Biến chứng vì lạm dụng thuốc Corticoid: Chuyên gia cảnh báo gì?

Hoàng Chiến19:45 02/06/2024

Tác dụng phụ nguy hiểm nhất của lạm dụng Corticoid là suy thượng thận do thuốc, với các biểu hiện mệt mỏi thường xuyên, huyết áp thấp, có thể tụt huyết áp, và đã có trường hợp bị tử vong…

Bụng to, chân tay teo vì lạm dụng Corticoid

TS.BS. Nguyễn Quang Bảy, Trưởng khoa Nội tiết và Đái tháo đường, (Bệnh viện viện Bạch Mai) cho biết, mới đây, bệnh viện tiếp nhận trường hợp một bệnh nhân nữ (23 tuổi, cao 1 m50, nặng 57kg), sống ở Hà Nội được mẹ đưa đến khám vì thấy mặt tròn và mệt…

Khám lâm sàng, bác sĩ thấy mặt bệnh nhân tròn, bụng to, chân tay teo,… đặc biệt ở vị trí bụng và đùi có rất nhiều vết rạn da màu đỏ. Chẩn đoán ban đầu hướng đến Hội chứng Cushing do thuốc và có suy tuyến thượng thận.

Khai thác bệnh sử, cô gái kể là bị viêm mũi từ lâu, cứ ngạt mũi là sử dụng thuốc xịt mũi, trung bình xịt ngày 3-4 lần. Xem thành phần của lọ xịt mũi thì có Dexamethasone là loại Corticoid rất mạnh, nếu dùng kéo dài dễ gây ra nhiều biến chứng như suy thượng thận, đái tháo đường, tăng huyết áp, loãng xương, loét dạ dày, rối loạn tâm thần…

Thuốc xịt mũi bệnh nhân thường xuyên sử dụng. Ảnh: BVCC

Riêng với trường hợp của cô gái này thì thuốc còn gây lùn và lão hóa sớm. Sau khi nghe bác sĩ phân tích, mẹ cô gái thú nhận là bà cũng thường xuyên dùng loại thuốc xịt mũi này. Nghe vậy, bác sĩ Bảy quan sát gương mặt của mẹ cô gái thì thấy mặt bà cũng béo, tròn và chân tay teo….

Bụng và đùi bệnh nhân có rất nhiều vết rạn da màu đỏ. Ảnh: BVCC.

Theo BS. Nguyễn Quang Bảy, suy tuyến thượng thận là tình trạng tuyến thượng thận không sản xuất đủ hormone. Về giải phẫu, phía trên hai thận có hai tuyến thượng thận hình tam giác, kích thước nhỏ như đầu đũa.

Đây là tuyến nội tiết quan trọng, tiết ra một số hormone, trong đó có cortisol chịu trách nhiệm điều hòa chuyển hóa carbohydrate trong cơ thể (nên còn gọi là hormone glucocorticoid – corticoid chuyển hóa glucose) và duy trì chức năng tim mạch, huyết áp.

Ngoài ra nó còn có một tác dụng quan trọng khác là làm giảm viêm, ức chế miễn dịch. Dựa trên đặc điểm này, từ năm 1948 người ta đã sản xuất ra các loại thuốc glucocorticoid tổng hợp có tác dụng chống viêm mạnh để khởi đầu là điều trị viêm khớp rất hiệu quả…

Nhiều biến chứng nguy hiểm

Video đang HOT

Chuyên gia cho hay, tác dụng phụ nguy hiểm nhất của lạm dụng corticoid là suy thượng thận do thuốc, với các biểu hiện mệt mỏi thường xuyên, huyết áp thấp, có thể tụt huyết áp, và đã có trường hợp bị tử vong.

Suy thượng thận cấp (Adrenal Crisis) là tình trạng bệnh lý nặng, có thể gây tử vong do trụy tim mạch. Đa số các trường hợp là ở các bệnh nhân bị suy thượng thận mạn nhưng không được chẩn đoán hoặc có mắc thêm bệnh cấp tính nhưng không được điều trị tăng cường Corticoid kịp thời, đẫn dến suy thượng thận cấp.

Một nghiên cứu ở Đức cho thấy có đến 40% các bệnh nhân được chẩn đoán suy thượng thận muộn, hậu quả là điều trị Corticoid tĩnh mạch muộn. Ở Việt Nam, tỷ lệ bệnh nhân bị suy thượng thận khá cao, chủ yếu do dùng thuốc vô tội vạ, nhưng các bác sĩ thường lúng túng trong chẩn đoán suy thượng thận cấp khi bệnh nhân nhập viện.

