Biển chưa yên, đất liền chưa vơi nước mắt
Ngày 7.7, tin dữ dội về xóm chài Bình Bửu, Tam Giang, huyện Núi Thành, Quảng Nam: Ngư dân Vũ Ngọc Uẩn đã bỏ mạng vì bị lật thúng giữa đêm câu mực…
Đàn bà, trẻ con vùng biển Lý Sơn cũng bị Trung Quốc niêm yết danh tính, ảnh ngoài đảo Phú Lâm, Hoàng Sa. Ảnh: Thanh Hải
Cái chế.t của ông Uẩn, cộng với sự kiện ngư dân Bình Định bị tàu lạ đâ.m chìm, chế.t người mới đây làm ngư dân thêm hoang mang, nghi ngại. Vợ con của những người tử nạn trên biển đang phải đối đầu với bao khốn khó bần hàn…
Tin dữ lại về Bình Bửu
Tôi lại về Tam Giang, huyện Núi Thành, Quảng Nam để tìm ngư dân Dương Văn Hải – thuyền trưởng kiêm chủ tàu đán.h cá QNa- 91054 – vừa bị cháy tàu trên biển, mất toàn bộ ngư cụ vào đầu tháng 6.2012. Lần này là “mang” tin vui về việc Quỹ Tấm lòng vàng Lao Động quyết định hỗ trợ 210 triệu đồng cho gia đình ông. Cháy tàu là gánh nợ, một núi tài sản hơn 3 tỉ đồng của ông Hải chìm hẳn giữa đại dương. So với mất mát và món nợ nần ấy của ông Hải, số tiề.n hỗ trợ 210 triệu đồng còn là nhỏ, dẫu vậy vẫn là nguồn động viên rất lớn mà gia đình ngư dân này chưa từng mơ ước tới.
Tuy nhiên gặp tôi, ông Hải chưa kịp vui thì máy ICOM trong nhà chợt dội vang, đưa tin tàu cá QNa 91029 của anh ruột ông Hải là Dương Văn Trung gặp nạn trên biển, một bạn tàu bị chế.t. Tin dữ lan nhanh, cả chục phụ nữ là vợ, là mẹ của 39 ngư dân trên tàu cá của ông Trung hớt hải ào tới nhà ông Hải, vây lấy cái ICOM đang ọt ẹc bởi sóng lúc được lúc mất.
Qua những câu hỏi, đáp ngắn gọn, từ ngoài khơi, ông Trung thông báo nhanh: “Người bị chế.t là bạn Vũ Ngọc Uẩn. Ông Uẩn đã bị lật thúng, chế.t chìm giữa khuya 10.6, khi đang câu mực. Dự kiến rạng sáng 8.7 sẽ đưa th.i th.ể về đến đất liền”. Một nhà đầy phụ nữ đang nhốn nháo khóc, sau khi rõ tin, 38 người bớt run, 1 người ngất xỉu! Đó là bà Trần Thị Lãnh – vợ ông Uẩn.
Ông Dương Châu – lão ngư dày dạn kinh nghiệm ở làng chài Bình Bửu, Tam Giang, cha của 3 thuyền trưởng can trường là Dương Văn Hải, Dương Văn Bình và Dương Văn Trung – cho biết thêm, tàu câu mực của ngư dân Tam Giang, Quảng Nam thường trên 500CV, vươn khơi 3-4 tháng. Trên mỗi con tàu, đôi khi có 37-40 bạn, tương đương với chừng đó thúng chai.
Nghề câu mực rất nguy hiểm vì ngư dân phải làm việc đơn độc một mình giữa biển đêm. Từ 5-6 giờ chiều hôm trước, khi trời tắt nắng, con tàu sẽ chạy chậm đều trên biển, lần lượt thả thúng cùng bạn xuống biển. Sáng hôm sau mới đi vớt từng người. Không đủ thúng, nghĩa là có người đã chế.t. Ta.i nạ.n như vậy xảy ra thường xuyên trên biển. Riêng với Tam Giang, mỗi năm có 2-3 tin dữ như vậy. Nhưng ông Châu cũng nghi ngại rằng trời đang yên bình, không có sóng gió to và 38 thúng bạn khác không hề hấn gì thì thúng của ông Uẩn sao lại bị lật?
