Biển Đông: Trung Quốc dòm chủ quyền, Hoa Kỳ ngó lợi ích

Biển Đông giờ đã trở thành một giao lộ hàng hải không yên ả, nhất là khi hai cường quốc Mỹ-Trung nhảy vào giằng xé lợi ích với những toan tính của riêng mình, học giả Simi Mehta thuộc Trung tâm nghiên cứu Hoa Kỳ, Đại học Jawaharlal Nehru (Ấn Độ) ngày 8/9 bình luận trên Indian Economist.

Ảnh minh họa: World Press

Nhận định về tình hình Biển Đông, vị học giả Ấn Độ cho rằng: những tuyên bố chủ quyền phi lý tại khu vực đang biến mối quan hệ giữa các quốc gia liên quan trở nên phức tạp, lộn xộn và ngày càng gần với một cuộc xung đột thực sự. Chính vì thế, luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS năm 1982, sẽ là phương pháp tháo “ngòi nổ” hữu hiệu, cũng như đặt giới hạn cho các cách hành xử trên Biển Đông, ông Simi Mehta nhận định.

Tuy nhiên, điều đó sẽ không dễ khi mà Mỹ lại là thành viên duy nhất của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc chưa phê chuẩn UNCLOS bởi như Epoch Times nhận định, Washington còn lo ngại công ước này có thể gây hạn chế trong việc khai thác đáy biển cũng như cản trở Hải quân nước này đang hoạt động trên toàn cầu. Trong khi đó, dù đã ký kết UNCLOS, nhưng với cách hành xử bắt nạt tại Biển Đông, Trung Quốc đang cho thấy nước này không ngần ngại bỏ qua những điều luật mà họ đã ký kết.

Thời gian vừa qua, với hàng loạt động thái xâm lấn chủ quyền trên Biển Đông của một số thành viên ASEAN, Bắc Kinh đã trở thành tâm điểm của các cáo buộc vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó nổi bật là các lời chỉ trích từ phía Philippines. Dù trong nhịp điệu ngoại giao khôn khéo với ASEAN, Bắc Kinh từng không ít lần đồng ý tham vấn COC nhằm giảm nguy cơ xung đột trên khu vực, song, Tiến sỹ Mark J. Valencia, một học giả về chính trị – hàng hải tại Hawaii, đồng thời là giáo sư thỉnh giảng tại viện Nghiên cứu Biển Đông, cho rằng: không có một sự thay đổi nào trong chính sách ngang ngược đòi chủ quyền đối với tuyến đường biển này từ phía Trung Quốc.

Thậm chí ông còn cảnh báo một tương lai u ám đối với ASEAN nếu Bắc Kinh “chơi bài cùn” khi rút khỏi UNCLOS . Lúc đó, Trung Quốc có thể từ chối các phán quyết của tòa án và phủi hết trách nhiệm về những hậu quả chính trị.

Bình luận thêm về vấn đề này, chuyên gia cao cấp về hải quân và an ninh hàng hải thuộc Viện nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) Christian Le Miere cho rằng: “Nếu Trung Quốc không muốn UNCLOS là công cụ chính để giải quyết tranh chấp Biển Đông thì đừng nên ký”.

Cũng tương tự như vậy, đối với Mỹ, dù tuyên bố chuyển trục sang khu vực châu Á-Thái Bình Dương, trong đó có Đông Nam Á và Biển Đông, nhưng điều đó hoàn toàn không đồng nghĩa với việc Washington sẽ trở thành một tấm lá chắn an toàn cho các đồng minh trong trường hợp phải đối đầu với Trung Quốc. Và đương nhiên, “Mỹ không hề có lợi ích gì khi tham gia xung đột trực tiếp hoặc gián tiếp với Trung Quốc”, học giả Simon Tay, Giám đốc Viện Quan hệ quốc tế Singapore, cho hay.

Theo Indian Economist, một trong những điểm quan trọng nhất mà Mỹ nhòm ngó tới khi quay lại khu vực đó chính là lợi ích của họ. Đó cũng là lý do Washington tuyên bố không đứng về phe nào trong các bên tranh chấp. Theo đó, việc chuyển trục không loại trừ khả năng Washington chỉ muốn đẩy mạnh các kế hoạch nhằm bảo vệ lợi ích riêng, đồng thời duy trì ảnh hưởng trên khu vực chứa đựng nhiều tiềm năng này.

Khi thời điểm ký kết COC đang cận kề thì cơn sóng Mỹ-Trung sẽ càng khiến ASEAN trở nên “chênh vênh”. Bởi theo Kyodo News, dù tồn tại nhiều bất đồng, nhưng Washington và Bắc Kinh luôn gắn bó chặt chẽ. Trong đó, Mỹ sẽ không từ bỏ lợi ích to lớn trong quan hệ với Trung Quốc để bảo vệ các quốc gia trong khối ASEAN. Mới đây nhất, Nhân dân Nhật báo ngày 9/9 dẫn lời Bộ trưởng Tác chiến Hải quân Mỹ Đô đốc Jonathan Greenert cho biết: Mỹ-Trung sẽ tăng cường hợp tác hải quân trên các vùng biển, trong đó không loại trừ Biển Đông cũng nằm trong danh sách.

Theo Songmoi