BHXH – Chỗ dựa an vui cho tuổi già

Khi về già, mỗi người thường có 3 nỗi lo lớn nhất: Con cái, sức khỏe và tài chính. Lương hưu sẽ giúp cho mỗi người giảm nhẹ áp lực cả 3 vấn đề trên.

Việc không có lương hưu được ví như con người sắp bước vào mùa đông của cuộc đời mà không có gì để dự trữ, từ tiền, lương thực cho tới sức khỏe. Tham gia Bảo hiểm xã hội (BHXH) để được chia sẻ nỗi lo ấy, cũng như được hưởng niềm vui khi tuổi già.

Tích lũy lúc trẻ để sống khỏe lúc về già

Vào ngày mùng 6 mỗi tháng, bà Nguyễn Thị Loan (70 tuổi, khối 5, phường Hà Huy Tập, TP. Vinh) lại “vui vẻ” đến nhà văn hóa khối 6 – 1 trong 2 điểm chi trả lương hưu và trợ cấp xã hội ở địa phương để được nhận lương hưu của mình. Theo Bà Loan: “Lương hưu của bản thân tuy không nhiều nhưng cũng đủ đảm bảo cuộc sống, không phải phụ thuộc vào con cháu. Đây cũng chính là thành quả sau nhiều năm lao động, tham gia BHXH của bản thân”.

Tổ chi trả lương hưu của Bưu điện TP.Vinh chi trả lương hưu cho ông Trần Đình Tình, khối 3, phường Hà Huy Tập. Ảnh tư liệu Đức Anh.

Tương tự, ông Nguyễn Văn Bình (75 tuổi, khối 4, phường Hà Huy Tập) cũng tâm tình: “Khi về già, mỗi người thường có 3 nỗi lo lớn nhất: Con cái, sức khỏe và tài chính. Lương hưu sẽ giúp cho mỗi người giảm nhẹ áp lực cả 3 vấn đề trên. Tôi vẫn luôn tự hào về việc mình có lương hưu, không trở thành gánh nặng cho con cái lúc tuổi già. Tôi vẫn dặn con cháu rằng phải luôn nhớ câu “tích cốc phòng cơ”, làm gì thì làm cũng phải tham gia BHXH để sau này có khoản tiền lương hưu mỗi tháng, được cấp thẻ BHYT để khám chữa bệnh, lúc chết đi có nhà nước lo tiền tử tuất, mai táng”.

Chế độ hưu trí bao gồm hai quá trình: đóng và hưởng. Quá trình đóng được tính từ khi người lao động bắt đầu tham gia BHXH và quá trình hưởng bắt đầu từ khi người lao động nghỉ việc hưởng lương hưu cho đến khi qua đời. Đây là quyền lợi của người lao động sau một quá trình lao động, tích lũy và tham gia BHXH, giúp họ có chỗ dựa về tài chính cũng như được chăm sóc sức khỏe khi hết tuổi lao động. Ngoài ra, thân nhân sẽ được hưởng chế độ mai táng phí và chế độ tuất khi người lao động qua đời. Chế độ hưu trí giúp đảm bảo an sinh xã hội và cuộc sống cho người lao động khi về già.

Tuyên truyền tư vấn trực tiếp chính sách BHXH, BHYT cho tiểu thương ở các khu chợ trên địa bàn thành phố: Ảnh tư liệu Phan Liên

Với nhiều quy định mới về BHXH tự nguyện như: Không khống chế tuổi trần tham gia; mức đóng, phương thức đóng linh hoạt, phù hợp với điều kiện kinh tế của đại đa số người dân ở khu vực nông thôn, Nhà nước hỗ trợ mức đóng từ năm 2018 cho những người tham gia; đặc biệt sự ra đời của Nghị quyết 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH, hướng tới BHXH toàn dân, giờ đây, bất kỳ người lao động nào, dù là người nông dân hay người lao động tự do,…đều có cơ hội hưởng chế độ hưu trí.

Nhờ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đến nay nhiều người lao động trong khu vực phi chính thức trên địa bàn tỉnh đã và đang có ý thức “Tích lũy lúc trẻ để sống khỏe lúc già” bằng việc tham gia BHXH tự nguyện. Theo thông tin từ BHXH tỉnh Nghệ An, tính đến tháng 8 năm 2020, toàn tỉnh có 63.942 người tham gia BHXH tự nguyện, tăng 17.202 người so với cùng kỳ năm 2019.

