Bỏ quên dinh dưỡng tuổi học đường

Thùy Dương13:17 22/11/2012

Bữa ăn cho lứa tuổi học đường chưa cân đối, trong khi các món quà vặt trong căng tin nhà trường có thể tác hại đến sự phát triển của trẻ.

Thay thế rau xanh bằng củ quả !

PGS-TS Nguyễn Thị Lâm, Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia (VDD), cho biết chưa có điều tra riêng nào về khẩu phần ăn học sinh tiểu học trong nhà trường. Tuy nhiên nghiên cứu riêng lẻ tại một số trường học cho thấy, các suất ăn hiện mới chú trọng đến an toàn, không ngộ độc chứ chưa đảm bảo được tính cân đối hợp lý trong khẩu phần ăn. Nhìn chung năng lượng từ chất béo còn chiếm tỷ lệ cao. Đa số các món ăn ở trường học là xào rán đậm độ năng lượng, còn lượng rau xanh lại rất thấp.

TS Kim Thanh, Giám đốc Trung tâm thông tin truyền thông giáo dục của VDD, phản ánh do ám ảnh về rau phun tẩm hóa chất bảo vệ thực vật dư lượng thuốc trừ sâu có thể gây ngộ độc thực phẩm nên một số trường học đã “ra quyết định” thay thế hoàn toàn các loại rau xanh bằng các loại củ, quả có vỏ an toàn hơn. Rau muống, rau cải, rau ngót hay mùng tơi được thay bằng su su, su hào, bí xanh, cà rốt. “Điều này không đúng về nguyên tắc dinh dưỡng hợp lý, vì củ quả không thể thay thế rau xanh”, TS Kim Thanh lưu ý.

Hạn chế các quà vặt rỗng năng lượng, thiếu vi chất cho trẻ – Ảnh: Ngọc Thắng

Theo chuyên gia, các củ quả đáp ứng rất ít nhu cầu sinh tố cho trẻ. Chế độ ăn thiếu vitamin B, C làm giảm sức đề kháng của trẻ, trẻ dễ ốm bệnh, khiến trẻ ăn không ngon miệng. Các củ quả này lượng chất xơ cũng rất thấp, trong khi chất xơ giúp tiêu hóa thức ăn. Nếu thiếu chất xơ sẽ gây táo bón.

TS Nguyễn Thị Lâm cho biết thêm, chất xơ còn có tác dụng làm tăng khả năng miễn dịch hệ tiêu hóa vì làm tăng hệ vi khuẩn có ích trong lòng ruột, giảm nguy cơ nhiễm trùng đường tiêu hóa, nhất là giảm tiêu chảy ở trẻ em. Tiếc là lượng rau xanh trẻ tiêu thụ hiện mới đạt khoảng 160 gr/ngày trong khi tuổi tiểu học nên đạt mức từ 200 – 300 gr.

Theo bà Lâm, với quả chín, các trẻ cũng cần đạt tối thiểu từ 100 gr/ngày nhưng nhiều nơi chưa đạt. Thậm chí, việc lựa chọn các loại quả cho trẻ đang thiên về chín ngọt, nhiều đường, cung cấp nhiều năng lượng như: xoài, chuối, nhãn, do đó cần xen kẽ các loại quả ít năng lượng hơn như: bưởi, dưa hấu, thanh long. Đặc biệt, với trẻ thừa cân béo phì thì càng cần tránh các loại quả nhiều năng lượng.

Quà vặt cũng nguy hại

Video đang HOT

Theo nghiên cứu của Trung tâm dinh dưỡng TP.HCM về đặc điểm tiêu thụ thực phẩm tại căng tin của học sinh tiểu học, thực phẩm cung cấp cho học sinh mới chỉ dừng ở mức kiểm soát an toàn, vấn đề dinh dưỡng hợp lý vẫn chưa được quan tâm đúng mức.

Nghiên cứu tại 16 trường tiểu học cho thấy, bánh là nhóm được bán nhiều nhất (chiếm 42%) trong các sản phẩm tại căng tin. Tiếp theo là kẹo (26,9%), trái cây chỉ chiếm 1,1% nhưng không phải trái cây tươi mà là trái cây sấy. Ngoài ra có nước giải khát (14%), các món mặn (16,8%).

Theo đánh giá của BS Đỗ Thị Ngọc Diệp (Trung tâm dinh dưỡng TP.HCM) và nhóm nghiên cứu, mặc dù học sinh và giáo viên đều biết trái cây là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe nhưng gần như không có mặt trong căng tin nhà trường tiểu học.

Đáng lưu ý, trong nhóm nước giải khát, sữa chỉ chiếm 30% trong khi nước ngọt là loại thực phẩm “rỗng” năng lượng, làm tăng nguy cơ rối loạn dinh dưỡng nhưng lại bày bán phổ biến nhất và được bán với số lượng nhiều nhất.

