Bỉ đặt ra ‘giới hạn đỏ’ với EU về khoản vay 140 tỷ euro từ tài sản Nga dành cho Ukraine

Bỉ yêu cầu chia sẻ rủi ro pháp lý giữa các nước EU, lo ngại việc sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa có thể vi phạm luật quốc tế.

Khi EU tìm cách huy động nguồn tiền từ tài sản Nga bị phong tỏa, Bỉ kiên quyết yêu cầu cơ chế bảo lãnh pháp lý để tránh bị kiện tụng quốc tế (trong ảnh: Trụ sở Ngân hàng trung ương Nga tại Moskva). Ảnh: Shutterstock/TTXVN

Theo trang tin EUToday ngày 10/10, Bỉ đang trở thành tâm điểm của một cuộc tranh luận phức tạp trong Liên minh châu Âu (EU) về kế hoạch sử dụng tiền thu được từ tài sản nhà nước bị đóng băng của Nga để tài trợ cho khoản “khoản vay bồi thường” trị giá 140 tỷ euro cho Ukraine. Với vai trò là khu vực pháp lý có Euroclear – trung tâm lưu ký chứng khoán đang quản lý phần lớn tài sản có chủ quyền của Nga bị phong tỏa tại EU, Bỉ đã đặt ra một loạt “giới hạn đỏ” và yêu cầu các quốc gia thành viên EU phải cùng chia sẻ rủi ro pháp lý và tài chính.

Kế hoạch do Ủy ban châu Âu (EC) đề xuất là sử dụng số tiền thu được từ tài sản bị phong toả của Ngân hàng Trung ương Nga làm cơ sở cho khoản vay. Các quan chức EU chỉ ra rằng hiện có khoảng 175 tỷ euro tiền mặt sẵn có từ các tài sản này. Phần lớn số tiền này đang được gửi tại Euroclear ở Brussels và được lưu giữ tại Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB).

Đáng chú ý, khoản tiền gốc bị đóng băng sẽ không bị động đến. Những người ủng hộ kế hoạch của EC lập luận rằng việc cơ cấu khoản vay dựa trên nguồn thu từ tài sản bị phong tỏa – thay vì tịch thu tiền gốc – sẽ đạt được sự cân bằng, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Mối lo ngại của Bỉ: Ranh giới “cực kỳ mong manh”

Thủ tướng Bỉ Bart De Wever đã làm rõ lập trường của mình sau cuộc họp không chính thức của các nhà lãnh đạo EU tại Copenhagen (Đan Mạch). Mối quan tâm chính của Bỉ là khả năng phải đối mặt với các khiếu nại pháp lý và kiện tụng từ Nga do Euroclear đặt tại Bỉ. Do đó, Bỉ đã yêu cầu các đối tác EU cung cấp bảo lãnh rõ ràng về các khoản nợ mà nước này cho rằng có thể vượt quá số tiền danh nghĩa đã thảo luận.

Ông De Wever cảnh báo rằng ranh giới giữa khoản vay bồi thường và tịch thu là “cực kỳ mong manh” nếu tài sản bị đóng băng trong một thời gian dài, làm dấy lên lo ngại rằng thỏa thuận này có thể bị coi là một hình thức kiểu “nửa tịch thu”. Ông cũng viện dẫn những xung đột tiềm ẩn với các hiệp định đầu tư song phương mà Bỉ và Luxembourg đã ký kết với Nga vào năm 1989.

Để hỗ trợ kế hoạch, Bỉ đã đưa ra một số điều kiện then chốt, bao gồm: Bác bỏ bất kỳ bước đi nào có thể bị hiểu là tịch thu hoàn toàn. Yêu cầu chia sẻ gánh nặng ràng buộc về mặt pháp lý giữa tất cả các quốc gia thành viên đối với những rủi ro mà cả Euroclear và nhà nước Bỉ phải gánh chịu. Một thỏa thuận về việc cung cấp tiền ngay lập tức nếu Euroclear được yêu cầu trả lại tài sản cho Nga, ví dụ như sau một thỏa thuận trong tương lai.

Bỉ cũng nhấn mạnh rằng các bảo lãnh không nên chỉ giới hạn ở khoảng 170 tỷ euro tiền mặt mà EC có kế hoạch huy động và nên duy trì hiệu lực ngay cả khi các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ.

Tác động thị trường và bối cảnh pháp lý rộng lớn hơn

Bỉ cũng cảnh báo cơ chế này có thể gây ra các tác động thị trường, bao gồm khả năng các nhà đầu tư ngoài châu Âu sẽ đánh giá lại mức độ tiếp xúc của họ với Euroclear nếu họ lo ngại việc xử lý dự trữ quốc gia sẽ tạo tiền lệ.

Cuộc thảo luận rộng rãi hơn của EU về việc sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga đã sôi nổi hơn vào đầu tháng 10. Số liệu gần đây cho thấy khoảng 210 tỷ euro trong các quỹ đầu tư quốc gia của Nga đang bị phong tỏa tại châu Âu, trong đó khoảng 185 tỷ euro đang nằm tại Euroclear.

Chủ tịch ECB Christine Lagarde tuần này đã nhấn mạnh rằng bất kỳ sáng kiến ​​nào cũng phải hợp pháp và cân nhắc đến những tác động đến ổn định tài chính.

Mối quan ngại của Bỉ tập trung vào cách thức phân bổ rủi ro nếu các thách thức pháp lý hoặc diễn biến ngoại giao làm thay đổi tình trạng của các tài sản. Chủ tịch EC Ursula von der Leyen đã khẳng định rằng mọi rủi ro nên được chia sẻ rộng rãi hơn và phương pháp này không bao gồm việc tịch thu tài sản.

Các bước tiếp theo sẽ phụ thuộc vào việc các quốc gia thành viên có thể thống nhất một cơ cấu bảo lãnh và các biện pháp bảo vệ pháp lý trước khi các nhà lãnh đạo gặp nhau vào ngày 23/10 tới.

Cuộc thảo luận hiện tập trung vào ba câu hỏi chính: Phạm vi và thời hạn bảo lãnh mà Bỉ yêu cầu. Tính tương thích của chương trình với luật pháp EU, luật pháp quốc tế và các hiệp ước song phương hiện hành. Tác động của chương trình này đến thị trường đối với Euroclear và các nhà đầu tư nắm giữ dự trữ.

Câu trả lời cho các câu hỏi trên sẽ quyết định liệu một đề xuất lập pháp có thể được tiến hành trong tháng này hay không, và cuối cùng, liệu nguồn tài sản quốc gia Nga bị đóng băng lớn nhất của EU có thể được khai thác để tài trợ cho Ukraine mà không vượt quá giới hạn tịch thu hay không.