BS. Bảy cho biết thêm, sau khi Bs Hench được nhận giải Nobel y học năm 1950, các thuốc glucocorticoid tổng hợp như Prednisolone, Methylprednisolone, Dexamethasone… được sử dụng rất rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của y học như ghép tạng, dị ứng, viêm khớp, hen phế quản, và cả để điều trị Covid-19…

Cũng từ đó, bắt đầu có sự lạm dụng các thuốc này. Ước tính có khoảng 1% dân số Mỹ sử dụng thường xuyên các thuốc này. Tình hình trở nên nghiêm trọng hơn ở Việt Nam, khi ai cũng có thể tự mua được các thuốc này theo đơn hoặc theo mách bảo của người khác.

Thuốc bị lạm dụng theo “đường truyền miệng” để điều trị các bệnh như viêm họng, viêm mũi dị ứng, viêm da, đau lưng, gút, thoái hóa khớp, viêm phổi, hen… dưới các dạng bôi, hít, uống, và tiêm…

Vậy nhưng, người sử dụng không biết rằng các thuốc này có thể gây rất nhiều tác dụng phụ nguy hiểm như đái tháo đường, tăng huyết áp, viêm loét dạ dày, đục thủy tinh thể, loãng xương, gãy xương, xuất huyết dưới da, hoại tử chỏm xương đùi, hạ kali máu, dễ bị nhiễm trùng, các vết loét lâu liền… thậm chí là rối loạn tâm thần.

Tình hình tồi tệ hơn khi gần đây các thuốc corticoid này được trộn lẫn vào nhiều loại thuốc được quảng cáo là “đông y” chữa bách bệnh.

“Do suy nghĩ thuốc “đông y” là lành và an toàn nên nhiều người dùng vô tội vạ, và sau một thời gian bị lệ thuộc vào thuốc, đồng nghĩa với các tác dụng phụ càng nặng hơn”, BS. Nguyễn Quang Bảy thông tin.

Nguyên nhân và các loại viêm khớp tự phát ở thiếu niên

Tổn thương xương khớp tuổi thiếu niên là nhóm bệnh rất hay gặp trong đó viêm khớp tự phát tuổi thiếu niên là một trong những nhóm bệnh hay gặp nhất.

Viêm khớp tự phát tuổi thiếu niên được định nghĩa là tình trạng viêm khớp mạn tính kéo dài ít nhất 6 tuần, khởi phát bệnh trước 16 tuổi. Nguyên nhân gây bệnh chưa được rõ ràng, tuy nhiên người ta thống nhất cho rằng bệnh có tính chất tự miễn với tình trạng nhiễm trùng làm khởi động một loạt các quá trình trong hệ thống miễn dịch. Bệnh thường khởi phát sau nhiễm virus, chlamydia mycoplasma, streptococus, salmonella, shigella...

Tổn thương xương khớp tuổi thiếu niên là nhóm bệnh rất hay gặp trong đó viêm khớp tự phát tuổi thiếu niên là một trong những nhóm bệnh hay gặp nhất.

Nguyên nhân và triệu chứng viêm khớp tự phát

Viêm khớp được xác định là: Sưng khớp hoặc có tràn dịch trong khớp. Đau khớp hoặc đau khi vận động, giới hạn vận động khớp, biểu hiện tăng nóng tại khớp.

Nguyên nhân chính xác gây bệnh hiện chưa xác định được. Nhưng đây là một bệnh tự miễn với đặc trưng ở một gen hoặc một nhóm gen với sự liên quan cả yếu tố môi trường như chấn thương, nhiễm khuẩn, stress. HLA DR 5 và HLA DR 8 gặp ở trẻ gái, tuổi khởi bệnh nhỏ, ở thể viêm ít khớp. HLA DR 4 liên quan với thể viêm đa khớp RF ( ). HLA B27 liên quan với thể viêm điểm bám gân khởi bệnh muộn ở trẻ trai.

Khi bị viêm khớp tự phát, bệnh nhân thấy:Đau khớp, sưng khớp do viêm khớp là tiêu chuẩn để chẩn đoán. Số khớp viêm tùy thuộc từng thể lâm sàng theo chẩn đoán của ILAR. Cứng khớp buổi sáng.

Biểu hiện đau khớp ở trẻ nhỏ đôi khi chỉ là trẻ dễ bị kích thích, từ chối việc đi lại hoặc sử dụng chi bị đau, thay đổi về hành vi.