Ông Dương Văn Hải nhận hung tin từ biển qua máy ICOM tại nhà riêng. Ảnh: Thanh Hải
Video đang HOT
Gánh nặng trĩu vai người ở lại
Theo chân mấy người phụ nữ ở làng Bình Bửu, tôi đến nhà ông Uẩn. Giữa tháng nắng, đi trên vùng cát Tam Giang, hai mắt chợt nhoè. Tiếng gió rít qua mấy ngọn dương làm cho cảnh buồn xóm chài càng thêm tiêu điều. Trong căn nhà trống hoác, xóm giềng đã kéo đến đông đảo. Kẻ đứng người ngồi, lao xao bàn lo chuyện hậu sự. Nỗi buồn thương tiếc cho kẻ xấu số ngoài biển thì nhiều, song không bằng sự xót thương khi nhìn 2 đứa con tật nguyền của ông Uẩn đang dặt dẹo bồng bế nhau.
Từ chiến trường Campuchia về nhà, ông Uẩn mang theo chất độc hoá học đã ngấm trong má.u. Vì vậy, cả hai đứa con trai khi sinh ra đều bị dị tật bẩm sinh: Vũ Trần Hải – 21 tuổ.i ngọng nghịu, đầu ngật ngưỡng, chân tay cong khoèo; Vũ Trần Hổ – 14 tuổ.i vẫn nằm ngoặt ngoẹo một chỗ với đời sống thực vật. Gia tài lớn nhất của ông Uẩn là chiếc thúng chai trị giá 9 triệu đồng. Đó cũng chính là phương tiện hành nghề câu mực, theo tàu ra khơi kiế.m tiề.n về nuôi vợ con.
Bà Trần Thị Lãnh – vợ ông Uẩn – suốt ngày phơi lưng ngoài ruộng. Đêm đêm, một mình đốt đuốc, bà lặn lội soi cá, mò tôm giữa đầm khuya kiếm thêm thu nhập. Hai đứa con tật nguyền phải tự chăm sóc nhau. Cả làng Bình Bửu, ai cũng xót thương cho gia cảnh vợ chồng bà Lãnh. Nay ông Uẩn bỏ mạng ngoài biển khơi, đôi vai gầy của bà Lãnh liệu có chịu nổi gánh nặng này không?
Không có cái chế.t nào không tang thương, không mất mát lớn. Nhưng với ngư dân, khi hầu hết đàn ông là trụ cột, là lao động chính để nuôi cả gia đình, thì cái chế.t bất ngờ của họ còn là đòn chí tử cho gia đình. Đàn bà vùng biển thường chỉ ở nhà sinh nở, nuôi con. Số ít người đi buôn bán nhỏ ở chợ quê, phụ chồng. Vì vậy, khi “trụ cột” gãy đi, gia cảnh lập tức lâm cảnh bần hàn. Nhất là khi gia đình có những 2 đứa con tật nguyền như nhà ông Uẩn, bà Lãnh. Vợ con ông sẽ ra sao nếu không có sự giúp đỡ kịp thời của Nhà nước, sự chia sẻ của cộng đồng?
Hai đứa con tật nguyền của nạ.n nhâ.n Võ Ngọc Uẩn giờ đã không còn nơi nương tựa.
Tự làm lành vết thương như biển
Ngày hôm trước, khi tôi ra huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi, đến với gia đình ngư dân Lê Vinh ở ở An Vĩnh, cũng để chia sẻ những mất mát khi ông lần thứ tư bị Trung Quốc bắt và bị tịch thu tàu, tôi đã thấy sự mạnh mẽ của người đàn bà miền biển. Vợ ông Vinh – bà Phù Thị Hối – không cầm được nước mắt khi lần bị nạn này đã được rất nhiều cá nhân, đoàn thể, chính quyền đến thăm hỏi, động viên và cả những lời hứa sẽ ủng hộ bằng tiề.n mặt.
Bà nói: Sau ngày vợ chồng tôi cưới nhau, anh Vinh dành dụm hết số vàng, tiề.n quà của 2 họ, rồi vay mượn thêm để đóng con tàu. 23 năm sau ngày cưới, 3 đứa con lần lượt ra đời, trưởng thành, theo cha ra khơi bám biển. Con tàu không chỉ là tài sản, là phương tiện nuôi sống gia đình, mà là kỷ vật gắn với bao kỷ niệm buồn vui. Bị Trung Quốc bắt người, thu tàu, nỗi đau không chỉ là mất của. Thế nhưng, cứ sau mỗi lần đớ.n đa.u vì kiệt quệ, ông Vinh, bà Hối lại bàn bạc nhau, vay mượn, lại tiếp tục sắm ngư cụ, đóng tàu mới, lại ra khơi.
