Bờ biển Chile ô nhiễm, chim cốc dùng rác thải nhựa làm tổ
Một nghiên cứu mới được công bố, kết hợp với hình ảnh các tổ chim ở bờ biển Chile, đã cung cấp góc nhìn đáng suy ngẫm về hệ quả của rác thải nhựa đối với hệ sinh thái biển.
Loài chim cốc chân đỏ phân bố dọc bờ biển giáp với hoang mạc Atacama ở miền Bắc Chile thường sử dụng hỗn hợp rong biển, lông vũ và phân chim để xây tổ.
Tuy nhiên, một số hình ảnh được ghi lại mới đây cho thấy trong tình cảnh khó khăn, nhiều con chim cốc chân đỏ đã sử dụng rác thải nhựa được ở vịnh Mejillones để làm tổ.
Giáo sư sinh học Ana García-Cegarra tại Đại học Santo Tomás Antofagasta nhận xét: “Đây có thể là khu vực ô nhiễm nhất trên thế giới mà chim có thể làm tổ”.
Những chiếc tổ chết chóc
Trong một nghiên cứu – đăng trên tạp chí Marine Pollution Bulletin – do bà García-Cegarra cùng một tổ chức phi lợi nhuận phối hợp thực hiện, các nhà khoa học phát hiện mỗi tổ chim đều chứa một ít nhựa. Những bức ảnh cho thấy nhiều chim cốc chân đỏ sử dụng túi xách bằng nhựa, dây câu cá bằng nylon và túi đựng cát công nghiệp để xây tổ cho con non.
Nhóm nghiên cứu do giáo sư García-Cegarra dẫn đầu phát hiện 100% trong số 151 tổ chim mà các nhà khoa học nghiên cứu đều chứa rác thải nhựa. Ảnh: NBC News.
Cùng với chùm ảnh, nghiên cứu đã đưa ra một góc nhìn mới về tác động của rác thải nhựa đối với hệ sinh thái đại dương và môi trường sống ven biển. Con người bắt đầu sử dụng nhựa từ thập niên 1970, nhưng sự ảnh hưởng của loại vật chất này đối với thiên nhiên chỉ mới nhận được sự chú ý trong hơn một thập kỷ trở lại đây.
“Trong hầu hết báo cáo, tác hại của rác thải nhựa chủ yếu tập trung vào môi trường sinh thái biển”, nhà động vật học Mauricio Urbino tại Đại học Concepcion ở Chile cho biết.
“Điều đáng lo ngại là nếu chúng ta không hạn chế sử dụng nhựa ngay bây giờ, tình hình sẽ ngày càng tệ hơn”, Urbino nói thêm.
Ảnh: Getty.
Dù được sử dụng rộng rãi trong suốt 5 thập kỷ, mối đe dọa mà nhựa gây ra cho môi trường tự nhiên mới chỉ bắt đầu nhận được sự chú ý từ giới khoa học và công chúng trong khoảng vài năm trở lại đây.
Bà García-Cegarra cho biết nhựa là loại chất liệu rất nguy hiểm đối với các loài chim. Trong quá trình chụp ảnh tổ chim cốc chân đỏ, nhóm nghiên cứu đã phát hiện nhiều cá thể chết đói trong tổ vì bị quấn vào các túi nhựa, hoặc chết ngạt do ăn nhầm loại chất liệu này.
“Những con chim này lặn rất giỏi, do đó chúng có thể thu thập nhựa từ đáy biển và đem về tổ của mình”, bà García-Cegarra nói. “Việc nuốt nhựa có thể gây tích tụ độc tố và khiến chúng tử vong”.
Mối đe dọa chung đối với sinh vật biển
Video đang HOT
Hơn 30% số nhựa từ các tổ chim mà nhóm nghiên cứu của bà García-Cegarra phân tích được đến từ túi mua sắm, vốn bị chính phủ Chile cấm sử dụng tại các siêu thị lớn từ năm 2018, nhưng vẫn được dùng bởi các đại lý nhỏ lẻ. Khoảng 35% số nhựa có nguồn gốc từ các túi cát lớn của ngành xây dựng, trong khi dụng cụ đánh cá chiếm 15%.
