Bánh Kà Tum – đậm đà hương vị An Giang

Một loại bánh đặc sản của người Khmer tại An Giang, bánh Kà Tum là món bánh gói gém bên trong nó cả những nét văn hóa ẩm thực lâu đời của dân tộc Khmer.

Xuôi về miền Tây, tại tỉnh An Giang có một loại bánh được gói gém công phu, tỉ mỉ. Đó là bánh Kà Tum, món quà bánh hấp dẫn gói gém cả bên trong nó những nét văn hóa ẩm thực đặc trưng lâu đời của người Khmer.

Có nguồn gốc từ dân tộc Khmer, tuy không phổ biến giống nhiều loại bánh Khmer đặc trưng khác như bánh gừng, bánh dứa, bánh nùm bon hay bánh ống. Bánh Kà Tum lại là loại bánh làm từ gạo nếp đặc biệt nhất bởi sự cầu kì từ việc lựa chọn đến cách làm lá gói.

Ảnh: Baophapluat.vn

Nguồn gốc và tên gọi Bánh Kà Tum

Kà Tum trong tiếng Khmer còn gọi là “Ka-tom” có nghĩa là “quả lựu” hoặc là “gói kín xung quanh”. Với kích thước nhỏ, hơi vuông tròn và hoa trên đầu, bánh Kà Tum có hình dáng gần giống như quả lựu và cũng được gói rất cẩn thận. Do đó người Khmer đã gọi nó là Kà Tum.

Bánh Kà Tum tại An Giang được gói bằng lá thốt nốt non, với lớp vỏ gói bánh được đan một cách cầu kì tỉ mỉ. Chính vì sự cầu kì trong cách làm lá bánh đã khiến cho món bánh này “kén” chọn người làm hơn các loại bánh khác. Số người làm được bánh Kà Tum không nhiều và cần khoảng thời gian khá lâu hơn để có thể học làm món bánh này một cách thành thục.

Ảnh: thegioihoinhap.vn

Bánh Kà Tum hiện nay được bán chủ yếu ở vùng Tri Tôn, An Giang. Cụ thể hơn, hiện chỉ có bà Neáng Phương tại ấp Phước Lộc, xã Ô Lâm, huyện Tri Tôn, An Giang, là người duy nhất còn duy trì món bánh Khmer đặc biệt này.

Bắt đầu làm những chiếc bánh đầu tiên khi mới 16 tuổi, mẹ bà Phương là người đã dạy và truyền lại cách làm món bánh này cho bà. Đến nay, bà Phương đã có hơn 40 năm gắn liền với nghề làm bánh Kà Tum và vẫn đang từng ngày gìn giữ một thức quà bánh hấp dẫn của dân tộc Khmer ở An Giang.

Bánh Kà Tum của bà Phương từng đoạt huy chương vàng trong “Lễ hội bánh dân gian Nam bộ” năm 2016, lễ hội được tổ chức vào tháng 4 hàng năm. Gần đây, món bánh độc đáo này đã được đề xuất kỷ lục Việt Nam với danh hiệu “Món bánh gói bằng lá thốt nốt cầu kì nhất Việt Nam”.

Ảnh: Wanderlust Tips

Làm bánh Kà Tum cầu kỳ từ trong cách gói

Bánh Kà Tum có vỏ làm từ lá thốt non, đây là loại lá phổ biến ở An Giang. Đáng chú ý là chỉ có thể làm được món bánh này với lá thốt nốt non bởi độ mềm và màu xanh non xanh của nó. Với độ mềm của lá thốt nốt non, việc đan và làm vỏ bánh sẽ dễ dàng hơn rất nhiều so với lá già cứng. Thêm vào đó màu xanh nhạt của lá non cũng làm cho màu vỏ bánh sau khi nấu đẹp hơn màu xanh đậm của lá già.

Ảnh: Wanderlust Tips

Lá thốt nốt ở An Giang rất phổ biến nên có thể mua ở chợ hoặc hái ngay trên cây. Lá non khi được lấy về cần rửa sạch, tách ra và cắt bỏ đầu đuôi. Tiếp đến là công đoạn cầu kì nhất – đan vỏ bánh. Vỏ bánh được đan một cách tỉ mỉ thành hình quả lựu, có bông hoa nở trên đỉnh.

Thời gian đan một chiếc vỏ bánh mất khoảng 15 – 30 phút. Vỏ bánh phải được đan đều tay, chắc chắn, tỉ mỉ. Đây chính là công đoạn yêu cầu nhiều thời gian nhất khi làm bánh Kà Tum.

Ảnh: hoanggh.com

Trái với công đoạn làm vỏ gói bánh, nguyên liệu làm bánh lại đơn giản hơn. Các nguyên liệu làm bánh Kà Tum bao gồm nếp trắng, đậu trắng, dừa, muối và đường cát. Loại nếp làm bánh Kà Tum An Giang truyền thống là loại nếp Chon Hô của người Khmer. Loại nếp này được trồng trong 6 tháng nên có độ dẻo thơm rất đặc biệt. Tuy nhiên, ngày nay loại nếp này rất khó kiếm nên nguyển liệu đã dần được thay thế bằng nếp trắng thông thường.

Nếp làm bánh được vo kĩ, ngâm qua đêm, và để ráo. Sau đó trộn đều nếp với đậu trắng, cốt dừa, dừa, chút muối và đường, để ngấm gia vị. Tất cả hỗn hợp này được cho qua một lỗ nhỏ trên vỏ bánh hình trái lựu, và thắt lại. Bánh gói xong sẽ được nấu trong nồi nước sôi như bánh tét, khoảng 45 – 60 phút. Vì thời gian làm vỏ và cho nhân khá lâu nên trung bình người thợ lành nghề như bà Phương làm được khoảng 100 cái bánh một ngày.

Bánh thành phẩm sẽ có màu vàng trong, óng lên rất đẹp. Mỗi một chùm gồm 10 chiếc bánh Kà Tum. Nhân bên trong mềm, trắng, dẻo vị nếp, bùi vị đậu trắng và ngọt ngậy vị dừa, cộng thêm mùi thơm đặc trưng tự nhiên của lá thốt nốt.

Ảnh: Wanderlust Tips

Ý nghĩa tượng trưng bánh Kà Tum

Bánh Kà Tum là món bánh đặc sản của người Khmer và thường được làm trong các ngày lễ như Tết dân tộc, Bonh Đôl-ta, Chôl Chnăm Thmay, Bonh Oc-om-bok,v.v… Với ý nghĩa thể hiện sự mong muốn mang đến sự đủ đầy, sung túc cho gia đình và dân tộc Khmer.

Ảnh: vietgiaitri

Thế nhưng, món bánh hình trái lựu này đến nay chỉ còn phổ biến tại xã Ô Lâm. Với mong muốn lưu truyền, gìn giữ và phát huy món ăn dân tộc Khmer, bà Phương đã dạy và truyền lại cách làm món bánh công phu này cho người trong gia đình. Thêm vào đó bà cũng như chính quyền địa phương cũng muốn phát triển món bánh một cách đa dang hơn với nhiều loại nhân và màu sắc bắt mắt từ các nguyên liệu tự nhiên. Bà Phương và xã Ô Lâm mong muốn đưa món bánh gắn liền cuộc đời bà và một nét đặc sản ẩm thực Khmer đến nhiều người và sẽ được biết đến rộng rãi hơn.

Ảnh: saigongiaitri.net

Theo Thể Thao Việt Nam