Bộ Công an chỉ ra hàng loạt nguyên nhân dẫn đến ‘đại án’ Xuyên Việt Oil

Theo Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an, vụ án xảy ra tại Xuyên Việt Oil là một vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp và gây thất thoát tài sản đặc biệt lớn cho tài sản nhà nước.

Kết luận điều tra vụ án xảy ra tại Công ty TNHH Thương mại vận tải và du lịch Xuyên Việt Oil ( Công ty Xuyên Việt Oil) vừa được Cục An ninh điều tra (A09) Bộ Công an ban hành ngày 27.8. Trong vụ án này, A09 đề nghị truy tố 15 bị can ở 4 nhóm tội danh.

A09 xác định bà Mai Thị Hồng Hạnh, cựu Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐTV Xuyên Việt Oil đã vi phạm quy định về trích lập, quản lý và sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu (Quỹ BOG); vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tiền thuế bảo vệ môi trường, gây thất thoát tổng số tiền 1.463 tỉ đồng.

Bị can Mai Thị Hồng Hạnh (trái) và Nguyễn Thị Như Phương, cựu Phó giám đốc Xuyên Việt Oil. ẢNH: BỘ CÔNG AN

Trong quá trình phạm tội, bà Hạnh đã trực tiếp và chỉ đạo cấp dưới đưa hối lộ cho 8 người với tổng số tiền 1.265.000 USD (tương đương hơn 29 tỉ đồng). Trong số này ông Lê Đức Thọ, cựu Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre nhận hối lộ 600.000 USD và nhận nhiều quà giá trị lớn; ông Đỗ Thắng Hải, cựu Thứ trưởng Bộ Công thương, nhận hối lộ 50.000 USD,…

Bộ Công an chỉ ra hàng loạt nguyên nhân dẫn đến ‘đại án’ Xuyên Việt Oil

Vụ án đặc biệt nghiêm trọng

A09 đánh giá đây là vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ liên quan đến lĩnh vực an ninh năng lượng, an ninh tài chính, ngân hàng xảy ra từ T.Ư đến địa phương, có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp và gây thất thoát tài sản nhà nước đặc biệt lớn.

Theo A09, có 4 nguyên nhân dẫn đến hành vi phạm tội. Thứ nhất, đối với công tác kiểm tra, giám sát Quỹ BOG, theo quy định hiện hành về kinh doanh xăng dầu, Quỹ BOG không được quản lý tập trung mà được để tại doanh nghiệp thương nhân đầu mối kinh doanh và giao doanh nghiệp tự quản lý, chủ động trích lập, sử dụng và báo cáo số dư Quỹ BOG về cơ quan quản lý nhà nước.

Vụ án xảy ra tại doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu này có tính chất đặc biệt nghiêm trọng và phức tạp. ẢNH: TN

Cạnh đó, pháp luật hiện hành không quy định cụ thể phương pháp, cách thức quản lý, kiểm tra thực tế số dư Quỹ BOG mà doanh nghiệp đã trích lập trong từng kỳ báo cáo và trách nhiệm của từng cơ quan quản lý liên quan nên chủ sở hữu các doanh nghiệp đã lợi dụng được giao quản lý, sử dụng Quỹ BOG để tại doanh nghiệp để chiếm dụng, sử dụng trái phép dẫn đến thất thoát tài sản nhà nước.

Thứ 2, đối với công tác quản lý, thu tiền thuế bảo vệ môi trường, A09 đánh giá đây là nguồn thu lớn của ngân sách nhà nước, tuy nhiên việc Nhà nước không trực tiếp thu tiền thuế này từ người tiêu dùng mà giao cho thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu thu hộ, nhưng số tiền thu hộ không được hạch toán, nộp vào tài khoản định danh riêng biệt, nên đã bị chủ sở hữu các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu lợi dụng để chiếm dụng, sử dụng trái phép.