Ảnh: NBC News.
Giáo sư García-Cegarra thuộc Đại học Santo Tomás Antofagasta đang tiến hành ghi chép để phục vụ nghiên cứu về tác động của rác thải nhựa đối với hệ sinh thái đại dương và môi trường ven biển.
“Sau gần 20 năm tập trung phát triển công nghiệp nặng và sự lỏng lẻo trong khâu quản lý sử dụng túi nhựa dùng một lần, giờ đây có lẽ lượng nhựa ở vịnh Mejillones còn nhiều hơn số rong biển dành cho các loài chim”, bà García-Cegarra nói.
Theo nhà bảo tồn biển Yacqueline Montecinos tại Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới Chile, kết quả nghiên cứu nói trên thực chất không khiến nhiều người ngạc nhiên.
“Trường hợp của những con chim cốc đáng thương này cũng tương tự tình cảnh đang diễn ra tại nhiều vùng biển khác trên thế giới. Rác thải nhựa là mối đe dọa đối với tất cả các loài động vật biển”, bà Montecinos nói.
Montecinos cũng cảnh báo rằng Great Pacific Garbage Patch, một hòn đảo khổng lồ chứa rác thải nhựa có kích thước ước tính tương đương Mexico, đôi khi lưu thông trên các dòng chảy gần bờ biển Chile và là nơi sinh sống của các quần thể chim.
Ảnh: Latin American Post.
“Đảo rác khổng lồ” Great Pacific Garbage Patch có kích thước tương đương Mexico, thường trôi dạt vào dòng chảy quanh vùng biển của Chile và được dự báo sẽ gây ra tác động đáng kể đối với môi trường sống của các loài chim.
Đồng quan điểm với Montecinos, bà García-Cegarra nhận xét thêm: “Những thói quen xấu của con người trong việc tiêu thụ đồ dùng làm bằng nhựa đang ảnh hưởng đến tất cả các loài động vật biển. Bây giờ là tổ chim, sau này có thể là sự sống ẩn sâu dưới đáy đại dương, hay thậm chí là bàn ăn của chúng ta, khi các loài cá và trai ăn nhầm rác thải nhựa”.
“Cần phải hành động ngay bây giờ để giảm thiểu việc sử dụng chất liệu nhựa”, bà García-Cegarra khẳng định.
Câu chuyện về những dòng sông 'nhuộm đen' tại châu Á
Nghề nhuộm vải đang trở thành một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ô nhiễm của ngành công nghiệp thời trang toàn cầu, dẫn đến hệ quả là những dòng sông chuyển thành màu đen tại châu Á.
Anh Haji Muhammad Abdus Salam nhìn vào con sông nhuốm màu đen gần nhà. Ảnh: CNN
Khi Haji Muhammad Abdus Salam nhìn xuống con sông ngập rác gần nhà tại Dhaka, anh lại nhớ về thời gian trước khi nhà máy dệt may xuất hiện ở đây.
Kênh CNN (Mỹ) dẫn lời Abdus Salam chia sẻ: "Khi tôi còn trẻ, ở đây chẳng có nhà máy may mặc nào. Chúng tôi thường trồng cây và bắt cá. Không khí thật trong sạch".
Nhưng nay con sông gần nhà Abdus Salam chuyển thành màu đen như mực. Anh nói rằng rác từ nhà máy dệt may gần đó với thuốc nhuộm vải đã gây ô nhiễm con sông. Abdus Salam chia sẻ: "Bây giờ không còn cá. Nước quá ô nhiễm khiến con cái và cháu chắt sẽ không còn trải nghiệm được như chúng tôi".