Một số triệu chứng khác như: chán ăn, mệt mỏi, ít hoặc không hoạt động, đau khớp vào ban đêm, chậm lớn.

Các thể bệnh viêm khớp tự phát ở thiếu niên

Thể bệnh hệ thống (systemic arthritis) hay còn gọi là bệnh Still ở trẻ em.

Triệu chứng chính là sốt cao, nổi ban màu cá hồi ở da và viêm khớp. Bệnh có tỷ lệ mắc ngang bằng giữa nam và nữ với triệu chứng sốt cao có đỉnh lên tới 39- 40 độ, sau đó tự hạ nhiệt về bình thường, mỗi ngày từ 1 đến 2 cơn. Viêm khớp là triệu chứng không nhất thiết phải xuất hiện ngay từ khi mới bị bệnh, thường tổn thương viêm gặp ở vài khớp vừa và lớn trong đó khớp thường gặp nhất là khớp gối (60%), sau đó đến khớp cổ tay và khớp bàn ngón tay (55%), khớp cổ chân (45%).

Các triệu chứng khác như nổi hạch, gan lách có thể to. Ngoài ra có thể gặp viêm các màng như màng tim, màng phổi, màng bụng. Viêm màng ngoài tim với các biểu hiện như đau ngực, khó thở, xuất hiện trong giai đoạn tiến triển của bệnh, có tràn dịch màng ngoài tim. Viêm màng trong tim và viêm cơ tim hiếm gặp hơn.

Viêm một khớp hay vài khớp (Oligoarthritis):

Đây là thể hay gặp nhất, biểu hiện viêm từ 1 đến 4 khớp trong 6 tháng đầu bị bệnh. Có 25 - 50% trường hợp có biểu hiện ở mắt như viêm màng mạch nho, để lại những di chứng nặng nề ở mắt như viêm dính mống mắt, xơ hóa đục giác mạc, đục nhân mắt...

Tiên lượng bệnh thường tốt nếu chỉ có tổn thương khớp, khi có tổn thương mắt thì tiên lượng kém.

V iêm nhiều khớp yếu tố dạng thấp âm tính (polyarthritis, RF negative)

Tỷ lệ mắc bệnh gặp nhiều hơn ở nữ (nữ/ nam là 3/1), có thể gặp mọi lứa tuổi, tuy nhiên phổ biến ở trẻ trên 10 tuổi với biểu hiện viêm từ 5 khớp trở lên trong vòng 6 tháng đầu bị bệnh. Khớp viêm có tính chất đối xứng hay không với các khớp thường gặp như khớp gối, cổ tay, bàn ngón tay, cổ chân... Xét nghiệm yếu tố dạng thấp âm tính. Tiên lượng thường tốt, ít để lại di chứng biến dạng khớp nặng.

Viêm nhiều khớp yếu tố dạng thấp dương tính (polyarthritis, RF positive)

Triệu chứng: viêm các khớp nhỏ và nhỡ có tính chất đối xứng, cứng khớp buổi sáng. Đôi khi có các biểu hiện ngoài khớp như hạt dưới da, viêm mạch. Xét nghiệm yếu tố dạng thấp dương tính. Nếu không được điều trị đúng cách bệnh dễ để lại di chứng biến dạng và phá hủy khớp nặng.

Viêm khớp thể viêm nhiều điểm bám tận (enthesitis related arthritis)

Bệnh thường gặp ở trẻ lớn từ 12 - 16 tuổi, nam nhiều hơn nữ. Biểu hiện gồm viêm nhiều điểm bám tận của gân, dây chằng, bao thanh dịch bám vào xương; viêm khớp thường đơn độc, không đối xứng; hoặc đau cột sống thắt lưng. Các vị trí viêm điểm bám tận thường gặp nhất là điểm bám tận của gân Achille vào xương gót, gai chậu trước trên, điểm bám tận của các cân cơ gan bàn chân.

Triệu chứng viêm khớp chủ yếu ở các khớp ngoại vi như khớp háng, gối, cổ chân hay các khớp nhỏ ở bàn chân thường không đối xứng. Những biểu hiện ở cột sống thường xuất hiện sau khi có biểu hiện viêm các khớp ở chi dưới. Bệnh thường liên quan tới yếu tố HLA B27 hoặc tiền sử gia đình có người thân quan hệ bậc 1 hoặc bậc 2 mắc các bệnh lý liên quan đến HLA B27 dương tính. Tổn thương ngoài khớp thường gặp ở mắt là viêm mống mắt cấp tính với biểu hiện mắt đỏ và đau. Thể này tiến triển nhanh, dễ dẫn đến dính khớp gây tàn phế.

