Biển Đông: Khi Mỹ giơ “gậy” vũ khí hiện đại với Trung Quốc
Khác với tất cả các Đối thoại trước đây, Đối thoại Shangri-La lần thứ 14 từ 29-31/5 khiến cả thế giới quan tâm vì chưa bao giờ họ được chứng kiến cuộc đấu trí, đấu khẩu và những pha “dàn trận” chiến lược như tại cuộc họp thượng đỉnh an ninh toàn cầu như lần này.
Cuộc chiến cân não
Gọi Shangri-La là Hội nghị thượng đỉnh an ninh toàn cầu kể cũng không sai, vì đây là diễn đàn Kênh I tập hợp các Bộ trưởng Quốc phòng, lãnh đạo quân đội của 28 quốc gia châu Á-Thái Bình Dương và một số cường quốc châu Âu quan trọng như Nga, Anh, Pháp, Đức. Thông thường, các cuộc họp như Shangri-La bàn đến tất các các câu chuyện liên quan đến an ninh, như các điểm nóng, an ninh truyền thống, cấu trúc an ninh khu vực, tăng cường lòng tin, giảm thiểu xung đột… Cuộc họp năm nay không phải là ngoại lệ.
Tuy không phải là tên của một trong năm phiên thảo luận chính, nhưng Biển Đông, cụ thể là việc TQ đẩy nhanh việc tôn tạo các đảo mà nước này chiếm trái phép với quy mô, tốc độ chưa từng có và phản ứng quyết liệt của Mỹ, chính là “Con voi trong phòng” của Hội nghị Shangri-La năm nay. Biển Đông là “từ khóa” hiện diện trong hầu hết các cuộc trao đổi bên lề, các diễn văn quan trọng, từ bài diễn văn khai mạc của Thủ Tướng Singapore Lý Hiển Long, bài phát biểu chính của Bộ Trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter, và trong các phát biểu của trưởng đoàn Australia, Đức, Anh và kể cả TQ.
Thực ra, các đòn cân não và chiến tranh tâm lý đã được các bên ráo riết triển khai và bài binh bố trận từ trước đó. Chỉ ba ngày trước khi Shangri-La khai mạc, TQ công bố cuốn Sách trắng Quốc phòng, trong đó lần đầu tiên công khai chiến lược quốc phòng với mục đích chủ động “tấn công” đối thủ và làm “yên lòng” láng giềng.
Có ít nhất 3 điểm đáng chú ý:
Một là, thông thường việc công bố công khai chiến lược quốc phòng là điều chỉ các cường quốc quân sự như Nga, Mỹ, một số thành viên NATO mới làm vì họ tự tin ở sức mạnh quốc phòng của mình. Hiện nay TQ đã có đủ sự tự tin đó.
Hai là, trong chiến lược quốc phòng mới TQ sẽ can dự chủ động và tích cực vào các vấn đề an ninh toàn cầu, cũng như mở rộng sức mạnh quân sự trên phạm vi toàn cầu; chuyển trọng tâm từ an ninh trên bộ sang an ninh biển nhằm “đảm bảo các quyền và các lợi ích của TQ”.
Ba là, TQ khẳng định không tìm kiếm bá quyền và mở rộng lãnh thổ; chính sách quốc phòng của TQ là “phòng thủ tích cực”, theo đó TQ sẽ không “ra đòn” trước, mà chỉ tấn công và trả đũa nếu như bị tấn công(?!).
Về phía Mỹ, phát biểu tại Hawaii trước khi bay đi Singapore, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter cảnh báo TQ chớ “mắc sai lầm”, rằng lực lượng của Mỹ sẽ tiếp tục bay, đưa tàu và hoạt động trong khu vực để đảm bảo tự do hàng hải trong khuôn khổ luật pháp quốc tế cho phép.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter. (Ảnh: Iiss.org)
Cũng cần nhắc thêm là ngoài Bộ trưởng Quốc phòng, phái đoàn hùng hậu của Mỹ đến Shangri-La lần này còn có 2 lãnh đạo Cộng hòa và Dân chủ đầy quyền lực của Ủy ban Quân lực Thượng viện Mỹ là John McCain và Jack Reed. Bầu không khí của Shangri-La càng được hun nóng hơn khi Thượng nghị sĩ McCain thẳng thừng “t.ố c.áo” TQ đưa vũ khí đến các đảo mới tôn tạo và công bố kế hoạch của Mỹ viện trợ 475 triệu USD nhằm giúp các nước Đông Nam Á hải đảo tăng cường năng lực bảo vệ bờ biển của mình.
