Bí ẩn 48 tỷ USD và vai trò của vàng: Lý do Thụy Sĩ gánh thuế cao từ Mỹ

Mỹ áp thuế 39% – mức kỷ lục với Thụy Sĩ, hé lộ câu chuyện gây sốc về ngành tinh luyện vàng khổng lồ đứng sau con số 48 tỷ USD.

Ngành vàng trị giá hàng chục tỷ USD đã khiến Thụy Sĩ trở thành “tâm bão” thương mại. Ảnh: Yonhap/TTXVN

Thụy Sĩ, quốc gia nổi tiếng với sự trung lập và nền kinh tế ổn định, đã bất ngờ trở thành tâm điểm của một cuộc khủng hoảng thương mại. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp đặt mức thuế quan lên tới 39% đối với hàng nhập khẩu từ quốc gia châu Âu này, một động thái gây bối rối cho nhiều người. Theo Đài phát thanh Quốc tế DW (Đức), mặc dù Thụy Sĩ không nổi tiếng là nơi cung cấp hàng hóa giá rẻ, nhưng một yếu tố ít được biết đến đã làm chệch hướng đáng kể dữ liệu thương mại, trở thành nguyên nhân chính cho mức thuế bất ngờ này: ngành tinh luyện vàng khổng lồ của họ.

Vì sao Thụy Sĩ phải gánh mức thuế cao nhất?

Lập luận của Tổng thống Trump rất đơn giản: ông tin rằng các đối tác thương mại của Mỹ đã lợi dụng việc tiếp cận thị trường Mỹ, trong khi bản thân họ lại hạn chế các đối thủ cạnh tranh từ Mỹ, dẫn đến tình trạng mất cân bằng thương mại . Trong trường hợp của Thụy Sĩ, sự lo ngại này xoay quanh khoản thâm hụt thương mại 48 tỷ USD (41,2 tỷ euro) mà Washington cho là bằng chứng cho thấy các công ty Thụy Sĩ đang “lợi dụng” Mỹ. Mức thuế 39% được áp đặt là mức cao nhất trong số các quốc gia phát triển, vượt xa mức 15% của Liên minh châu Âu (EU). Mức thuế này sẽ gây thiệt hại đáng kể cho hoạt động thương mại với Mỹ, đối tác thương mại quan trọng nhất của Thụy Sĩ, chiếm khoảng 18% hàng xuất khẩu của nước này vào năm ngoái.

Bất chấp những nỗ lực ngoại giao căng thẳng, Thụy Sĩ vẫn không thể đạt được một thỏa thuận. Chuyến thăm Washington D.C. của Tổng thống Thuỵ Sĩ Karin Keller-Sutter đã không thành công, bà thậm chí không thể gặp Tổng thống Trump và chỉ gặp Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio. Mức thuế quan này đã có hiệu lực từ ngày 7/8 vừa qua, đánh mạnh vào các mặt hàng xa xỉ và tiêu dùng. Các sản phẩm như đồng hồ, mỹ phẩm, dụng cụ chính xác và sô cô la dự kiến sẽ phải đối mặt với mức tăng giá lớn tại thị trường Mỹ.

Vàng Thụy Sĩ: Nguyên nhân làm lệch số liệu thương mại

Ngành tinh luyện vàng của Thụy Sĩ đóng một vai trò đáng ngạc nhiên trong nền kinh tế, khiến tình trạng mất cân bằng thương mại có vẻ lớn hơn nhiều so với thực tế. Chính quyền Trump đã tính đến hàng tỷ USD vàng đi qua Thụy Sĩ mỗi năm khi đưa ra các tính toán thuế quan. Trên thực tế, Thụy Sĩ là trung tâm tinh luyện vàng lớn nhất thế giới . Hơn 2.000 tấn vàng được nhập khẩu hàng năm, sau đó được tái xuất. Mặc dù tổng giá trị giao dịch vàng của Thụy Sĩ sang Mỹ lên tới hơn 36 tỷ USD trong quý đầu tiên của năm nay, ngành này chỉ thu về lợi nhuận vài trăm triệu USD mỗi năm.

Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ (SNB) và nhiều chuyên gia cho rằng vàng nên được loại khỏi các tính toán của Washington. Simon J. Evenett, Giáo sư về địa chính trị tại Trường Kinh doanh IMD, nói với Bloomberg rằng vàng không thực sự được “sản xuất” tại Thụy Sĩ mà chỉ “qua chế biến”. Tương tự, nhà kinh tế Adrian Prettejohn của Capital Economics nhận định rằng xuất khẩu vàng đã làm sai lệch dữ liệu, bởi trên thực tế, Thụy Sĩ thường thâm hụt thương mại vàng với Mỹ.

Các nhà sản xuất không phải lĩnh vực vàng của Thụy Sĩ cho rằng họ sẽ phải chịu ảnh hưởng nặng nề từ mức thuế trên, mặc dù phần lớn không phải chịu trách nhiệm về sự mất cân bằng thương mại. Hiệp hội doanh nghiệp Economiesuisse đã kêu gọi chính phủ tiếp tục đàm phán để cắt giảm thuế quan, điều có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tăng trưởng kinh tế. Hans Gersbach, nhà kinh tế tại Viện Kinh tế Thụy Sĩ KOF, ước tính rằng mức thuế này có thể cắt giảm GDP của Thụy Sĩ từ 0,3% đến 0,6% trong năm tới nếu chúng tiếp tục được áp dụng.

Để thể hiện thiện chí, Thụy Sĩ thậm chí đã bãi bỏ thuế đối với hầu hết các mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ vào năm ngoái và đưa ra ý tưởng nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ. Tuy nhiên, những nỗ lực này dường như đã không được lắng nghe. Sau cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Liên bang, chính phủ Thụy Sĩ cho biết sẽ không xem xét các biện pháp trả đũa ngay lập tức mà sẽ tập trung vào các biện pháp cứu trợ cho doanh nghiệp và tiếp tục đàm phán. Tuy nhiên, tiếng nói kêu gọi các biện pháp đối phó ngày càng lớn, như đề xuất của lãnh đạo Đảng Xanh Lisa Mazzone về việc áp thuế xuất khẩu 5% đối với kim loại quý.

Tác động đến thị trường vàng toàn cầu

Lĩnh vực khai thác và chế biến vàng của Thụy Sĩ đã thở phào nhẹ nhõm, hy vọng có thể tiếp tục hoạt động mà không bị gián đoạn vì ban đầu chính quyền Trump không đưa vàng vào chế độ thuế quan của mình. Nhưng vào hôm 7/8, tờ Financial Times (FT) đưa tin rằng Mỹ đã áp thuế đối với các thỏi vàng nặng một kg, trích dẫn một lá thư từ cơ quan hải quan Mỹ.

Nếu bức thư được xác nhận, điều đó có nghĩa là vàng do Thụy Sĩ chế biến xuất khẩu sang Mỹ cũng có thể phải chịu mức thuế 39%, điều này sẽ giáng một đòn mạnh vào ngành này. Bất đồng lớn hơn và căng thẳng thương mại đang diễn ra cũng làm tăng chi phí vận chuyển, bảo hiểm và tài trợ cho các giao dịch vàng, hiện có thể tăng cao hơn nữa.

Vàng thường được vận chuyển theo từng lô hàng nhỏ, giá trị cao. Ngay cả những thay đổi nhỏ về lộ trình, như trong vụ tấn công Biển Đỏ gần đây, cũng có thể làm tăng thêm hàng nghìn USD chi phí cho mỗi lô hàng. Những chi phí này sẽ không làm tê liệt ngành vàng, nhưng sẽ làm giảm biên lợi nhuận.

“Với mức thuế 39%, việc xuất khẩu vàng thỏi sang Mỹ chắc chắn sẽ bị dừng lại”, Christoph Wild, Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất và kinh doanh kim loại quý Thụy Sĩ, nói với Reuters.

Trớ trêu thay, chính những căng thẳng thương mại này lại đang thúc đẩy nhu cầu vàng trên toàn thế giới, khi ngày càng nhiều nhà đầu tư tìm kiếm tài sản trú ẩn an toàn trong thời kỳ bất ổn. Giao dịch vàng tương lai giao tháng 12 trên sàn Comex đã đạt mức cao kỷ lục mới là 3.534 USD một ounce troy vào thứ sáu, sau báo cáo của FT. Điều này cho thấy rằng, trong khi cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Thụy Sĩ có thể gây tổn hại cho nền kinh tế quốc gia, nó lại tạo ra một động lực mới cho thị trường vàng toàn cầu.