Viêm khớp vảy nến (psoriatic arthritis)

Triệu chứng ngón tay/ chân hình khúc dồi và những tổn thương lõm hoặc bong ở móng tay/chân là những triệu chứng rất gợi ý cho chẩn đoán bệnh. Những tổn thương da của bệnh hay gặp ở da đầu, quanh rốn, kẽ mông là những vùng dễ bị bỏ sót. Tiến triển của thể bệnh này rất đa dạng, có trường hợp những tổn thương khớp rất nhẹ, nhưng cũng có những trường hợp tổn thương khớp nặng gây dính, biến dạng khớp.

Khi trẻ bị viêm khớp, bác sĩ có thể đưa ra các bài tập vật lý trị liệu để cho các khớp linh hoạt hơn và duy trì biên độ vận động và trương lực cơ.

Lời khuyên thầy thuốc

Khi trẻ bị viêm khớp, bác sĩ có thể đưa ra các bài tập vật lý trị liệu để cho các khớp linh hoạt hơn và duy trì biên độ vận động và trương lực cơ. Người chăm sóc trẻ có thể giúp trẻ học các kỹ năng giúp hạn chế ảnh hưởng của khớp viêm. Bao gồm:

Tập thể dục thường xuyên. Chon các bài tập phủ hợp để thúc đẩy cả sức mạnh của cơ và độ linh hoạt của khớp. Chườm lạnh hoặc chườm nóng. Cứng khớp do viêm khớp tự phát thiếu niên thường xảy ra vào buổi sáng. Mặc dù một số trẻ đáp ứng tốt với chườm lạnh, hầu hết các trẻ thích chườm nóng hoặc tắm nước nóng hơn.

Chế độ ăn uống lành mạnh sẽ giúp duy trì cân nặng phù hợp. Lượng can-xi vừa đủ trong khẩu phần ăn rất quan trọng vì trẻ bị viêm khớp tự phát có nguy cơ loãng xương do bệnh, do thuốc corticoid và giảm hoạt động thể chất và tăng cân.

Viêm khớp tự phát thiếu niên là bệnh tự miễn ảnh hưởng đến khớp. Một số dạng viêm khớp tự phát thiếu niên có thể gây nhiều biến chứng nghiêm trọng. Chẳng hạn như chậm tăng trưởng và viêm màng bồ đào. Điều trị bệnh tập trung vào kiểm soát triệu chứng, cải thiện chức năng và phòng ngừa tổn thương khớp. Nếu con bạn có các triệu chứng sưng, đau khớp hoặc cứng khớp trên 1 tuần, đặc biệt nếu trẻ có sốt, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Người phụ nữ bị suy tuyến thượng thận cấp, suýt chết vì dùng thuốc theo cách này Người phụ nữ này thường xuyên uống Medrol liều cao để giảm đau, trong khi loại thuốc này chỉ nên dùng trong thời gian ngắn và cần có sự chỉ định của bác sĩ. Thông tin từ Bệnh viện Nội tiết Trung ương cho biết, tại đây các bác sĩ vừa tiếp nhận bệnh nhân H.T.H (58 tuổi, quê Định Hóa - Thái...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Sự cố chấn động điền kinh: VĐV bị đối thủ vụt gậy vào đầu, nghi vỡ hộp sọ02:05

TP.HCM: Xôn xao clip nhóm người ngang nhiên chặn xe kiểm tra giấy tờ06:11

Kế hoạch bắt cóc người đàn ông Trung Quốc, tống tiền 10 tỷ đồng ở TPHCM13:48

Ông Trump muốn đàm phán lại biên giới Mỹ - Canada07:42

Vụ bắt gian ở Bắc Ninh: Chồng 'cay cú' vì 3 món lạ vợ chưa tẩu tán cùng 'baby3'04:09

Trung Quốc gửi thông điệp cứng rắn đến Đài Loan08:38

Tàu dầu va chạm tàu hàng cháy ngùn ngụt, hàng chục người bị thương01:48

Tài xế ô tô bật đèn xi nhan, suýt gây tai nạn trên cao tốc TPHCM - Dầu Giây00:27

Ông Trump phát biểu tại quốc hội, một nghị sĩ bị mời ra ngoài09:32

Hàn Quốc: Hàng chục ngàn người xuống đường sau khi ông Yoon Suk Yeol được thả01:03

Sức khỏe Giáo hoàng Francis thoát cơn nguy kịch08:09

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

7 thức uống chống oxy hóa 'kéo dài' tuổi thanh xuân

17:06:54 13/03/2025

Trà xanh là một thức uống giàu catechin, một nhóm chất chống oxy hóa mạnh có tác dụng làm chậm lão hóa, ngăn ngừa tổn thương da do môi trường và tia UV.