Biển Đông, Biển Đông và Biển Đông
Video đang HOT
Đúng như dự đoán, tâm điểm của Đối thoại Shangri-La năm nay là bài phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter. Mặc dù, được nêu khéo léo, nhưng dễ nhận thấy Biển Đông là nhân tố chính chi phối các tính toán chiến lược của Mỹ đối với khu vực, cũng như quan hệ Trung-Mỹ hiện nay và trong thời gian tới.
Thứ nhất, Mỹ cho rằng cấu trúc của khu vực hiện nay về cơ bản là phù hợp với lợi ích của tất cả các nước, kể cả TQ. Trong 70 năm qua khu, vực châu Á- TBD đã chứng kiến sự trỗi dậy của Nhật Bản, Hàn Quốc và một số quốc gia Đông Nam Á, chứ không chỉ riêng TQ. Cấu trúc khu vực này đảm bảo các quốc gia trên tục trỗi dậy trong khi vẫn duy trì lợi ích hài hòa với các quốc gia khác. Điều này ngầm ý cho rằng, TQ đang đi “lạc điệu” với khu vực và điều này đang đe dọa đến lợi ích của khu vực, cũng như ngay cả chính TQ.
Thứ hai, cam kết của Mỹ với khu vực là mạnh mẽ và toàn diện, gồm: (i) cam kết này không chỉ có khía cạnh an ninh mà cả kinh tế, thương mại. Cụ thể, Quốc hội Mỹ vừa “trao” cho Tổng thống Obama quyền đàm phán nhanh TPA để sớm kết thúc đám phán TPP; (ii) cam kết của Mỹ là lâu dài chứ không chỉ của chính quyền Obama, là cam kết của cả Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ; (iii) Mỹ cam kết đảm bảo an ninh của các đồng minh, an ninh của khu vực bằng mọi giá và sẽ không “lùi bước” trước các tuyên bố cứng rắn, hành động quyết đoán của TQ.
Ông Carter cũng liệt kê một loạt nước trong khu vực từ Ấn Độ tới Nhật Bản, từ Philippines đến Malaysia, Singapore mà Mỹ đã thắt chặt quan hệ an ninh-quốc phòng trong thời gian qua “nhờ” sự quyết đoán của TQ. Hàm ý cho rằng chính sách cứng rắn đang làm cho TQ “mất” bạn, và việc hình thành các liên minh, đối tác mới của Mỹ không chỉ làm “mất đi” các lợi thế, mà còn đe dọa đến chính nền tảng an ninh TQ.
Hình ảnh cải tạo trái phép của TQ tại bãi đá Huy Gơ. (Ảnh: Huy Phong)
Thứ ba, Mỹ yêu cầu TQ ngừng ngay lập tức và lâu dài việc xây dựng và tôn tạo các đảo trái phép, cho rằng các đảo nhân tạo này không thể có quy chế như đảo có người ở. Ông Carter chỉ rõ đây là việc TQ đang tạo ra các “thực tế mới”, là nguồn gốc gây ra căng thẳng và phức tạp trên Biển Đông hiện nay.
Để “giảm nhẹ” và cũng mở đường cho các đối thoại Mỹ-Trung sau nay, Mỹ liệt kê việc làm tương tự của một số nước khác, nhưng không quên nhấn mạnh việc làm của TQ là nguy hiểm nhất và chưa từng có, với hơn 800 ha mặt đất được bồi đắp chỉ trong vòng 18 tháng.
