Bệnh nhân đái tháo đường bị cắt chân oan

Cắt cụt chi chỉ là biện pháp cuối cùng nếu không thể điều trị được vết loét do biến chứng đái tháo đường, tuy nhiên đã có những bệnh nhân … bị cắt chân oan.

Bàn chân lở loét do biến chứng của đái tháo đường (ĐTĐ)

Cứ 30 giây trôi qua, thế giới lại có một người bị cắt cụt chân do biến chứng của căn bệnh đái tháo đường. Đáng sợ nhất, biến chứng loét bàn chân của người bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) trở thành nguyên nhân hàng đầu của tình trạng nhập viện và bị cắt cụt chi.

Vết thương đã được chữa trị mà không cần phải cắt cụt chân

Tại Việt Nam, năm 2015 có 3.5 triệu người mắc bệnh, chiếm 6% người lớn trong độ tuổi từ 20 tới 79. Năm 2040, số người mắc bệnh lên tới 6.1 triệu người. Theo điều tra năm 2015 của Bộ Y tế, tỉ lệ mắc đái tháo đường trong độ tuổi 50-69 là 7.7% và có xu hướng ngày càng trẻ hoá. Chỉ có 31.1% bệnh nhân đái tháo đường được chẩn đoán. Phần lớn đến bệnh viện khi đã ở giai đoạn muộn.

Trong số những người bị đái tháo đường có tới 63.9% bệnh nhân không kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường. Các biến chứng do đái tháo đường thường rất nặng nề và phần lớn chi phí điều trị là để điều trị biến chứng.

Thông thường, một vết thương phần mềm có thể lành trong một tuần. Tuy nhiên, ở người mắc bệnh ĐTĐ vết thương ở bàn chân thường chậm lành, có thể kéo dài nhiều tuần đến nhiều tháng. Nhiễm trùng có thể lan rộng dẫn đến phải cắt cụt chân hoặc nặng hơn là nhiễm trùng toàn thân gây nguy hiểm tính mạng.

Nguyên nhân của tình trạng này theo TS Đỗ Đình Tùng, Phó viện trưởng Viện đái tháo đường và Rối loạn chuyển hóa, trường Đại học Y Hà Nội, PGĐ Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn là do người mắc bệnh ĐTĐ lâu ngày thường có biến chứng bệnh thần kinh ngoại biên, cũng như bệnh xơ vữa động mạch.

“Các yếu tố này là nguyên nhân chính làm cho bàn chân dễ bị loét và khó lành. Ở người ĐTĐ, bệnh thần kinh cảm giác làm bệnh nhân không còn cảm thấy đau khi tiếp xúc với các vật sắc nhọn, nhiệt độ nóng hay lạnh, áp lực cũng như những sang chấn mạnh.

Những điều này dễ dẫn đến các vết trầy xước, rộp da, bỏng, vết thương và loét. Chứng xơ vữa mạch làm cho các động mạch ở cẳng chân bị hẹp nặng hoặc tắc nghẽn. Các động mạch có chức năng dẫn máu nuôi dưỡng chân và bàn chân, nên khi tắc nghẽn, lượng máu nuôi dưỡng bàn chân bị giảm, đến một mức nào đó sẽ gây loét, hoại tử”, TS Đỗ Đình Tùng nói.

Tuy nhiên, theo TS Đỗ Đình Tùng điều đáng ngại hiện nay là tình trạng chỉ định sớm của các bác sĩ đối với bệnh nhân biến chứng loét bàn chân do ĐTĐ. Nhìn thấy các vết loét, các bác sĩ thường nghĩ “hết cách” và chỉ định “cắt”.

“Đúng là việc cắt cụt chi chỉ là biện pháp cuối cùng nếu không thể điều trị được vết loét do biến chứng. Rất tiếc, nhiều bác sĩ đã chỉ định quá sớm, một số bệnh viện chuyên khoa bệnh nhân biến chứng đến là chỉ định cắt. Trong khi đó vẫn có phương pháp khác để bảo toàn chi cho người bệnh”, TS Đỗ Đình Tùng than phiền.

“Sai một li đi cả 2 chi”, TS Đỗ Đình Tùng nói và đưa ra dẫn chứng về hai bệnh nhân mà ông đang điều trị. Đó là trường hợp một cụ bà 76 tuổi (ở Hải Phòng) bị đái tháo đường biến chứng với những vết loét ở bàn chân. Tại bệnh viện tuyến dưới thay vì chữa trị vết loét triệt để, các bác sĩ đã chỉ định bệnh nhân cắt cụt chi tới 4 lần.

