Bộ não bảo vệ giấc mơ như thế nào?

Giấc mơ được cho là đóng một vai trò quan trọng trong rất nhiều quá trình nhận thức, chẳng hạn như củng cố ký ức và duy trì sự cân bằng cảm xúc.

Do đó, một điều khá quan trọng là không có gì làm phiền chúng ta trong khi ngủ, để đảm bảo rằng chúng ta có thể đạt được những lợi ích tối đa từ việc hàng đêm lang thang trong những giấc mộng.

Theo một nghiên cứu mới, bộ não chọn lọc để loại bỏ các âm thanh mà nó cho là có khả năng đánh thức chúng ta khi đang ngủ mơ, từ đó giúp loại bỏ bất kỳ sự gián đoạn giấc mơ nào.

Được công bố trên tạp chí sinh học Current Biology, nghiên cứu mới này mô tả cách một nhóm các nhà khoa học sử dụng điện não đồ để đo hoạt động trong vỏ não thính giác của các tình nguyện viên khi họ trải qua các giai đoạn khác nhau của giấc ngủ.

Trước khi bắt đầu, những người tham gia đã được nghe hai bản ghi âm cùng một lúc, một là những lời nói bình thường, trong khi âm thanh còn lại là những tiếng ồn vô nghĩa – kiểu như ngôn ngữ hư cấu Jabberwocky trong bài thơ nổi tiếng của Lewis Carroll. Hai luồng âm thanh này đã đồng thời được xử lý riêng rẽ trong bộ não của những người tham gia khi họ còn thức, điều này cũng đã được dự kiến trước.

Tuy nhiên, khi các tình nguyện viên ngủ thiếp đi, mọi thứ bắt đầu trở nên thú vị.

Với cả hai bản ghi âm đều được phát trong khi các tình nguyện viên ngủ thiếp đi, các tác giả của nghiên cứu nhận thấy rằng bộ não bắt đầu thay đổi cách xử lý từng luồng âm thanh. Sự thay đổi lớn đầu tiên đến trong giai đoạn giấc ngủ chuyển động mắt nhanh (REM) mạnh hơn, đây là một dạng giấc ngủ sâu không thường liên quan đến giấc mơ. Ở giai đoạn này trong chu kỳ của giấc ngủ, việc xử lý những lời nói bình thường được khuếch đại trong vỏ thính giác, cho thấy bộ não đang chọn lựa những âm thanh đặc biệt là có ý nghĩa và do đó chú ý hơn đến chúng.

Sau đó, những người ngủ đã tiến đến trạng thái giấc ngủ REM rút lui dần, thường là khi giấc mơ xảy ra. Tại thời điểm này, việc xử lý âm thanh giọng nói bình thường đã bị triệt tiêu, cho thấy bộ não đã cố tình lọc ra những âm thanh mà nó cho rằng có ý nghĩa nên có khả năng làm phiền hoặc đánh thức chúng ta. Trong khi đó, âm thanh Jabberwocky lại không bị ảnh hưởng gì, cho thấy chúng được coi là tiếng ồn nền đơn thuần và không phải là mối đe dọa đối với tính toàn vẹn của giấc mơ.

Từ lâu, người ta đã biết rằng mọi người khó thức dậy trong giai đoạn giấc ngủ REM rút lui dần hơn là giai đoạn giấc ngủ REM mạnh hơn, và cuối cùng thì nghiên cứu mới này cũng đưa ra lời giải thích tại sao lại như vậy: trong giai đoạn giấc ngủ REM mạnh hơn, bộ não tích cực lắng nghe những âm thanh có ý nghĩa ở môi trường bên ngoài, trong khi ở giai đoạn giấc ngủ REM rút lui dần nó lọc những âm thanh đó ra để ngăn không cho âm thanh đó xâm nhập vào giấc mơ của chúng ta.