Bên cạnh đó, ông Carter cũng giơ “cây gậy”, đó là liệt kê một loạt vũ khí hiện đại nhất hiện đang và sẽ được Mỹ triển khai tại khu vực như tàu tác chiến ven biển USS Forth Worth, tàu ngầm lớp Virginia, tàu khu trục tàng hình Zumwalt, máy bay do thám hải quân P-8 Poseidon… để vô hiệu hóa hoặc giảm thiểu những “lợi thế” mà TQ có thể giàn được.
Tuy nhiên, cách ứng xử của TQ tại Shangri-La khiến nhiều đại biểu muốn tìm một kết cục “có hậu” không tránh khỏi cảm giác thất vọng, và cũng đặt ra nhiều dấu hỏi về khoảng cách giữa việc “công khai” trong tuyên bố, và ý đồ sâu xa, khó đoán định về mục tiêu chiến lược của TQ.
Trong phát biểu của mình, Phó Tổng Tham mưu trưởng kiêm Đô đốc Hải quân TQ Tôn Kiến Quốc tìm cách tránh tranh luận đối đầu, khẳng định TQ tiến hành các hoạt động tôn tạo trong phạm vi lãnh thổ của mình; các hoạt động này vẫn sẽ tiếp tục được triển khai, không gây bất cứ cản trở nào đối với an ninh và tự do hàng hải quốc tế cũng như lợi ích của Mỹ.
Shangri-La 14 đã khép lại. Nhưng những câu hỏi, những lo ngại lớn hơn lại xuất hiện về việc cả TQ và Mỹ trong khi chưa sẵn sàng xuống thang, nhưng dường như lại “thừa” quyết tâm và sự sẵn sàng chấp nhận rủi ro xung độ, căng thẳng “cường độ thấp”. Phải chăng quan hệ Trung-Mỹ đang hướng đến cuộc khủng hoảng tương tự “khủng hoảng tên lửa Cuba” giữa Liên Xô và Mỹ năm 1962 trước khi “luật chơi” được thiết lập để quản lý mối quan hệ này?
Theo Hoàng Anh Tuấn (Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Ngoại giao, Bộ Ngoại giao)
Vietnamnet
Biển Đông: Sự cứng rắn của Mỹ và sự “khôn ranh” của Trung Quốc
Theo nhà ngoại giao kỳ cựu Nguyễn Khắc Huỳnh, tại Biển Đông, thái độ của Mỹ đang từ từ cứng rắn lên thông qua những biện pháp khác nhau.
Những chuyến thăm Việt Nam của Thượng nghị sỹ John McCain cũng như của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter trước và sau Đối thoại Shangri-La 2015 trong bối cảnh hiện nay đã thu hút sự quan tâm của dư luận trong nước cũng như dư luận quốc tế. Để giúp bạn đọc hiểu hơn về vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Khắc Huỳnh - nhà ngoại giao kỳ cựu, từng tham gia phái đoàn ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị Paris, nguyên đại sứ Việt Nam tại nhiều quốc gia.
Ông Nguyễn Khắc Huỳnh: Không phải là Mỹ đang làm to chuyện tại Biển Đông mà sự thực là Mỹ có trách nhiệm rất lớn đối với vấn đề tại khu vực này.
PV: Trong bối cảnh Biển Đông và tình hình quốc tế hiện nay, dưới góc nhìn của một nhà ngoại giao, việc thăm Việt Nam của Thượng nghị sỹ John McCain cùng với tuyên bố sẽ đến Việt Nam ngay sau đối thoại Shangri-La của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho thấy điều gì, thưa ông?
Ông Nguyễn Khắc Huỳnh: Muốn thấy được ý nghĩa từ việc làm cụ thể của Mỹ thì phải thấy tổng quát được những điều sau: Mỹ đang cần gì? Mỹ đang lo cái gì? Mỹ đang gỡ vấn đề gì?
Hiện nay, Mỹ đang là nước có uy tín và tiềm lực rất mạnh. Vấn đề quốc tế Mỹ đang quan tâm hiện nay ngoài Ukraine chính là vấn đề tại Biển Đông. Không phải là Mỹ đang làm to chuyện tại Biển Đông mà sự thực là Mỹ có trách nhiệm rất lớn đối với vấn đề tại khu vực này. Vì vậy mà trong các vị Bộ trưởng hoặc lãnh đạo tham gia Đối thoại Shangri-La 2015, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ là người phát biểu mạnh mẽ nhất.
