Biển Đông và mối liên hệ với chiến tranh thương mại Mỹ-Trung

Trước diễn biến ngày càng leo thang của cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung, chuyên gia luật quốc tế Roncevert Ganan Almond…

Lãnh đạo hai nước Mỹ – Trung

Trước diễn biến ngày càng leo thang của cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung, chuyên gia luật quốc tế Roncevert Ganan Almond (từ Wicks Group, trụ sở tại Washington) đã chỉ ra, hiện có “một dòng chảy ngầm” liên kết tranh chấp biển Đông và chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc kinh tế thế giới.

Mặt trận đối nghịch hình thành từ biển

Trên tờ Diplomat ngày 4/9, ông Almond đã nhắc lại câu nói của Hiệp sĩ Anh Walter Raleigh (người dành hơn nửa cuộc đời cho các hành trình khám phá biển vào thế kỷ 16-17): “Bất cứ quốc gia nào kiểm soát được biển sẽ nắm giữ quyền thương mại. Đó là nguồn lợi bất tận mang đến giàu có và quyền lực”.

Luật sư Almond chỉ ra rằng, nhận thức được lợi ích địa chính trị và thương mại của các tuyến đường thủy trên biển Đông, trong những năm gần đây, Bắc Kinh ngày càng thể hiện tham vọng muốn mở rộng các thềm lục địa trên vùng biển này và tiếp cận các tuyến thương mại quan trọng.

Theo các nhà nghiên cứu, không phải ngẫu nhiên chiến dịch xây dựng đảo nhân tạo phi pháp trên biển Đông của Bắc Kinh bắt đầu trong cùng năm Trung Quốc vượt qua Hoa Kỳ để trở thành quốc gia thương mại lớn nhất thế giới.

Từ năm 2013, Bắc Kinh đã nạo vét và tạo ra 3.200 mẫu đất mới một cách trái pháp luật trên các đảo nhân tạo ở khu vực quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, đồng thời mở rộng đáng kể sự hiện diện trên quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

Trong khi đó, chính quyền của Tổng thống Donald Trump hiện cũng đang tăng cường các hoạt động thực thi tự do hàng hải trên biển Đông (FONOPS) nhằm duy trì luật pháp quốc tế và các tuyến thương mại tự do toàn cầu.

Và tất nhiên, sự thống trị hải quân của Mỹ cùng với khả năng sẵn sàng hành động của Washington là một mối đe dọa lớn đối với Trung Quốc. Trong đó, Bắc Kinh đang cảm nhận trạng thái sẽ bị cô lập với thị trường nước ngoài và bị cắt nguồn cung cấp năng lượng trên các tuyến thương mại đường biển, nếu như không tôn trọng vị trí của Mỹ.

Hiện, gần 1/3 thương mại hàng hải thế giới đi qua biển Đông mỗi năm. 8 trong số 10 cảng container nhộn nhịp nhất thế giới nằm trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Khoảng 2/3 số lượng tàu chở dầu trên toàn thế giới đi qua tuyến đường biển Ấn Độ – Thái Bình Dương, mà phần lớn phục vụ nhu cầu năng lượng của Trung Quốc.

Vì thế, theo nhà phân tích chiến lược Paul Kennedy, nếu không đảm bảo việc tiếp cận hàng hải thông qua biển Đông, Trung Quốc sẽ khó đảm bảo điều kiện thuận lợi để duy trì tốc độ tăng trưởng nhằm dẫn đến “sự thay đổi cân bằng kinh tế” và cuối cùng là “cân bằng chính trị và quân sự”.

Bức tường vĩ đại của Trump

Cũng theo nhà tư vấn luật quốc tế Almond, Trung Quốc có Vạn Lý Trường Thành dài 13.000 dặm từ 2.000 năm trước đây, trong khi nhà lãnh đạo Mỹ đang xây dựng quanh mình “bức tường vĩ đại” từ những lời đe dọa.

Được lập lên từ thuế quan, hạn chế đầu tư vào các ngành công nghệ cao, giới hạn nhập cư, “Bức tường Trump” đã sử dụng thương mại làm vũ khí nhắm mục tiêu chính vào Trung Quốc, nền kinh tế mạnh mẽ nhất châu Á và đang đe dọa các lợi ích địa chính trị của Hoa Kỳ ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Ông Trump cũng liên tục thách thức hiện trạng trong quan hệ Mỹ – Trung và nền kinh tế toàn cầu. Điều này thể hiện trong các tuyên bố từ khi tranh cử tổng thống năm 2016 cho tới chiến lược an ninh quốc gia mới, mô tả một cuộc cạnh tranh toàn cầu với Trung Quốc đòi hỏi “Hoa Kỳ phải cân nhắc lại các chính sách trong hai thập kỷ qua”.

Có lẽ hơn bất kỳ Tổng thống Mỹ tiền nhiệm nào, ông Trump đã “lột trần” cuộc đấu tranh quyền lực tiềm ẩn trong thương mại quốc tế, công nghệ và tăng trưởng kinh tế. Theo nghĩa này, chiến tranh thương mại Mỹ – Trung có liên kết ngầm với sự cạnh tranh sức mạnh quân sự, địa chính trị giữa hai nước trên biển Đông.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn phản biện, nhà kinh tế học Ludwig von Mises cho rằng: “Nếu thợ may gây chiến với thợ làm bánh, ông ta phải xác định sẽ phải tự sản xuất bánh mì cho mình. Còn nếu thợ may quan tâm sâu sắc hơn về cá tính của người làm bánh (bao gồm quốc tịch, tôn giáo, chủng tộc, giới tính…) thì khả năng cao họ sẽ có một giao dịch tuyệt vời (ám chỉ khả năng đàm phán)”.

Thùy Dương

Theo baogiaothong