Trong các món mặn được bày bán ở căng tin, mì gói là thực phẩm phổ biến nhất dù các chuyên gia khuyến cáo tiêu thụ mì gói vốn nhiều muối và nhiều chất béo không tốt cho sức khỏe. Bên cạnh đó, các món mặn phổ biến khác như: cơm tấm, nui thường không kèm theo rau củ càng làm tăng nguy cơ thiếu vi chất và thừa cân béo phì ở trẻ em tuổi tiểu học.

“Cần tiến đến quy định các thực phẩm cung cấp tại trường học, tăng cường tiêu thụ trái cây, sữa và chế phẩm từ sữa, tìm các món thay thế cho các quà vặt ít có lợi cho sức khỏe như nước ngọt, mì gói, bánh tráng tôm, bánh snack”, nhóm các chuyên gia thuộc Trung tâm dinh dưỡng TP. HCM đề xuất.

Theo thanh niên

Sợ thuốc trừ sâu, nhiều bà mẹ "cai" rau xanh cho trẻ

"Hiện có xu hướng, người dân sợ các loại rau xanh có thuốc sâu, thuốc bảo vệ thực vật nên không dám ăn mà thay thế bằng các loại củ quả, trái cây. Trong khi nếu chỉ ăn củ quả, trái câu cơ thể chắc chắn sẽ thiếu các sinh tố".

BS Hoàng Thị Kim Thanh, Giám đốc Trung tâm truyền thông (Viện Dinh dưỡng) cho biết tại buổi họp báo hướng ứng Tuần lễ Dinh dưỡng và Phát triển tổ chức tại Hà Nội mới đây.

Điệp khúc su su, bí đao

Đến hơn hai tháng nay, nhà chị Vương (Ô Chợ Dừa, Đống Đa, Hà Nội) chỉ ăn nguyên các loại củ, quả thay thế cho rau xanh. "Tôi vẫn nghe nói nông dân dùng thuốc phun kích thích rau lớn, rồi thì phun thuốc sâu hôm trước hôm sau đã hái bán nên đã cẩn thận mua máy sục rau. Vậy mà cách đây hơn hai tháng, đứa con gái 6 tuổi ăn rau xong bị đau bụng, đi ngoài cả một ngày trời, từ đó cả nhà đành "cai" rau xanh, chỉ ăn các loại củ quả. Thôi thì su su, bí đao, mướp, bí đỏ... đổi loạn cả lên mà cũng được đến hai tháng rồi, giờ cả nhà đã ngao ngán quá. Nhất là mấy đứa nhỏ, đứa nào cũng bị táo bón, dù ép chúng ăn cả nửa đĩa su su luộc nhưng vẫn không ăn thua", chị Vương buồn rầu nói.

Rau xanh cung cấp chất sơ, vitamin và chất khoáng cần thiết cho trẻ. Hãy cho trẻ tập làm quen, ăn rau ngay từ lúc nhỏ.

Theo BS Hoàng Thị Kim Thanh, việc người dân sợ các loại rau xanh vì thuốc sâu, thuốc bảo vệ thực vật như trường hợp gia đình trên không phải cá biệt mà thực sự là một xu hướng. Thậm chí một số trường mầm non, tiểu học cũng lo ngại nguy cơ ngộ độc thực phẩm từ các loại rau xanh nên trong thực đơn, các loại củ quả vẫn được ưu tiên. "Nhiều người nghĩ rằng, đã là rau thì củ quả hay rau lá đều tốt như nhau, đều cung cấp chất xơ, các hàm lượng vitamin và khoáng chất. Thực tế không phải vậy, các thành phần này trong rau củ, hoa quả và rau xanh là hoàn toàn khác nhau", BS Thanh nói.

"Trên thực tế, ăn củ quả chỉ đủ một số thành phần sinh tố và nếu chỉ ăn củ quả thay cho rau xanh, chắc chắn cơ thể sẽ thiếu sinh tố. Chúng tôi đã tra thành phần dinh dưỡng các loại củ quả, thì hàm lượng sinh tố, đặc biệt sinh tố C và sinh tố nhóm B rất thấp. Đặc biệt những loại như su su thì hàm lượng sinh tố không đáng kể", BS Thanh cho biết.

Hay như hoa quả, dù rất quý, rất có ích cho cơ thể song cũng không nên ăn hoa quả thay cho rau xanh. Bởi hàm lượng vitamin và các chất khoáng trong rau xanh cao hơn trái cây, ví dụ làm lượng beta - caroten, các loại vitamin và chất khoáng trong rau dền cao gấp 2 - 6 lần trong cam, chanh. Các chất xơ trong rau còn có tác dụng chống táo bón. Một số loại rau nhất là rau gia vị còn có tác dụng chữa nhiều bệnh và là nguồn kháng sinh thực vật quý giá như hành, cà rốt, tía tô, tỏi... Vì thế, bên cạnh ăn các loại rau củ, trái cây thì rau xanh là vô cùng quan trọng. Cả người lớn và trẻ em đều phải ăn rau xanh, không thể thay thế bằng các loại củ quả. Vấn đề là mua ở những nơi an toàn, nhặt sạch, rửa sạch sẽ đảm bảo an toàn thực phẩm. Càng ăn nhiều loại rau và hoa quả thì càng cung cấp đủ vitamin và chất khoáng cần thiết cho trẻ.

