhà sản xuất sẽ phải để người tiêu dùng “gánh” một phần thuế.

“Với thuế suất 25%, chúng tôi cố gắng để sản phẩm ít tăng giá với khách hàng châu Âu nhất có thể”, Whiting nói. “Nhưng với mức thuế 50%, việc đó trở nên khó khăn hơn nhiều”.