Hôm ấy, ông Vinh vào đất liền, lặn lội tìm đến nhà những người thân quen để hỏi mượn, vay thêm tiề.n cho việc đóng mới con tàu khác. Bà Hối ngồi ngoài mé biển, trở mớ cỏ dại, rong biển hái ngoài đảo hoang để phơi khô, chữa bệnh tiểu đường cho chồng. Bà kể chuyện mà 2 hàng nước mắt chảy dài. “Ai hỏi đến là tôi tủi thân, nghĩ mình cả đời chí thú làm ăn, nếu bình yên những chuyến đi biển thì cuộc sống có đến nỗi nào. Bây giờ, Trung Quốc liên tục bắt người, cướp tài sản, chồng đổ bệnh, con cái đi học xa phải đi rửa bát thuê kiế.m tiề.n trả nhà trọ. Gánh nặng gia đình trút trên vai thằng út”.
Ngoài kia, từng con sóng vẫn vỗ đều vào vách đảo. Tôi chợt liên tưởng đến những hoàn cảnh của gia đình ông Lê Vinh, chắt chiu đóng tàu đi biển, bị bắt, mất tàu. Rồi lại vay mượn đóng tàu mới, tiếp tục bám biển… Đã hơn chục lần bị bắt nhốt, bị cướp tài sản như vậy từ vùng biển Hoàng Sa, cha con ông cứ như “dã tràng xe cát”. Nhưng họ đã vượt qua khốn khó, buồn đau để vươn lên, giống như bãi cát biển trước nhà, biết tự làm lành vết thương, lại phẳng phiu, trinh nguyên mỗi sáng, dẫu chiều hôm trước vụn nát bởi vạn dấu chân…
Trung Quốc biết rõ thông tin từng gia đình ngư dân
Ông Trần Hiền – thuyền trưởng, chủ tàu cá QNg 66074, xã An Vĩnh, huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi – cho biết: Lúc bị Trung Quốc bắt, đưa đi giam ở đảo Phú Lâm, Hoàng Sa, tôi hết sức bất ngờ và hoảng hốt khi thấy… ảnh vợ con của mình dán trên đảo. Qua thông ngôn, họ nêu rõ họ tên vợ, 2 con gái và còn biết cả vợ tôi sắp đẻ ở quê nhà. Không những thế, vợ con của các bạn tàu như Trần Tân, Đặng Tươi, Nguyễn Tả… họ đều đọc tên, tuổ.i một cách rõ ràng, có cả ảnh. Họ bảo sao chúng tôi lỳ lợm vậy, không sợ bỏ mạng, b.ỏ v.ợ con ai nuôi. Tương tự, khi vừa thấy tàu 66101, lực lượng hải giám Trung Quốc đã nêu lên cả dòng họ nhà Lê Vinh. Họ nói: “Lại lão “Vinh đầu đỏ” 6 trai 2 gái (ông Lê Vinh là con trong gia đình có 6 người trai, 2 gái) không sợ chế.t nữa. Thu hẳn tàu cho nó hết đường ra Hoàng Sa!”. Ngư dân Trần Tân – thuyền viên trên tàu QNg 66074 – cho biết, khi tàu chúng tôi có người bị đau nặng, sốt, tôi được cử theo xe cứu thương đưa vào sâu trong đảo để chăm sóc bạn. Lúc đó họ không bịt mắt như những lần dẫn giải khác, tôi đã thấy nguyên cả bức tường, họ dán ảnh các ngư dân Lý Sơn, Bình Châu và cả ảnh vợ con, thân nhân của những ngư dân nhiều lần bị bắt từ vùng biển Hoàng Sa. Tôi đã rụng rời chân tay khi thấy ảnh của vợ con mình trên đảo.
Theo Lao Động
Xó.t x.a những xóm bụi người Việt tha hương
Từ đỉnh núi Pa-Kheng, trong quần thể Angkor (Campuchia) tôi theo dòng người háo hức chờ đón mặt trời lặn. Người ta nói Mặt trời sẽ lặn theo cung chân trời ở Biển Hồ, mà ở nơi đó trên sóng nước mênh mang hàng ngàn người Việt đang bươn chải, kiếm kế sinh nhai.
Vậy là ngay sáng hôm sau, tôi hối hả leo lên một chiếc ca nô, trong lòng háo hức muốn nhanh chóng gặp gỡ những con người tuy chưa biết mặt đang sống trong xóm chài làng Việt lênh đênh, nơi đất khách quê người.