Mỹ đang lo vấn đề Biển Đông nhiều nhất. Mỹ coi đó là vấn đề chiến lược. Điều này là nhất quán trong chiến lược nói chung của Mỹ. Mỹ đang củng cố vị trí của mình tại Châu Á - Thái Bình Dương, đặc biệt là Thái Bình Dương. Mỹ không thể để cho Trung Quốc chi phối và nắm lấy thế thượng phong ở Thái Bình Dương. Đó là mục tiêu của Mỹ.
Vì quan tâm đến vấn đề Biển Đông nên Mỹ buộc phải có quan hệ tốt với những nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam, Philipines... để đối phó với Trung Quốc. Vừa qua, việc Tổng thống Mỹ để Thủ tướng Nhật Bản phát biểu tại lưỡng viện Quốc hội của Mỹ cho thấy Mỹ đề cao quan hệ với Nhật Bản thế nào. Trong những nước liên quan đến Biển Đông, Việt Nam là một mục tiêu rất lớn của Mỹ. Nước Mỹ tất nhiên có quan hệ đồng minh với Philippines nhưng Việt Nam có tư thế vững vàng và lực lượng mạnh mẽ hơn. Việt Nam biết cách ứng phó với những hành động gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông hơn.
Qua việc chúng ta ứng phó với giàn khoan Hải Dương-981 năm ngoái, Mỹ khen Việt Nam. Mỹ khen ở đây không phải là khen hung hăng mà khen chúng ta rất linh hoạt: lúc cứng rắn, lúc mềm dẻo... Việt Nam đối phó với hành động gây hấn của Trung Quốc vừa bằng chính trị vừa bằng ngoại giao và quốc phòng rất khéo. Rất cứng rắn mà không có tiếng s.úng nào.
Trong tình hình hiện nay, Mỹ cần nắm lại thế thượng phong tại Thái Bình Dương để đảm bảo tự do hàng hải nên Mỹ cần Việt Nam. Việc các ông nghị sỹ hay Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ sang Việt Nam chính là để củng cố và biểu thị sự quan hệ với Việt Nam.
Mỹ đang cần gì ở Việt Nam? Mỹ muốn hai nước gần nhau hơn. Ở nước Mỹ, ai là người mạnh nhất? Đó là người dân Mỹ. Các vị nghị sỹ và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ sang Việt Nam là để đáp ứng yêu cầu của người dân Mỹ và làm những gì mà người dân Mỹ tán thành.
Tại phiên thảo luận ở Đối thoại Shangri-La ngày 30/5, Bộ trưởng Quốc phòng Carter cho biết Mỹ sẽ tiếp tục bảo vệ quyền tự do hàng hải, tự do hàng không: "Mỹ sẽ đến, bằng máy bay, tàu và hoạt động ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép. Bởi sau cùng, việc biến mấy đá ngầm thành sân bay không tạo ra chủ quyền và cho phép Trung Quốc ngăn cản tự do hàng hải hay hàng không". Ông đ.ánh giá khẳng định này từ Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ trong bối cảnh quốc tế hiện nay như thế nào?
Phát biểu đó rất đúng đắn. Mỹ và Trung Quốc đang căng với nhau nhưng không công khai. Mỹ không gây sự với Trung Quốc mà dùng đạo lý, lý lẽ và vận động dư luận để lấn tới bằng máy bay và tàu chiến (theo quy định của pháp luật quốc tế cho phép) nhằm đe Trung Quốc. Mỹ không tới những đảo đó để tạo tranh chấp, mà đảm bảo tự do hàng hải trong đó Mỹ và Nhật Bản - một đồng minh thân cận của Mỹ.
Mục đích của Mỹ là để chứng minh rằng những việc làm của Trung Quốc trên Biển Đông không tạo thành chủ quyền cho họ.