Bởi người tiêu dùng thường yêu thích những màu sắc thịnh hành mới nhất, do vậy việc nhuộm vải được thực hiện triệt để.
Nước mưa chuyển màu gần một nhà máy nhuộm vải năm 2018. Ảnh: CNN
Thời trang chính là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm nước bởi quy định chưa chặt chẽ tại những quốc gia như Bangladesh nơi nước thải thường đổ trực tiếp xuống sông, suối. Nước thải từ các nhà máy dệt may thường bao gồm hóa chất, kim loại nặng... không chỉ gây tổn thương môi trường và còn tác động đến nguồn nước uống.
Bộ Môi trường, Rừng và Biến đổi khí hậu Bangladesh cho biết nước này đang hướng tới "giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường từ ngành may mặc". Bộ trưởng Shahab Uddin khẳng định nhiều biện pháp được áp dụng để xử lý ô nhiễm, bao gồm cập nhật luật môi trường và áp đặt hình phạt với đối tượng gây ô nhiễm, giám sát chất lượng nước, hình thành nhà máy xử lý tập trung và phối hợp cùng đối tác nước ngoài để cải thiện xử lý nước thải.
Lãnh đạo tổ chức phi chính phủ Agroho tại Dhaka - ông Ridwanul Haque đánh giá hóa chất độc hại là "vấn đề lớn tại một quốc gia như Bangladesh". Ông Haque nói rằng các con sông và kênh rạch tại Dhaka đã chuyển thành màu đen do nước thải từ việc nhuộm vải và xử lý tại các nhà máy. Ông nhận thấy nước đen ngòm này "dày đặc như nhựa đường" và trong mùa Đông bạn còn có thể ngửi thấy mùi.
Cái giá của màu sắc
Nhân công tại nhà máy nhuộm vải ở Bangladesh. Ảnh: CNN
Theo Tổ chức Ellen MacArthur, ngành công nghiệp thời trang sử dụng đến 93 tỷ mét khối nước hàng năm, đủ để lấp đầy 37 triệu bể bơi Olympic. Trong đó, nhuộm vải là quá trình gây ô nhiễm và tiêu tốn năng lượng nhất.
Liên hợp quốc cho biết chỉ riêng việc sản xuất một cặp quần bò cũng cần đến 7.500 lít nước, từ công đoạn trồng cây bông cho đến khi hoàn thiện sản phẩm.
Để có được màu xanh, vải bò thường được nhúng nhiều lần trong thuốc nhuộm. Sau đó, vải bò được xử lý và giặt thêm với hóa chất để làm mềm. Ngoài ra, để tạo vải bò phai sẽ cần thêm công đoạn "tắm chất hóa học" với acid, enzyme và formaldehyde...
Nhưng không chỉ có vải bò gây ô nhiễm. Nhà môi trường học người Trung Quốc Ma Jun cho biết: "Mỗi mùa, chúng ta biết rằng ngành công nghiệp thời trang cần có thêm màu mới nổi bật. Và mỗi lần như vậy sẽ cần nhiều chất hóa học, thuốc nhuộm và chất xúc tác...".
Một khi hoàn thiện, cách đơn giản nhất để các nhà máy loại bỏ những chất hóa học không còn sử dụng được là đổ thẳng ra sông, hồ. Theo Ngân hàng Thế giới, có 72 chất hóa học độc hại phát sinh từ việc nhuộm vải. Một khi đổ ra sông, hồ, chúng đậm đặc đến mức áng sáng không thể xuyên qua, ngăn khả năng quang hợp của các loài cây thủy sinh. Mức oxy trong nước thấp còn khiến nhiều loại động vật và cây thủy sinh chết dần.
Cô Sarah Obse tại công ty PFI Hong Kong đánh giá một khi đã hòa vào nước nước thải, rất khó để loại bỏ các chất nhuộm vải.