Cụ bà với 4 lần bị chỉ định cắt cụt chân mà vẫn loét do biến chứng ĐTĐ

“5 tháng sau lần cắt cụt chân lần thứ 4, cụ bà vẫn tiếp tục bị loét. Lần này, bà được người nhà đưa lên bệnh viện chuyên khoa Trung ương. Tại bệnh viện này, các bác sĩ lại chỉ định …cắt tiếp. Quá lo lắng, người nhà đã không chọn phương án này mà sang BV Đại học Y. Hiện vết loét của bà đã được điều trị với kết quả khả quan”, TS Đỗ Đình Tùng thông tin.

Trường hợp thứ hai là một bệnh nhân biến chứng ĐTĐ với vét loét nghiêm trọng hơn rất nhiều, đã bị cắt cụt lần 1 nhưng mỏm cụt loét lại. Chuyên khoa ngoại bệnh viện tỉnh đã chỉ định cắt cụt tiếp đến cẳng chân.

Với những tiến bộ tại các BV tuyến đầu như BV ĐH Y, BV đa khoa Xanh Pôn đã áp dụng thành công kỹ thuật can thiệp mạch từ đó kiểm soát nhiễm khuẩn tại chỗ (hoại tử tại chỗ, dịch tại chỗ, liền vết thương, ghép da…) mà không khiến bệnh nhân phải cắt cụt chân.

Trong đó đáng lưu ý là kỹ thuật ghép da. Theo TS Tùng sau khi bệnh nhân được kiểm soát nhiễm khuẩn tại vết loét nếu bệnh nhân được tiến hành ghép da thì thời gian lành vết thương sẽ được rút ngắn rất nhiều.

“Thông thường với những vết loét to, để tự liền vết thương phải mất 3 tháng, nhưng sau khi kiểm soát tại chỗ ổn định bệnh nhân được tiến hành ghép da thì chỉ sau vài ngày có thể ra viện”, TS Đỗ Đình Tùng nói. .

Qua những trường hợp này, TS Tùng khuyến cáo, bệnh nhân ĐTĐ phải đến các cơ sở chuyên khoa để khám và điều trị. Trong trường hợp có chỉ định cắt chi thì cần cân nhắc, tìm hiểu thêm các phương pháp khác trước khi quyết định điều này.

“Nghiên cứu đã chỉ ra rằng 70% bệnh nhân đái tháo đường có biến chứng vào xương mà cắt cụt chi thì sẽ chết sau 5 năm. Do đó đối với bệnh nhân ĐTĐ thì việc bảo tồn được chi là vô cùng cần thiết.

Khi cắt chi- cuộc phẫu thuật ấy cũng đã là một cuộc đại phẫu, bệnh nhân đã phải đối diện với một cú sốc, đối diện với nhiều nguy cơ, ảnh hưởng nhiều tới tâm lý người bệnh.

Chưa kể, khi bệnh nhân bị cắt cụt sẽ là gánh nặng cho gia đình – trở thành tàn tật, ngồi, nằm một chỗ từ đó sẽ có những biến chứng về loét tại chỗ, nhiễm khuẩn phổi hay teo cơ, cứng khớp…. Điều này khiến thời gian sống của bệnh nhân sẽ giảm đi”, TS Đỗ Đình Tùng khuyến cáo.

“Việc điều trị vết loét của người bệnh ĐTĐ bằng ứng dụng Plasma lạnh đang được được áp dụng: Plasma lạnh dùng để điều trị các vết thương đặc biệt các vết thương nhiễm khuẩn, các vết thương mạn tính khó liền, lâu liền; các vết thương nhiễm khuẩn đã bị kháng với các kháng sinh, các vết loét do bệnh đái tháo đường…
Do tác dụng của tia Plasma lạnh là diệt các vi khuẩn, kể cả vi khuẩn kháng thuốc và kích thích liền vết thương nên hiệu quả ứng thực tế là: vết loét sẽ giảm các dấu hiệu nhiễm khuẩn ngay từ lần đầu tiên, vết thương hoàn toàn sạch vi khuẩn sau 2-3 lần chiếu, Đối với các vết loét nhiễm khuẩn mạn tính thì thời gian chiếu khoảng 4-5 lần. Plasma lạnh có thể điều trị được cả các vết loét nhiễm các vi khuẩn kháng thuốc nên giảm đáng kể việc sử dụng các kháng sinh đắt tiền.
Với việc ứng dụng công nghệ mới này vào xử lý vết thương, vết loét sẽ không còn đáng ngại, không còn phải chỉ định cắt cụt chi, đây thực sự là tin vui đối với người bệnh đái tháo đường, ngoài ra với phương pháp điều trị mới còn nâng cao chất lượng cuộc sống trong cộng đồng người bệnh đái đáo đường”, TS Đỗ Đình Tùng nói.