Trẻ ăn bao nhiêu rau là đủ?

Theo TS Nguyễn Thị Lâm, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, rất nhiều phụ huynh nghĩ trẻ còn nhỏ nên lượng rau ăn ít hơn người lớn, mỗi bữa bé chỉ cần vài gắp rau là đủ. Hơn nữa, nhiều trẻ nhất quyết không chịu ăn rau và bố mẹ cũng tặc lưỡi cho qua, nghĩ con đã ăn được nhiều trái cây nên không ép con ăn thêm rau, đây là quan niệm sai lầm.

Thực tế, từ lớp 1 rồi dần lên lớp 4-5 đã có sự khác biệt rõ ràng về thể chất cũng như dinh dưỡng của trẻ. Bắt đầu lớp 1, trẻ là một trẻ thơ, nhưng hết cấp 1, nhiều bé đã dậy thì, trở thành thiếu nữ. Nếu lượng rau xanh vẫn chỉ vài gắp rau mỗi bữa thì sẽ không đủ bởi lúc này, lượng tiêu thụ rau xanh ở trẻ tương đương với người lớn. Bé hoàn toàn có thể (và nên) ăn khoảng 3 lạng rau/ngày.

Vậy làm thế nào để trẻ chịu ăn rau?. Nguyên nhân một phần là do ngay từ nhỏ, bố mẹ đã không chú ý cho con ăn rau. Nhiều phụ huynh chỉ chăm chăm tính một ngày con ăn cháo được 1 lạng thịt (tôm, cá, trứng) mà không quan tâm đến lượng rau, vì cho rằng rau nghèo dinh dưỡng, rồi rau không phải là chất bổ, ăn nhiều rau dễ tiêu chảy, phân xanh... nên trẻ không biết ăn rau. Do đó, cần cho trẻ ăn rau ngay khi bắt đầu thời kỳ ăn bổ sung.

Với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, cho trẻ ăn rau bằng cách băm, giã nhỏ lá rau xanh cho lẫn vào bột, cháo, tăng từ ít đến nhiều, ăn đa dạng các loại rau.

Với trẻ từ 3 tuổi trở lên, lúc đầu có thể thái rau nhỏ, nấu canh cho trẻ. Khi nấu cũng chọn loại rau thích hợp, nấu thành món canh ngon kích thích trẻ ăn như rau mồng tơi, rau đay nấu với cua, rau ngót nấu thịt, sườn, rau cải nấu với cá rô...

Lưu ý khi chọn trái cây

Ngoài rau xanh, trái cây cũng là một nguồn thực phẩm giàu vi chất lý tưởng. Nhưng việc chọn lựa, cách ăn cũng cần rất chú ý. Bởi hoa quả thì có hàng trăm nghìn loại quả, có nhữngquả rất ngọt, nhiều đường, có những quả nhiều chất dinh dưỡng mà chúng ta không ngờ tới. Ví như chuối là sự lựa chọn của rất nhiều người vì giá thành rẻ, lại an toàn. Nhưng loại quả này không tốt cho những trẻ thừa cân, béo phì. Nếu kết thúc một bữa ăn mà cho trẻ ăn tráng miệng một quả chuối, năng lượng tương đương như trẻ ăn thêm nửa bát cơm. Vì thế, muốn con tráng miệng 1 quả chuối sau bữa ăn thì nên cho trẻ giảm bớt nửa bát cơm.

Hay với những quả nhiều chất xơ, vitamin C thì quả bưởi đứng đầu bảng, tiếp đến là cam. Nhưng nếu chỉ uống nguyên nước cam vắt, nước bưởi ép thì chất xơ không được cung cấp nhiều. Vì thế, với trẻ lớn nên ăn cam cả múi, thậm chí chỉ cần gọt bỏ lớp vỏ ngoài, giữ lại cùi cam rồi cho bé ăn, vừa giúp trẻ dễ tiêu hoá, vừa rất tốt cho sức khoẻ do chất xơ này như một cái chổi, quét sạch các chất béo, chất độc, cholesterol dư thừa trong cơ thể ra ngoài.

Hồng Hải

Theo Dân trí

Đi học, bạn hay ăn trưa ở đâu? Nhà xa lại thêm lịch học cả ngày, nhiều teen chọn cách ăn trưa ở trường để tiết kiệm và có thêm thời gian để nghỉ ngơi. Cơm trưa căng-tin Với những teen học tại trường thì căng-tin là nơi tiện lợi nhất để "xử lý" cơn đói ban trưa, và đa phần các bạn cũng đều chọn lựa việc dùng bữa tại...