Xóm nhỏ người Việt trên Biển Hồ
Làng Việt lênh đênh trên Biển Hồ
Đi ngược ca nô của đoàn chúng tôi là những em bé đang bơi thuyền trên Biển Hồ. Khoảng vài chục thuyền nhỏ đang lao nhanh ngược sóng. Hướng dẫn viên nói đó là các em người Việt đến lớp học. Lát sau, ca nô vượt qua một con lạch dẫn ra mặt hồ đã thấy hai ngôi nhà nổi trên xà lan khá rộng rãi, người dẫn đoàn chỉ tay nói: "Đó là những lớp học!"...
Một số em đang buộc thuyền vào cột nhà rồi theo bậc thang bước lên lớp. Có em còn sợ ướt nên cất áo vào cặp, cứ thế mặc quần đùi, cởi trần, chèo thuyền vội vàng đến trường. Sau khi đến nơi mới mặc áo dài để vào lớp học. Mỗi thuyền vào ba em đi chung, mặt đứa nào cũng mướt mồ hôi. Chúng đen nhẻm nhưng rất hoạt bát, vui vẻ như đi chợ tết vậy. Nhưng không hiểu sao trong lòng tôi bỗng thấy bâng khuâng khi được đọc những chữ tiếng Việt xen lẫn tiếng Campuchia.
Ca nô vượt khỏi lạch vào mặt hồ mênh mang. Trước mặt chúng tôi hiện ra một dãy nhà nổi kết với nhau như dãy phố ở trên mặt hồ. Người ta gọi đó là Làng Việt Nam. Tất cả những ngôi nhà đều làm bằng những vật liệu nhẹ dễ nổi trên mặt nước. Đây đó là những cửa hàng bán đủ mọi thứ như ở trên bờ. Nào giải khát, karaoke, rồi đặc sản và hàng tạp hoá tiêu dùng. Còn có cả cửa hàng bán xăng dầu và gỗ nữa chứ. Ca nô của đoàn chúng tôi sáp vô một cửa hàng giải khát và bán đồ lưu niệm. Xem ra đây là một cửa hàng nổi vào loại to và bề thế nhất ở tách hẳn phía ngoài.
Bà chủ nhà tên là Lân nhanh nhẹn bước ra chào hỏi rồi cứ luôn mồm nói: "Xin mời! Xin mời quý khách!". Chúng tôi vừa bước lên thềm nhà thì thật ngạc nhiên khi thấy những em bé túa ra từ ngôi làng nổi rồi hối hả bơi tới. Mỗi em ngồi trên một cái thuyền thúng thi nhau gào lên: "Cháu là người Việt đây!Các cô các chú ơi! Cho cháu xin tiền!". Các em còn bé lắm, chắc chỉ độ 5-6 tuổ.i gì đó, đứa nào đứa nấy đen quắt, mặt đỏ ngầu dính nước hồ. Người này cho tiề.n, người kia cho tiề.n, toàn đồng ria lẻ. Dù chỉ khoảng vài nghìn đồng tiề.n Việt cũng làm chúng sung sướng.
Bà Lân kể đã sang đây ở từ bé. Sinh con đẻ cái cả thảy gia đình bà có vài chục con cháu đều sống ở trên hồ này và cũng đều chẳng có giấy tờ nào bảo đảm. Khi hỏi về sự quản lý của chính quyền thì bà nói: "Họ không đuổi, nhưng cũng không cấp cho giấy phép cư trú. Cứ ở, cứ làm ăn. Không quậy phá là được. Tất cả tự do lênh đênh và tự lo thân, chẳng hề ai đoái hoài. Nhiều gia đình ở đây mấy đời và hàng chục năm sinh sống trên mặt hồ. Buôn bán, đán.h cá và chơi bạc, miễn sao ra tiề.n để mua gạo mua thịt."
Bất ngờ đâu đó văng vẳng tiếng chuông nhà thờ. Tôi ngạc nhiên nhìn về phía xa, đó là một nhà thờ thật sự trên hồ. Thì ra hôm nay là ngày chủ nhật, những người theo đạo vẫn chèo thuyền đi lễ và cầu nguyện. Ngôi nhà thờ di động bằng gỗ rộng tới vài trăm mét vuông, được dựng trên những chếc thùng phuy nhựa. Người chủ ca nô còn cho biết, trên bè thùng phuy này người Việt mình còn dựng thêm một ngôi nhà dùng vào việc lớn cho làng chài như tổ chức đình đám mỗi khi nhà ai đó có việc, cần có sự chia sẻ của cộng đồng. Đang nói chuyện ông bất ngờ im lặng một lúc rồi nghẹn ngào nói: "Nhưng mọi gia đình trên Biển Hồ này, khi có người mất chẳng biết chôn cất ở đâu..."