Những điều này rất phù hợp với lập trường của Việt Nam. Việt Nam không công nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với việc Trung Quốc xây dựng phi pháp trên những đảo đá đã chiếm của Việt Nam. Lập trường của ta trong trường hợp này có nhiều điểm phù hợp với Mỹ. Chính vì vậy mà Mỹ mới cần Việt Nam.
Tại Đối thoại Shangri-La 2015, một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm chính là thái độ của Trung Quốc. Tuy nhiên, điều mà các phương tiện truyền thông phản ánh khá nhiều đó là thái độ không quá gay gắt từ trưởng đoàn của Trung Quốc nhưng kèm với đó là những lời tuyên bố của Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng Trung Quốc. Là một nhà ngoại giao, ông đ.ánh giá nước cờ ngoại giao này của Trung Quốc như thế nào?
Trung Quốc bao giờ cũng "khôn ranh". Họ biết tại Shangri-La có những ai phản đối họ. Chính vì vậy họ đã tìm cách tránh đi những căng thẳng trực tiếp từ Đối thoại này. Đó là những thủ đoạn ngoại giao của Trung Quốc nhằm giảm bớt căng thẳng ở nơi không cần thiết phải căng thẳng.
Giữa một bên là phát biểu rất mạnh mẽ như Mỹ và một bên tỏ ra khôn ngoan như Trung Quốc, Việt Nam cần làm gì để vừa bảo vệ được chủ quyền vừa đảm bảo các quyền lợi khác?
Đó là trách nhiệm của những nhà ngoại giao nhưng tóm lại trong 2 chữ: "Khôn khéo". Chúng ta không c.ông k.ích quá mạnh Trung Quốc tại nơi mang tính ngoại giao như Đối thoại Shangri-La nhưng Người phát ngôn Bộ Ngoại giao vẫn phải lên tiếng phản đối. Ở những cuộc họp báo quốc tế, lãnh đạo đất nước phải lên tiếng phản đối...
Có một chuyên gia nghiên cứu về Trung Quốc có nói rằng biện pháp đưa tàu chiến và máy bay trinh sát đến những nơi Trung Quốc đang xây dựng trái phép tại quần đảo Trường Sa chưa phải là biện pháp mạnh nhất mà Mỹ hoàn toàn có thể có những biện pháp mạnh hơn như việc Quốc hội Mỹ ra nghị quyết phản đối Trung Quốc. Ông có nghĩ năm nay Quốc hội Mỹ sẽ ra một nghị quyết như vậy hay có một động thái nào đó mạnh mẽ hơn?
Tôi chưa đoán được cụ thể nhưng tôi cho rằng những hành động hiện nay của Mỹ chưa phải là những động thái mang tính mạnh mẽ nhất. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng thái độ của Mỹ đang từ từ cứng rắn lên thông qua những biện pháp khác nhau. Họ làm rất có tính toán. Có thể trong thời gian tới, Tổng thống Mỹ sẽ lên tiếng, Quốc hội Mỹ sẽ lên tiếng...
Theo ông, việc Trung Quốc đưa một số vũ khí ra đảo Hải Nam cũng như ra một số đảo mà Trung Quốc đang tiến hành xây dựng tại Trường Sa có thể là nhân tố khiến Mỹ sẽ có những hành động mạnh mẽ sớm hơn trong thời gian tới?
Tôi cho rằng với Mỹ, tất cả những hành động của Trung Quốc tại Biển Đông hiện nay đều làm cho Mỹ tỏ thái độ cứng rắn hơn.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
Hồng Chính Quang (thực hiện)
Theo Dantri
Thỏa thuận hạt nhân Iran: Mỹ vẽ đường cho… Nga bay Nga sẽ bán cho Iran một loạt hệ thống vũ khí hiện đại nếu như các lệnh trừng phạt, cấm buôn bán vũ khí được gỡ bỏ Các lãnh đạo đến từ Iran và nhóm P5 1 đã thống nhất một thoả thuận khung đối với chương trình hạt nhân Iran vào hôm 2/4 vừa qua. Trong đó, Iran chấp nhận hạn chế...