Bí ẩn vụ tự sát của tướng Nguyễn Khoa Nam

Nhiều người ở Cần Thơ vẫn tin rằng Nguyễn Khoa Nam chưa chết, và vụ “tự sát” rạng sáng 1/5/1975 chỉ là được dàn dựng.

Tướng chế độ Sài Gòn Nguyễn Khoa Nam

Mấy chục năm qua, các tài liệu lịch sử đều cho rằng viên thiếu tướng Nguyễn Khoa Nam, tư lệnh Quân đoàn 4 kiêm tư lệnh Vùng 4 chiến thuật của chính quyền Sài Gòn cũ, đã tự sát vào đêm 30/4 rạng sáng 1/5/1975. Nhưng mới đây khi về Cần Thơ, tôi lại thật sự bất ngờ khi nghe rất nhiều người hiểu chuyện cho biết không tin là Nguyễn Khoa Nam tự sát.

Dưới chế độ Việt Nam Cộng hòa do Nguyễn Văn Thiệu làm tổng thống, miền Nam Việt Nam chia làm 4 “vùng chiến thuật”. Vùng 1 bao gồm khu vực 6 tỉnh miền Trung, lấy Đà Nẵng làm “thủ phủ”. Vùng 2 là phần miền Trung còn lại và Tây Nguyên, bộ tư lệnh vùng đặt ở Nha Trang. Vùng 3 bao gồm miền Đông Nam bộ và và 2 tỉnh Hậu Nghĩa, Long An (đều thuộc tỉnh Long An ngày nay), bộ tư lệnh vùng đặt ở Biên Hòa. Vùng 4 là vùng rộng lớn nhất, bao gồm cả đồng bằng sông Cửu Long, “thủ phủ” đặt tại Cần Thơ. Mỗi vùng có biên chế quân đội là 1 quân đoàn, đứng đầu là tư lệnh quân đoàn. Thường thì vị tướng tư lệnh vùng kiêm luôn tư lệnh quân đoàn. Vào thời điểm đầu 1975, tư lệnh Vùng 4 kiêm tư lệnh Quân đoàn 4 là thiếu tướng Nguyễn Khoa Nam. Phụ tá ông ta là viên chuẩn tướng Lê Văn Hưng.

Thăng tiến nhanh chóng

Nguyễn Khoa Nam lúc đó khá nổi tiếng trong những tướng tá quân đội Sài Gòn, vì dù đã gần 50 tuổi nhưng vẫn sống độc thân, không vợ con. Nguyễn Khoa Nam sinh năm 1927 ở làng An Cựu Tây, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên, học tiểu học ở &ETHà Nẵng, sau đó ra Huế học trung học rất có năng khiếu về hội họa và âm nhạc. Nếu không xảy ra một biến cố trong tình cảm riêng tư, có lẽ Nguyễn Khoa Nam đã đi theo con đường hội họa: một số tác phẩm của ông ta thời đó được trưng bày ở Đà Nẵng.

Nguyễn Khoa Nam đã đăng ký vào học Trường Sĩ quan trừ bị Thủ Đức thuộc “Quân đội Quốc gia Việt Nam” trong Liên hiệp Pháp năm 1953. Pháp thua trận phải cuốn gói về nước, Nguyễn Khoa Nam quay qua phục vụ cho chính quyền tay sai Ngô Đình Diệm với chức vụ đại đội trưởng lính dù, đeo quân hàm đại úy. Phục vụ trong binh chủng “con cưng” của Ngô Đình Diệm rồi Nguyễn Văn Thiệu – “lính dù” luôn khét tiếng về sự tàn ác đối với đồng bào – Nguyễn Khoa Nam liên tục thăng tiến lên cấp tá, rồi được Nguyễn Văn Thiệu tin cẩn phong chuẩn tướng, rồi thiếu tướng, giao làm Tư lệnh Vùng 4, trấn giữ cả vùng đồng bằng rộng lớn.