Xóm Cầu Sài Gòn ở Phnom Penh
Hai hôm sau, trở về thủ đô Phnom Penh, tôi mới hay người Việt mình còn có một khu dân cư sống ở ven sông Basac, một nhánh tách ra từ dòng Mê-Kông. Con cầu vượt sông có tên bản địa là Chba or Pau, nhưng vì cứ đi thẳng con đường qua cây cầu này là về được TP Hồ Chí Minh, nên những người Việt sinh sống ở đây lâu năm đã gọi tên là cầu Sài Gòn để cho đỡ nhớ quê hương.
Tuổ.i thơ lênh đênh trên Biển Hồ
Theo lời hẹn, Thành-một người thanh niên quê ở Tây Ninh đến khách sạn đưa tôi đi chơi xóm người Việt. Chúng tôi thuê xe ôm để thám hiểm những con hẻm móc nối chữ thập như bàn cờ chạy ra mặt sông. Tất cả đều là những ngôi nhà mái tôn vách lá, vách nứa, tre pheo và thấp lè tè nằm phờ phạc bên những con đường gập gềnh bẩn thỉu. Trẻ con chạy la lối bụi mù xóm. Nhiều quán cóc đúng kiểu người Việt bán vặt. Một chị tên Hương giải thích vì sao nhà tối: "Riết rồi quen, khi nào cần sáng thì bật điện". Hỏi về ti vi thì chị nói: "Xem ké!". Hỏi về nước chị nói tưng tửng: "Chỉ vài chậu đủ tắm rửa, nấu ăn thôi". Hỏi về quê, chị bùi ngùi: "Tân Châu (An Giang)". Trả lời rồi chị ứa nước mắt.
Thành cho biết, đa số người Việt ở xóm cầu này đều phải thuê nhà. Bảng giá chủ nhà người Camphuchia quy định rồi. Cứ mỗi buồng là 150.000 ria (khoảng 16m2 đủ cho 4 người, gồm cả ăn nghỉ, vệ sinh trọn gói). Xóm này hình thành khoảng vài chục năm gần đây. Hiện có khoảng hơn 2000 người tụ lại thành xóm. Và cũng chẳng gia đình nào có hộ khẩu. Kẻ đến người đi tự do miễn sao đừng gây rối. Anh Hồng, một cư dân ở đây nói: "ở đây làm ăn dễ ợt. Hổng thấy ông cán bộ thuế nào đến!".
Một số người mon men vào thành phố bán dạo bằng xe hàng hoặc buôn bán hoa quả còn chủ yếu bám lấy ngõ xóm Cầu Sài Gòn để kiếm ăn. Riêng đàn ông thì chạy xe ôm là chính. Mà cũng lạ, ở Phnom Penh rất ít taxi, nên cánh chạy xe ôm rất dễ kiế.m tiề.n. Nhưng để kiếm được tiề.n bằng nghề này không dễ. Chuyện thanh toán nhau theo kiểu xã hội đen xảy ra như cơm bữa, dân Việt mình thường bị chèn ép, lơ mơ là b.ị ché.m, hay bị đán.h dằn mặt không nương tay.
Bất ngờ một đám trẻ nhỏ chân đất chạy ùa ra từ một ngách nhỏ đâ.m sầm vào chúng tôi. Trong tay đứa nào cũng vung lên một thanh kiếm gỗ hay que nhọn để truy đuổi nhau. Chúng cười hồn nhiên, lao vào trò chơi bạo lực, đấu kiếm hay vật nhau và chẳng để tranh giành điều gì. Tôi hỏi một ông già bên đường về chuyện học hành của bọn trẻ, ông chỉ mím môi im lặng. Tôi nhìn đôi mắt người già như ẩn chứa bao điều không thể dễ nói ra. Lát sau ông mới bật ra một câu: "Học để làm gì? Mà ai dạy cho chúng".
Thật đáng buồn khi có tới vài vạn người dân mình nghèo ở đây, lênh đênh trên Biển Hồ hay trên bờ sông gần Phnom Penh. Phần lớn họ đều không có giấy tờ tuỳ thân và không được lên bờ sinh sống, chứ chưa nói là có một miếng đất cắm dùi để an ủi lúc đau yếu, về già. Và ngay nếu gia đình nào có chút tiề.n cũng chỉ mua nổi miếng đất nhỏ chỗ trũng ven hồ để đắp mộ. Nếu chẳng may vào mùa nước lên, cứ tháng 5 đến tháng 10, hay mưa giông gió giật, mồ mả có thể bị vỡ ra trôi nổi trên hồ chẳng biết đấy là đâu mà tìm lại.
Theo Nguoiduatin