Thứ 3, đối với việc cấp giấy phép kinh doanh xuất – nhập khẩu xăng dầu (nay là giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu), do quy định hiện hành chưa quy định chặt chẽ, rõ ràng về trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền cấp phép sau khi đã ban hành giấy phép; pháp luật hiện hành quy định trách nhiệm “tiền kiểm” và “hậu kiểm” thuộc 2 đơn vị khác nhau, dẫn đến việc đơn vị, người có thẩm quyền cấp phép móc nối, hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện hoặc bỏ qua việc hợp thức hóa hồ sơ, điều kiện cấp phép, doanh nghiệp không duy trì điều kiện kinh doanh xăng dầu sau khi được cấp phép.

Ông Đỗ Thắng Hải, cựu Thứ trưởng Bộ Công thương, cùng nhiều quan chức khác đã nhận hối lộ từ Chủ tịch Xuyên Việt Oil để làm trái quy định, gây thất thoát tài sản nhà nước. ẢNH: BỘ CÔNG AN

Thứ 4, đối với các bị can phạm tội tham nhũng, vì động cơ vụ lợi mà nhiều cán bộ, lãnh đạo thiếu gương mẫu, suy thoái đạo đức, lối sống đã lợi dụng việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, thuế, ngân hàng để trục lợi, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng và Nhà nước.

4 kiến nghị để không có vụ án Xuyên Việt Oil thứ 2

Chỉ ra các nguyên nhân này, A09 kiến nghị đối với công tác kiểm tra, giám sát Quỹ BOG, trước mắt cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc trích lập, sử dụng Quỹ BOG của các cơ quan quản lý nhà nước và yêu cầu thương nhân đầu mối xăng dầu phải công khai số dư quỹ và tài liệu, chứng từ chứng minh theo định kỳ hàng tháng để đảm bảo chặt chẽ, minh bạch; “sửa đối, bổ sung quy định về kinh doanh xăng dầu, theo đó cần quy định rõ ràng trách nhiệm của từng cơ quan quản lý nhà nước và cần thiết giao một cơ quan duy nhất có quyền hạn, trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, giám sát hoặc chuyển Quỹ BOG về cơ quan nhà nước quản lý trực tiếp. Trường hợp phát hiện có vi phạm thì chuyển ngay cơ quan điều tra có thẩm quyền để xem xét, xử lý hình sự.

Đối với công tác quản lý, thu tiền thuế bảo vệ môi trường, A09 kiến nghị pháp luật cần quy định thời gian cụ thể mà doanh nghiệp phải nộp số tiền thuế đã thu hộ vào ngân sách nhà nước và trách nhiệm hình sự của người đại diện pháp luật của doanh nghiệp trong trường hợp không thực hiện việc chuyển nộp số tiền đã thu hộ này vào ngân sách nhà nước theo thời gian quy định.

Cạnh đó, cơ quan thuế cũng cần tăng cường công tác thanh tra, giám sát và chỉ đạo các tổ chức, cá nhân thuộc thẩm quyền chấn chỉnh trong quản lý, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về thuế tại doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu và kịp thời có biện pháp xử lý hoặc kiến nghị xử lý. Trường hợp để xảy ra sai phạm về thời gian chuyển nộp tiền thuế bảo vệ môi trường vào ngân sách nhà nước thì người đứng đầu cơ quan thuế và doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Đối với việc cấp giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu, A09 kiến nghị pháp luật cần quy định trách nhiệm, chế tài nghiêm khắc đối với đơn vị, người có thẩm quyền cấp phép sau khi cấp phép. Trường hợp doanh nghiệp không duy trì điều kiện cấp phép thì phải kiến nghị thu hồi giấy phép và có hình thức phạt bổ sung nghiêm khắc đối với doanh nghiệp, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp như: cấm kinh doanh lĩnh vực xăng dầu trong thời gian nhất định, phạt tiền….

Đối với các vấn đề, lĩnh vực khác có liên quan trong vụ án, A09 kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền liên quan cần khẩn trương rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định về lĩnh vực, ngành chuyên môn phụ trách và quy định chế tài xử lý nghiêm, có tính răn đe, giáo dục nhằm phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi sai phạm, tham nhũng, gây thất thoát, lãng phí tài sản nhà nước.