Những dưỡng chất tốt cho phụ nữ sau 40 tuổi

11:41:19 13/03/2025

Vitamin B9 có thể hạn chế những thay đổi, đột biến của DNA, hỗ trợ phòng ngừa ung thư ruột kết, ung thư cổ tử cung. Hơn nữa, Vitamin B9 giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, viêm loét đại tràng, nhồi máu cơ tim và đau thắt ngực.

Gãy xương: Nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng tránh và điều trị

11:05:16 13/03/2025

Rạn xương do chịu tác động lực quá mức hoặc chịu tác động lực lặp đi lặp lại. Các nguyên nhân có thể gây ra rạn xương bao gồm chạy bộ đường dài, nhảy lên nhảy xuống nhiều lần, mang vác vật nặng trong thời gian dài, loãng xương...

Liên tục tiểu ra máu, người phụ nữ 'tái mặt' vì thứ to như quả bóng trong cơ thể

11:02:40 13/03/2025

Sỏi bàng quang, một vấn đề sức khỏe phổ biến, có thể gây ra những cơn đau khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh này, việc duy trì một lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là v...

5 thói quen gây hại cho gan cần phải bỏ ngay

10:59:20 13/03/2025

Không uống đủ nước còn làm tăng nguy cơ tích tụ độc tố trong gan, gây tổn thương gan theo thời gian. Các chuyên gia khuyến cáo mỗi người nên uống ít nhất 2 lít nước/ngày để gan hoạt động khỏe mạnh.

6 lý do tại sao phụ nữ phải nên bắt đầu ngày mới bằng loại trái cây này

10:55:47 13/03/2025

Các chất chống oxy hóa trong những loại trái cây khô này, đặc biệt là vitamin C và polyphenol, góp phần cải thiện sức khỏe làn da và bảo vệ chống lại stress oxy hóa và thúc đẩy sản xuất collagen.

Uống thuốc đông y mát gan hơn uống thuốc tây?

10:40:56 13/03/2025

Một số vị thuốc đông y có độc tính nhẹ và cần được chế biến kỹ để loại bỏ độc tố. Nếu không được chế biến đúng cách hoặc người dùng tự ý sử dụng, chúng có thể gây nóng hoặc ngộ độc. Ví dụ: phụ tử (Aconitum), mã tiền (Strychnos nux-vomic...

Đo huyết áp tại nhà cần làm đúng điều này để có kết quả chính xác nhất

16:31:42 12/03/2025

Huyết áp là áp lực máu trong động mạch nhằm đưa máu đến nuôi dưỡng các cơ quan trong cơ thể. Huyết áp được tạo ra do lực co bóp của tim và sức cản của mạch máu.

Người lớn nên ăn bao nhiêu quả trứng một tuần?

16:28:31 12/03/2025

So với các nguồn cholesterol khác thì cholesterol trong trứng không mang lại những tác động tiêu cực cho cơ thể. Vì vậy, người trưởng thành có thể ăn 7 quả trứng mỗi tuần mà không cần lo ngại việc ảnh hưởng đến tim mạch.

Té xe máy, nam thanh niên ở Trà Vinh bị mảnh gỗ đâm vỡ sàn hốc mắt

15:35:25 12/03/2025

"Dị vật được lấy ra là một mảnh gỗ dài đâm từ hốc mắt vào xoang hàm phải làm vỡ sàn hốc mắt phải. Sau khi lấy dị vật, bệnh nhân được sử dụng kháng sinh, kháng viêm, thuốc giảm đau", bác sĩ Hải cho biết thêm.

Quảng Ngãi: Búi tóc khổng lồ trong dạ dày một bé gái

15:09:15 12/03/2025

Ngày 12-3, Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Quảng Ngãi cho biết bệnh viện vừa phẩu thuật lấy một búi tóc khổng lồ, lấp gần toàn bộ dạ dày một bệnh nhi 12 tuổi.

Hai bệnh nhân cao tuổi được cứu sống nhờ phẫu thuật thay van động mạch chủ

15:07:42 12/03/2025

Sau khi được các BS BVĐK Trung ương Quảng Nam tư vấn, gia đình và bệnh nhân đã quyết định lựa chọn phẫu thuật thay van động mạch chủ sinh học để cải thiện chất lượng cuộc sống.