Vải trước khi nhuộm tại một nhà máy ở Karachi, Pakistan. Ảnh: CNN
Nhà máy nhuộm vải tại Chiết Giang, Trung Quốc. Ảnh: CNN
Ô nhiễm nước bắt nguồn từ công nghiệp may mặc vốn là vấn đề không nhỏ đối với những quốc gia tại châu Á có thế mạnh về lĩnh vực này.
Bangladesh hiện là trung tâm sản xuất may mặc lớn thế hai trên thế giới, chỉ sau Trung Quốc. Riêng năm 2019, Bangladesh đã xuất khẩu số hàng may mặc trị giá 34 tỷ USD.
Nhà môi trường học người Trung Quốc Ma Jun cho biết cách đây một thập niên, nhiều sông, hồ tại Trung Quốc đã ô nhiễm đến mức được coi như đã chết.
Người lao động và người dân sống gần các nhà máy may mặc chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ ô nhiễm. Nhiều người dân còn không thể đánh bắt cá từ những con sông bị ô nhiễm.
Chất hóa học từ nhuộm vải gây tác động đến những công nhân làm việc trong nhà máy may mặc ở Bangladesh bởi họ không có thiết bị bảo hộ đầy đủ như găng tay và khẩu trang. Các chuyên gia tại Dhaka cho biết có nhiều nhà máy ở đây đạt tiêu chuẩn về quản lý và sử dụng hóa chất nhưng vẫn có nhiều đơn vị sản xuất nhỏ lẻ chưa thực hiện tốt công tác bảo hộ lao động.
Thay đổi thái độ
Sông Jian tại tỉnh Hà Nam (Trung Quốc) năm 2011 đổi thành màu đỏ do hóa chất nhuộm vải. Ảnh: AFP
Nhưng gần đây, đã có làn sóng đổi thay tại Bangladesh khi các nhà sản xuất đã có trách nhiệm hơn về môi trường. Họ còn tham gia các sáng kiến như Đối tác vì ngành dệt sạch hơn (PaCT), nhằm xử lý nước, năng lượng và hóa chất sử dụng.
Bộ Môi trường, Rừng và Biến đổi khí hậu Bangladesh còn khẳng định đã yêu cầu mọi cơ sở gây ô nhiễm phải lắp đặt thêm bộ phận xử lý nước thải. Một chính sách môi trường mới có tên Nước thải bằng không (ZLD) còn đề nghị các công ty nhuộm vải và giặt là phải "đệ trình kế hoạch để giảm thiểu, tái chế và tái sử dụng nước thải".
Những tấm vải nhuộm tại Pali, Ấn Độ. Ảnh: CNN
Những quốc gia khác cũng có bước đi tương tự. Trung Quốc còn đưa ra nhiều chính sách mới ngăn chặn gây ô nhiễm. Ví dụ là năm 2017 đã tạm đóng cửa hàng nghìn nhà máy dệt may gây ô nhiễm.
Từ năm 2011, nhiều thương hiệu lớn như H&M, Adidas và Levi's cam kết áp dụng quy định chặt chẽ hơn về môi trường và quản lý hóa chất tại các nhà máy đối tác. Ngoài ra, những sáng kiến mới về công nghệ để tạo phương thức nhuộm thân thiện hơn với môi trường cũng được áp dụng.
Quay trở về Bangladesh, anh Abdus Salam chia sẻ, nếu giới chức địa phương không có những biện pháp để làm sạch nguồn nước thì "tương lai của khu vực này sẽ rất đen tối".
Hóa thạch lông vũ gây tranh cãi của loài khủng long 'lai chim' Một nghiên cứu mới đây chỉ ra, chiếc lông vũ được phát hiện vào những năm 1800 thuộc về loài khủng long giống chim. Năm 1861, nhà cổ sinh vật học người Đức Hermann von Meyer phát hiện một hóa thạch lông vũ ở lớp đá vôi gần Solnhofen, Đức. Do không có bất cứ dấu vết được tìm thấy cùng hóa thạch...