Bên trong kế hoạch hoà bình riêng của châu Âu cho Ukraine

Sau căng thẳng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Ukraine Zelensky, Anh và Pháp quyết định dẫn đầu nỗ lực xây dựng kế hoạch hòa bình độc lập cho Kiev.

Thủ tướng Anh Keir Starmer (trái) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc gặp ở London ngày 1/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Wall Street Journal ngày 3/3, Anh và Pháp đã thông báo họ sẽ dẫn đầu nỗ lực của châu Âu nhằm xây dựng một kế hoạch hòa bình riêng cho Ukraine để gửi cho Tổng thống Mỹ Donald Trump. Động thái này diễn ra sau cuộc tranh luận căng thẳng giữa Tổng thống Trump với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng vào cuối tuần trước.

Thủ tướng Anh Keir Starmer, người đã đón tiếp gần 20 lãnh đạo các nước đồng minh tại London hôm 2/3, cho biết đã có tiến triển trong việc xây dựng một “ liên minh tự nguyện”. Liên minh này sẽ cam kết cung cấp các tài sản quân sự, bao gồm cả lực lượng trên bộ, để đảm bảo hòa bình trong tương lai ở Ukraine.

“Thông qua các cuộc thảo luận trong những ngày gần đây, chúng tôi đã nhất trí rằng Anh, Pháp và các nước khác sẽ hợp tác với Ukraine về một kế hoạch nhằm chấm dứt giao tranh, sau đó chúng tôi sẽ thảo luận về kế hoạch đó với Mỹ”, Thủ tướng Starmer phát biểu và cho biết thêm ông đã trao đổi với Tổng thống Trump về ý định này.

Cuộc gặp tại Nhà Trắng giữa Tổng thống Trump và ông Zelensky hôm 28/2 vừa qua đã gây chấn động khi nhà lãnh đạo Mỹ công khai ch.ỉ tríc.h Tổng thống Ukraine trước giới truyền thống. Sau cuộc gặp, Tổng thống Trump đã đăng trên mạng xã hội Truth Social rằng ông nhận thấy Tổng thống Zelensky chưa sẵn sàng cho hòa bình.

Một trong những bất đồng chính tại Phòng Bầu dục là việc Ukraine yêu cầu bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải có sự bảo đảm an ninh mạnh mẽ từ các đồng minh phương Tây để ngăn chặn Nga tấ.n côn.g lại trong tương lai.

Kế hoạch triển khai lực lượng châu Âu

Pháp và Anh đã thảo luận trong nhiều tuần về kế hoạch đưa lực lượng quân sự vào Ukraine sau khi có một lệnh ngừng bắ.n ổn định hoặc thỏa thuận hòa bình. Các nhà ngoại giao châu Âu cho biết có sự đồng thuận ngày càng tăng về loại trang thiết bị và số lượng quân cần triển khai, mặc dù vẫn cần thêm thời gian để xác định vị trí triển khai và nhiệm vụ cụ thể.

Ông Starmer đã công khai tuyên bố rằng để triển khai lực lượng đến Ukraine theo một thỏa thuận hòa bình, phải có một số hình thức và “biện pháp hỗ trợ” của Mỹ. Các nhà ngoại giao đang tìm kiếm sự rõ ràng về cách Mỹ sẽ phản ứng nếu lực lượng châu Âu bị tấ.n côn.g trên lãnh thổ Ukraine.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã chia sẻ với tờ Le Figaro rằng Anh và Pháp tin rằng điểm khởi đầu tốt cho lệnh ngừng bắ.n sẽ là một thỏa thuận kéo dài một tháng giữa Nga và Ukraine, nhằm chấm dứt các cuộc né.m bo.m trên không, tấ.n côn.g trên biển và tấ.n côn.g vào cơ sở hạ tầng năng lượng.

Tăng cường hỗ trợ cho Ukraine

Châu Âu cũng đang nỗ lực tăng cường hỗ trợ cho Ukraine trong trường hợp Mỹ rút lui. Theo Tổng thống Zelensky, Mỹ đã gửi gần 70 tỷ USD viện trợ quân sự, vượt xa các khoản đóng góp từ bất kỳ đồng minh nào khác kể từ khi xung đột với Nga nổ ra năm 2022.

Tuy nhiên, các nước châu Âu đã liên tục tăng cường hỗ trợ trong suốt cuộc chiến. EU và các quốc gia thành viên đã cung cấp hơn 50 tỷ USD viện trợ quân sự. Anh cung cấp 3,8 tỷ USD hàng năm.

Ngoài ra, Ukraine đã mở rộng đáng kể ngành công nghiệp vũ khí trong nước, sản xuất 30 tỷ USD vũ khí mỗi năm. Năm ngoái, nước này đã sản xuất 1,5 triệu thiết bị bay không người lái, đóng vai trò ngày càng quan trọng trên tiề.n tuyến, cho phép Ukraine bổ sung vào số đạn dược bị tiêu hao.

Một số nước châu Âu gần đây đã đưa ra các cam kết viện trợ quân sự cụ thể cho Ukraine, bao gồm Thụy Điển, Đan Mạch, Ba Lan và Tây Ban Nha. Anh và Pháp đã lên kế hoạch chi hàng tỷ USD viện trợ bổ sung cho năm 2025.

EU cũng đang xây dựng kế hoạch củng cố ngành công nghiệp quốc phòng của châu Âu. Chủ tịch Uỷ ban châu Âu Von der Leyen cho biết bà sẽ trình bày kế hoạch này với các nhà lãnh đạo EU tại hội nghị thượng đỉnh vào ngày 5/3 tới.

Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho biết thêm một số quốc gia tại cuộc họp đã cam kết chi nhiều hơn cho quốc phòng, mặc dù ông không cung cấp thông tin chi tiết.

Mặc dù có những căng thẳng, ông Starmer đã tìm cách hạ thấp lo ngại về mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương. “Tôi không chấp nhận rằng Mỹ là một đồng minh không đáng tin cậy”, ông nói.

Trong khi đó, Tổng thống Zelensky có vẻ hòa giải hơn với Mỹ, nói rằng ông đã sẵn sàng ký một thỏa thuận cho phép Mỹ tiếp cận các khoáng sản quan trọng ở Ukraine.

Như vậy, những tuần tới sẽ là thời điểm quan trọng cho thấy liệu châu Âu có thể thực hiện lời tuyên bố của mình bằng cách tăng cường hỗ trợ cho Ukraine hay không, đặc biệt là trong bối cảnh Washington có thể rút lui khỏi cam kết hỗ trợ Ukraine.