Phá sản kế hoạch lập “mật khu tử thủ” Cần Thơ

Đầu tháng 4/1975, một vùng rộng lớn miền Trung và Tây Nguyên đã được giải phóng, quân ta ngày càng áp sát đô thành Sài Gòn. Trong khi đó, hầu hết các tỉnh thuộc Vùng 4 đều còn chịu sự kiểm soát của ngụy quyền, đứng đầu là viên tư lệnh vùng Nguyễn Khoa Nam. Ngày 21/4/1975, khi các cánh quân của ta không còn cách Sài Gòn bao xa, Nguyễn Văn Thiệu đã từ chức tổng thống, trao quyền lại cho Trần Văn Hương. Trong bài diễn văn từ chức, Nguyễn Văn Thiệu đã “diễn” rất hay khi nói trong nước mắt: “Đất nước mất một tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, nhưng quân đội vẫn còn một trung tướng Nguyễn Văn Thiệu, còn một chiến sĩ Nguyễn Văn Thiệu chiến đấu bên cạnh anh em binh sĩ…”. Và ai cũng biết, sau đó chỉ 3 ngày, Nguyễn Văn Thiệu đã cùng gia đình lên máy bay đi nước ngoài với bao tài sản.

Ngay trước khi từ chức tổng thống, Nguyễn Văn Thiệu đã có cuộc làm việc với Nguyễn Khoa Nam tại dinh Độc Lập. Tại đó, nhận định về khả năng Sài Gòn sẽ thất thủ, Nguyễn Văn Thiệu và Nguyễn Khoa Nam đã bàn về phương án cho quân đội Sài Gòn rút về tử thủ ở miền Tây, cụ thể là Cần Thơ. Nguyễn Khoa Nam về Cần Thơ lập kế hoạch chuẩn bị cho Bộ Tổng tham mưu Quân đội Sài Gòn rút về tử thủ. Quân Giải phóng áp sát và chiếm giữ nhiều đoạn Quốc lộ 4 (Quốc lộ 1A ngày nay). Đại tá Nguyễn Văn Năm – Tỉnh trưởng tỉnh Long An – nhiều lần gọi điện gặp tư lệnh Vùng 4 Nguyễn Khoa Nam xin dùng thuốc nổ phá hủy 2 cây cầu lớn trên Quốc lộ 4 là Tân An và Bến Lức để làm chậm bước tiến của Quân Giải phóng. Tướng Nguyễn Khoa Nam không cho phá cầu vì vẫn tin tưởng chính quyền Sài Gòn và Bộ Tổng tham mưu ngụy sẽ rút về Cần Thơ tiếp tục chiến đấu, cần giữ con đường bộ huyết mạch để rút lui.

Hũ tro cốt được cho là của Nguyễn Khoa Nam

Đến cuối tháng 4/1975, quân Giải phóng đã tràn vào Sài Gòn mà chẳng thấy cánh quân nào từ Sài Gòn rút về Cần Thơ. Dù vậy, Nguyễn Khoa Nam vẫn “tử thủ” ở Cần Thơ, đồng thời liên lạc với các tỉnh trường trong Vùng 4 “thề thốt” sẽ chiến đấu tới cùng. Chỉ một vài tỉnh trưởng tin lời “thề thốt” của tư lệnh Nguyễn Khoa Nam, điên cuồng chống lại quân Giải phóng và bị tiêu diệt (đó là số phận của đại tá tỉnh trưởng tỉnh Chương Thiện, nay là tỉnh Hậu Giang), còn lại hầu hết các tỉnh trưởng đều bỏ chạy trước khi quân Giải phóng vào tiếp quản. Trưa 30/4/1975, sau khi tướng Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện quân Giải phóng, tướng Nguyễn Khoa Nam vẫn còn ngoan cố triển khai phòng tuyến tử thủ ở Cần Thơ. Thế nhưng khi kiểm tra kế hoạch “tử thủ”, Nguyễn Khoa Nam mới biết tay trợ lý thân cận nhất đã vứt cái “kế hoạch tử thủ” đó vào sọt rác chứ không triển khai đi các nơi, và y đã cùng vợ con “chơi khăm” thiếu tướng tư lệnh bằng cách “hớt tay trên” chiếc máy bay trực thăng dành riêng cho tư lệnh để bay ra Hạm đội 7 của Mỹ ở ngoài khơi. Nguyễn Khoa Nam đã hoang mang tột độ khi biết tay trợ lý đã phản bội mình, nhất là khi y đã lấy chiếc trực thăng đậu trong bộ tư lệnh vùng, bây giờ Nguyễn Khoa Nam có muốn tẩu thoát cũng không còn phương tiện.

