Bầu cử Argentina: Ứng cử viên cực hữu trỗi dậy và đồng peso chìm xuống

Trong khi ứng viên Javier Milei đang nhận thêm nhiều sự ủng hộ trong cuộc bầu cử Argentina năm nay với hứa hẹn “đô la hóa” nền kinh tế thì ở chiều ngược lại, đồng peso của quốc gia Nam Mỹ này tiếp tục giảm mạnh.

Cuộc tấn công vào đồng peso

Javier Milei vẫn chỉ là ứng cử viên cho chức Tổng thống Argentina. Nhưng, chính trị gia 52 tuổi này đã một tay gây ra cú sốc tài chính đối với một trong những nền kinh tế lớn nhất châu Mỹ Latinh.

Những người tham dự buổi vận động tranh cử của ông Milei giơ cao bức ảnh ghép ứng cử viên cực hữu này với tờ USD. Ảnh: France 24

Giá trị của đồng tiền Argentina đang giảm mạnh dưới sự chỉ trích từ Milei, một chính trị gia theo chủ nghĩa tự do cực hữu, người đã trở thành ứng cử viên tổng thống hàng đầu khi hứa sẽ thay thế đồng peso của Argentina bằng đồng đô la Mỹ (USD).

Ngày 9/10, Milei tiếp tục tấn công đồng peso bằng cách khuyên can người Argentina đừng tiết kiệm bằng loại tiền này. Ông Milei nói trên một chương trình phát thanh nổi tiếng: “Peso là tiền tệ do chính trị gia Argentina phát hành và do đó không có giá trị gì cả”.

Ông Javier Milei (cầm xẻng) tuyên bố sẽ xóa bỏ Ngân hàng Trung ương Argentina và “đô la hóa” nền kinh tế nếu đắc cử Tổng thống. Ảnh: Buenos Aires Times

Chỉ riêng trong ngày hôm đó, tỷ giá hối đoái peso không chính thức, phản ánh định giá tiền tệ của thị trường ở Argentina, đã giảm 7% và sau đó giảm thêm 10% vào chiều 10/10.

Với tỷ giá hối đoái không chính thức đó, 1 USD có thể đổi được tới 1.035 peso, lần đầu tiên đồng tiền Argentina vượt qua cột mốc 1.000 peso đổi 1 USD. Trước khi Milei giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ vào ngày 14/8 vừa qua, 1 USD đổi được 660 peso. Trong khi hồi tháng 4/2020, thời điểm bắt đầu đại dịch tại Argentina, tỷ giá này là 80 peso ăn 1 USD.

Sự leo thang của cuộc khủng hoảng tiền tệ đã khiến Ngân hàng Trung ương Argentina, cơ quan mà Milei đã hứa sẽ đóng cửa nếu đắc cử, đưa ra một tuyên bố đặc biệt: “Argentina duy trì một hệ thống tài chính có tính thanh khoản và khả năng thanh toán”. Cơ quan này cũng khẳng định rằng đồng peso sẽ được giữ ở mức 350 ăn 1 USD cho đến cuộc bầu cử tháng 10. Trong khi đó, Hiệp hội Ngân hàng Argentina cũng phải phát đi lời kêu gọi các ứng cử viên “thể hiện trách nhiệm trong các chiến dịch và tuyên bố công khai của họ”.

Khi khó khăn kinh tế vẫn là nỗi ám ảnh

Ông Javier Milei đã gây sốc cho Argentina – và cả thế giới – sau khi giành được nhiều phiếu bầu nhất so với bất kỳ ứng cử viên nào trong cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống vào ngày 14/8 vừa qua.

Cả hai ứng cử viên Tổng thống Argentina còn lại, bà Patricia Bullrich và ông Sergio Massa đều cáo buộc ông Javier Milei phá hoại nền kinh tế. Ảnh: Buenos Aires Times

Thử thách lớn tiếp theo của ông Milei sẽ diễn ra vào cuối tháng này với cuộc tổng tuyển cử, mặc dù những thăm dò dư luận gần đây cho thấy, nhiều khả năng phải có cuộc bầu cử vòng 2 vào tháng 11 mới tìm ra người chiến thắng. Nhưng, sự nổi tiếng bất ngờ của ông Milei đã khiến cộng đồng chính sách tài chính của Argentina cảnh giác và tạo ra những tác động tới nền kinh tế.