Nhân viên bưu điện và cán bộ an ninh thực hiện chi trả lương hưu cho người dân xã Cắm Muộn huyện Quế Phong. Ảnh tư liệu Hương Giang

Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số, hiện nay đã có 12% số dân trong độ tuổi từ 60 trở lên; tỷ lệ này được dự báo sẽ tăng lên 18% vào năm 2030 và khoảng 23% vào năm 2040. Để đảm bảo an sinh xã hội, đời sống cho người cao tuổi trước thách thức của già hóa dân số, những năm gần đây, Đảng, Nhà nước, cơ quan BHXH đã triển khai nhiều giải pháp mang tính đột phá nhằm tăng nhanh số người tham gia BHXH.

Tuy nhiên, tỷ lệ người lao động được hưởng chế độ hưu trí trên thực tế vẫn còn thấp. Trên địa bàn tỉnh hiện có 163.288 người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, chiếm 37,9% số người cao tuổi trên địa bàn tỉnh. Trong đó, số người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng từ 80 đến 99 tuổi là 21.612 người – tương đương với thời gian hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng từ 25 năm đến 44 năm (đối với nữ), từ 20 năm đến 39 năm (đối với nam); số người hưởng lương hưu từ 100 tuổi trở lên là 304 người – tương đương với thời gian hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH từ 45 năm (đối với nữ) và 40 năm (đối với nam).

Để thay đổi được vấn đề trên, theo ông Lương, mọi người đừng đẩy trách nhiệm chăm lo tuổi già cho xã hội mà phải có ý thức, tự tích lũy, “để dành” khi còn trẻ để đảm bảo cuộc sống khi về già. Nếu không làm trong một cơ quan, tổ chức, đơn vị thì người lao động vẫn có thể tham gia BHXH bằng cách tham gia BHXH tự nguyện. Chỉ cần tiết kiệm 5.000 đồng/ngày, người dân có thể tham gia BHXH tự nguyện và được hưởng chế độ hưu trí, khi đủ điều kiện.

Lương hưu hàng tháng được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng; được cấp thẻ BHYT suốt thời gian hưởng lương hưu; Nếu không may qua đời, thân nhân được hưởng trợ cấp mai táng (10 lần lương cơ sở) và chế độ tuất.

Ông Nguyễn Văn Lương cũng cảnh báo một xu hướng “gặt lúa non” rất nguy hiểm đang diễn ra. Đó là việc một số người đóng BHXH chưa đủ 20 năm đã nhận BHXH 1 lần. Khi nhận bảo hiểm xã hội một lần, người lao động sẽ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu. Ngoài ra, người hưởng BHXH 1 lần phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn. Với mức 22% tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương; trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 2 tháng lương. Như vậy, người lao động bị thiệt mất 0,64 tháng lương.

Tuyên truyền về chính sách BHXH tự nguyện cho người dân tại Nghi Lộc. Ảnh tư liệu PV

Ông Lương cũng nhấn mạnh, mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ hằng năm theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế… Với những trường hợp này, BHXH không khuyến khích việc nhận BHXH một lần cũng chính vì mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội bền vững cho người dân. BHXH tỉnh Nghệ An đã thành lập Tổ tư vấn tại tỉnh và các huyện để tư vấn cho những người khi đến đăng ký giải quyết chế độ trợ cấp BHXH 1 lần cân nhắc kỹ phương án trước khi quyết định.

Thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân, Đảng, Nhà nước đã và đang từng bước có những giải pháp để hỗ trợ, tạo điều kiện cho người dân tham gia BHXH, hưởng chế độ hưu trí. Đơn cử, từ ngày 01/7 vừa qua, Cổng Dịch vụ công quốc gia chính thức cung cấp dịch vụ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện bên cạnh 725 dịch vụ công khác. Như vậy, người dân có thể ngồi nhà đóng tiếp bảo hiểm xã hội tự nguyện. Và theo lộ trình sắp tới, Nhà nước cũng sẽ có những sửa đổi như rút ngắn thời gian đóng BHXH tạo điều kiện cho người tham gia BHXH được hưởng chế độ hưu trí sớm hơn.