Cả 2 viên tướng Vùng 4 đều “tự sát”

Ba ngày sau khi Sài Gòn giải phóng, đài BBC loan tin cả 2 viên tướng tư lệnh Vùng 4 Nguyễn Khoa Nam và Tư lệnh phó Lê Văn Hưng đều đã “tự sát” chết tại bộ tư lệnh vùng ở Cần Thơ. Viên chuẩn tướng Lê Văn Hưng đã tự sát chết trước mặt vợ con và nhiều thuộc cấp vào tối 30/4/1975. Chính Nguyễn Khoa Nam đã đến viếng Lê Văn Hưng và an ủi vợ con ông ta vào tối hôm ấy. Còn chuyện Nguyễn Khoa Nam “tự sát”, hầu như không có ai chứng kiến. Ngoài nguồn tin của BBC được dẫn từ một người lính nào đó ở Cần Thơ, chuyện “Nguyễn Khoa Nam tự sát” sau này được kể lại trong hồi ký của tay trung úy Lê Văn Danh, một trong những thuộc cấp của Nguyễn Khoa Nam có mặt bên “chủ tướng” vào đêm 30/4/1975. Lê Văn Danh đã viết rất tốt về “chủ tướng” của mình, đặc biệt là tả lại khá tỉ mỉ khoảnh khắc tướng Nguyễn Khoa Nam tự sát.

Hồi ký của viên trung úy Lê Văn Danh nào đó, không ai có thể kiểm chứng. Nhưng trong hồi ký của Lê Văn Danh có những đoạn “hư cấu” mà sau này, ta có thể kiểm chứng được. Đó là chuyện Lê Văn Danh viết, vào tối 30/4/1975, phía quân Giải phóng có cử một đoàn “cán bộ cùng nhân dân” vào thuyết phục Nguyễn Khoa Nam buông súng Nguyễn Khoa Nam đã tiếp đoàn “thuyết khách” rất lịch sự, có cả pha trà mời khách, xong tiễn họ ra về mà không chấp nhận lời yêu cầu “đầu hàng”. Thực tế thì, theo những cán bộ được giao theo dõi hoạt động của bộ tư lệnh Vùng 4 lúc ấy, phía cách mạng có giao cho một phụ nữ hoạt động hợp pháp tìm cách tiếp cận, thuyết phục Nguyễn Khoa Nam đầu hàng. Bà tên là Phan Thị Báu, lúc ấy đã có chồng và 2 con nhỏ, hoạt động hợp pháp trong lòng địch. Sau khi nhận chỉ thị của Khu ủy “Phải thuyết phục cho bằng được Nguyễn Khoa Nam đầu hàng. Nếu không được thì tiêu diệt”, bà Báu đã viết lá thư thuyết phục Nguyễn Khoa Nam, nhờ nội tuyến chuyển đến thư ký riêng cho ông ta. Khi hay tin do nội tuyến truyền ra là Nguyễn Khoa Nam đã đọc và xé bức thư trên, bà Báu liền chuẩn bị kế hoạch đột nhập vào Bộ Tư lệnh để thực thi nhiệm vụ. Hình dung đó là việc vô cùng nguy hiểm nên trước khi đi, bà đã viết “lá thư thuyệt mệnh” để lại cho chồng con, phòng khi bà bị Nguyễn Khoa Nam sát hại. Bức thư viết: “… Mình ơi! Sau trận này tôi có bề nào, mình đừng buồn, vui lòng ở lại gánh vác thêm nhiệm vụ cho tôi và tập hợp các con về, mình cố gắng nuôi dạy cho con khôn lớn nghe mình. Các con ơi, bây giờ đã ba giờ sáng, mẹ ra khỏi phòng bí mật, mẹ tiếp tục chiến đấu với kẻ thù…“. Sáng sớm 1/5/1975, khi bà Báu đột nhập được vào bộ tư lệnh vùng, thì có người báo là Nguyễn Khoa Nam đã tự sát. Bà đã chứng kiến trong phòng làm việc của viên tư lệnh đó, một người mặc quân phục cấp tướng, trên túi có tên Nguyễn Khoa Nam, đang ngồi chết ở bàn làm việc, tay còn cầm súng, đầu bị đạn bắn… Sau đó xác chết được đưa đi chôn ở “nghĩa trang quân đội” TP Cần Thơ. Bà Báu nhớ lại, bà thấy tên người chết trên túi ghi Nguyễn Khoa Nam thì tin đó là tư lệnh Vùng 4 Nguyễn Khoa Nam, chứ có đúng ông ta không thì lúc đó không ai để ý.