Alejandro Werner – Giám đốc Viện Georgetown Americas và đồng tác giả của “Argentina at the Fund”, một cuốn sách về nền kinh tế Argentina, cho biết: “Mọi người đang tìm kiếm một giải pháp thay thế khác. Bởi Argentina là một nền kinh tế trì trệ nhất trong 2 thập kỷ qua”.

Ông Milei là nhà lập pháp ở Hạ viện Argentina kể từ năm 2021 và trở nên nổi tiếng với những quan điểm cực đoan như phủ nhận vai trò của con người trong vấn đề biến đổi khí hậu, tư nhân hóa các ngành công nghiệp trụ cột của đất nước, tự do hóa các quy tắc liên quan đến quyền sở hữu súng và loại bỏ các lớp giáo dục giới tính trong trường học…

Chính trị gia 52 tuổi này cũng thích được so sánh với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và Jair Bolsonaro, cựu tổng thống cực hữu của Brazil thường xuyên có những phát biểu công kích chính phủ, đồng thời cho biết ông có một kế hoạch chấn hưng Argentina trong vòng… 35 năm, với hơn 60 cải cách trong các lĩnh vực kinh tế, lao động, giáo dục, y tế và chính sách, cùng những lĩnh vực khác.

Theo giới quan sát, sự thăng tiến của ông Milei có được là nhờ bối cảnh Argentina, nền kinh tế lớn thứ ba ở Mỹ Latinh, chứng kiến cuộc khủng hoảng kinh tế kéo dài và ngày càng sâu sắc trong những năm gần đây. Cùng với gánh nặng nợ nần thì lạm phát, vốn là điểm đau đầu nhất của Argentina, dự kiến ​​sẽ tăng hơn 140% trong năm nay.

Với giá cả quá cao, người Argentina phải đi du lịch với rất nhiều tờ tiền có giá trị ngày càng giảm đi. Chính phủ Argentina đã phát hành tờ 2.000 peso nhưng nó hiện có giá trị chưa đến 2 USD. Để mua những món đồ đắt tiền, chẳng hạn như bất động sản hoặc ô tô, người Argentina phải trả bằng tờ 100 USD.

Và, để có được những tờ tiền đó, họ thường phải mua chúng từ những người đổi tiền bất hợp pháp, những người chào bán USD ở trung tâm thủ đô Buenos Aires giống như những kẻ buôn bán ma túy, bởi vì chính phủ liên bang thiếu USD đã áp đặt các giới hạn nghiêm ngặt về số lượng tiền mà mọi người có thể mua một tuần.

Ông Javier Milei và “phó tướng” Victoria Villarruel, người cũng là một chính trị gia cực hữu nổi tiếng.

Theo các chuyên gia, một số vấn đề của Argentina đến từ các yếu tố kinh tế toàn cầu, chẳng hạn như đại dịch và cuộc xung đột ở Ukraine, nhưng phần lớn, đến từ việc chính phủ quốc gia Nam Mỹ này đã chi nhiều hơn mức cần thiết để chi trả cho các trường đại học, y tế, năng lượng và phương tiện giao thông công cộng miễn phí hoặc được trợ giá cao. Để có đủ tiền cho tất cả những điều này, Argentina thường in thêm đồng peso.

Kết quả là sự thiếu tin tưởng vào đồng tiền ngày càng tăng, buộc chính phủ phải tạo ra hơn chục tỷ giá hối đoái khác nhau cho đồng peso, vì tỷ giá hối đoái chính thức của chính họ không còn phản ánh giá trị thị trường. Tỷ giá mới bao gồm một tỷ giá dành cho khách du lịch, tỷ giá khác dành cho các nhà xuất khẩu đậu nành và một tỷ giá khác dành cho những người Argentina đến Qatar để xem đội tuyển bóng đá của họ vô địch World Cup 2022.

Cái gọi là “Đô la xanh” – tỷ giá song song quan trọng nhất, được đặt ra bởi một nhóm các công ty tài chính và xuất hiện trực tiếp trên các bản tin truyền hình – là cách mà hầu hết người Argentina chuyển đồng peso của họ sang USD trên thị trường bí mật. Mới đây, nhằm xoa dịu một số lo ngại trên thị trường, Chính phủ Argentina đã hợp nhất một số tỷ giá đó thành một tỷ giá mới mà người dân nước này gọi là “Đồng đô la bầu cử”.