Ngôi nhà từng là nơi làm việc của Nguyễn Khoa Nam, cũng là nơi mà ông ta đã “tự sát”

Nghi án về vụ “tự sát” của Nguyễn Khoa Nam

Sẽ chẳng ai thèm thắc mắc về vụ “tự sát” của Nguyễn Khoa Nam, nếu không xảy ra chuyện sau đây. Nguyễn Khoa Nam có ngôi nhà riêng ở Cần Thơ. Trong nhà, ông có nuôi con chó Nhật rất khôn. Sau ngày giải phóng, ngôi nhà ấy do cháu của Nguyễn Khoa Nam ở. Đến kỳ “giỗ” Nguyễn Khoa Nam lần thứ 3 (năm 1978), những người đến dự đám giỗ chứng kiến cảnh lạ: Có một ông lão ăn mày râu tóc dài thượt, mặt mũi che kín, áo quần rách rưới, tay chống gậy đi ngang trước cửa nhà. Con chó Nhật thấy người ăn mày đã lao ra cửa. Mọi người còn đang lo lắng sợ con chó cắn người ăn mày thì thật lạ kỳ, con chó lại ngoắc đuôi mừng rỡ, chồm lên liếm tay người ăn mày. Ông lão ăn mày đã bỏ đi thật nhanh, không giống với bộ dạng chậm chạp lúc ông ta đi đến. Lúc đó không ai nghĩ tới khả năng lão ăn mày đó chính là Nguyễn Khoa Nam (vì ông ta đã “tự sát” chết rồi), nhưng mọi người vẫn thắc mắc bàn tán về chuyện “con chó mừng người lạ”. Câu chuyện lạ nói trên mọi người rồi cũng quên.

Cho đến khoảng 5 – 6 năm sau, khi những Việt kiều đầu tiên ở Australia được phép về Cần Thơ thăm quê nhà, có một người tên Phong kể câu chuyện lạ: Một lần đi siêu thị ở Sydney, ông Phong thấy một người đàn ông rất giống viên tư lệnh Vùng 4 Nguyễn Khoa Nam ngày trước (lúc đó Nguyễn Khoa Nam có lần đến trường ông Phong đang học để nói chuyện, nên ông biết mặt). Dẫu có nghe Nguyễn Khoa Nam đã “tự sát”, nhưng ông Phong cũng hỏi đại: “Ông có phải là Nguyễn Khoa Nam?”. Người đó chỉ lắc đầu rồi bỏ đi, không một tiếng trả lời. Câu chuyện đó từng xôn xao trong dư luận TP Cần Thơ một thời gian. Sau đó mấy người cháu của Nguyễn Khoa Nam đã bốc cốt ông ta và hỏa táng, đem tro gửi vào chùa ở TP.HCM.

Vậy sao lại có xác chết trên áo có tên Nguyễn Khoa Nam vào rạng sáng 1/5/1975? Điều đó không có gì là khó khăn đối với viên tướng tư lệnh vùng, nếu như ông ta muốn.

Hiện trường được dàn dựng?

Bây giờ nhiều người ở Cần Thơ vẫn tin rằng Nguyễn Khoa Nam chưa chết, và vụ “tự sát” rạng sáng 1/5/1975 chỉ là được dàn dựng. Người ta cho rằng, Nguyễn Khoa Nam vì sợ bị trừng trị do những tội ác mà ông ta đã gây ra với nhân dân, với cách mạng, trong khi ông ta không còn máy bay để di tản, nên phải dựng lên hiện trường “tự sát” để đánh lạc hướng.

Mà cũng có thể ông ta sợ bị những “chiến hữu” và người thân của họ trả thù, vì nghe lời ông ta mà họ chết oan, nên phải dùng đến bài “tự sát”.

Người suốt đời độc thân

Thời trẻ, Nguyễn Khoa Nam yêu một cô gái bên sông Hàn và được tình yêu đáp lại, hình bóng người mỹ nữ ấy đã xuất hiện thường xuyên trong các bức tranh của ông ta. Thế nhưng, người con gái ấy đã phải gạt bỏ tình yêu, theo gia đình định cư bên Pháp và lấy chồng bên ấy. Trái tim người nghệ sĩ đa cảm Nguyễn Khoa Nam như bị bóp nát và nó làm thay đổi hoàn toàn cuộc đời của chàng trai xứ Huế. Người nghệ sĩ thất tình đã quyết định vứt bỏ toàn bộ giá vẽ, chấm dứt cuộc đời nghệ thuật và ôm lòng oán hận đối với “phái đẹp”. Trong suốt cuộc đời còn lại của Nguyễn Khoa Nam, người ta không thấy ông ta yêu thêm người con gái nào khác. Thời ấy có cái “mốt” là khi thất tình người ta hay vào quân ngũ. Nguyễn Khoa Nam cũng vậy.

Theo xahoi