Phía trước nhiều diễn biến khó lường

Trong bối cảnh ấy, những phát biểu của ông Milei càng làm bức tranh tiền tệ tại Argentina thêm thê thảm. Marina Dal Poggetto, một nhà kinh tế người Argentina và là cựu chuyên gia phân tích tại Ngân hàng Trung ương nước này, cho biết những bình luận của ông Milei đang tạo ra “sự gia tăng lạm phát hoặc tạo ra vấn đề nghiêm trọng với hệ thống ngân hàng và đó là điều mà ông ấy đang khuyến khích”.

Lạm phát phi mã khiến người dân Argentina phải nát óc suy nghĩ mỗi khi mua sắm các nhu yếu phẩm. Ảnh: BBC

Ứng cử viên đảng Mặt trận Đổi mới, Sergio Massa – Bộ trưởng Kinh tế Argentina và cũng là đối thủ chính của ông Javier Milei, đã cáo buộc ứng cử viên này cố tình gây bất ổn cho đồng tiền Argentina để tạo khủng hoảng trước cuộc bỏ phiếu.

Sau đó đến lượt Patricia Bullrich, một ứng cử viên tổng thống trung hữu, lên tiếng. Bà này đổ lỗi cho cả ông Milei và chính phủ hiện tại trong một cuộc phỏng vấn trong cuộc vận động tranh cử, với lập luận rằng chính phủ đang cố gắng giảm thuế mà không cắt giảm chi tiêu, trong khi ông Milei thì bằng những phát biểu “đổ thêm dầu vào lửa” đã khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.

Về phần mình, ông Milei thản nhiên đáp lại những lời chỉ trích bằng một tuyên bố trrong sự kiện với các doanh nhân được tổ chức vào tuần trước, rằng giá trị của đồng peso càng thấp thì Argentina càng dễ “đô la hóa”.

Theo các nhà phân tích chính trị, nếu được bầu làm tổng thống, ông Javier Milei có thể sẽ gặp khó khăn lớn trong việc thực hiện đề xuất của mình. Ông có thể sẽ cần bơm 40 tỷ USD để đổi tiền tệ chính thức của Argentina, mặc dù không rõ ông có thể nhận được số tiền đó hay không. Argentina hiện đang gặp khó khăn trong việc trả khoản nợ 44 tỷ USD cho Quỹ Tiền tệ Quốc tế.

Ông Milei cũng nói rằng Quốc hội Argentina sẽ phải thông qua nhiều đề xuất của ông, bao gồm cắt giảm sâu chi tiêu công, loại bỏ nhiều loại thuế và tư nhân hóa tất cả các công ty nhà nước của đất nước. Nhưng, đảng chính trị non trẻ của Milei, La Libertad Avanza, nhiều khả năng chỉ kiểm soát một phần nhỏ số ghế trong quốc hội, buộc ông phải liên minh với các đảng khác mà ông đã mạnh miệng gọi là “tội phạm”.

Cuối cùng, một thách thức lớn cũng vừa đến với ông Milei. Một công tố viên hôm 14/10 đã khởi tố vụ án hình sự chống lại ông với cáo buộc ứng cử viên này cố tình khiến đồng tiền Argentina rớt giá mạnh khi khuyến khích người dân không tiết kiệm bằng đồng peso. Đích thân Tổng thống Argentina, ông Alberto Fernández đã kêu gọi điều tra trong một đơn khiếu nại, nói rằng ông Javier Milei đang cố gắng hù dọa công chúng và hành động của ứng cử viên theo chủ nghĩa dân túy cánh hữu này là “sự xúc phạm nghiêm trọng đối với hệ thống dân chủ”.

Nếu bị kết tội kích động sự sợ hãi của công chúng, ông Javier Milei có thể phải chịu án tù lên đến 6 năm. Theo báo Buenos Aires Times, Thẩm phán Tòa án Liên bang Argentina, María Servini hiện vẫn đang xem có đủ bằng chứng để truy tố ông Javier Milei hay không.