Bánh ít lá gai, quà quê nơi phố thị

Thùy Dương18:13 29/11/2012

Bánh gai bé xíu với lớp vỏ đen xì, bóc ra có phần vỏ bánh bóng mịn, nếm cái dai của bột nếp, vị ngọt nhân đậu xanh hay béo béo của nhân dừa, cùng hương thơm đặc trưng nhờ lớp lá chuối gói bên ngoài.

Bánh ít lá gai là loại bánh đặc sản của người dân Bình Định nói riêng và miền Trung nói chung, không thể thiếu trong các dịp lễ tết hay cưới, hỏi…

Lá gai có màu xanh rất đẹp mắt, cây mọc tự nhiên dọc theo các bờ rào. Ảnh: T.T.

Làm bánh ít lá gai không khó nhưng đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ của người làm bánh. Nguyên liệu đầu tiên là gạo nếp, muốn có loại bột nếp dẻo, thơm, phải chọn loại gạo nếp nguyên, không gãy và còn thơm hương lúa mới. Vo thật sạch, ngâm trong nước vài giờ cho hạt gạo nếp mềm, vớt ra và đem đi xay. Sau khi xay xong thì đăng khô bột bằng cách cho bột nếp vào trong một chiếc túi vải, buộc chặt lại dùng một phiến đá nhỏ đè lên bên trên để nước trong thoát ra ngoài, chỉ còn lại phần bột nếp.

Thành phần làm nên đặc trưng của bánh là lá gai. Lá gai là loài cây nhỏ, có lá mọc so le, lá có lớp lông nhỏ bao phủ xung quanh, bên trên có màu xanh, bên dưới có màu hơi trắng, mép lá hình răng cưa. Đây là một loại cây mọc nhiều ven bờ rào ở quê. Lá gai sau khi hái về, ngắt bỏ cuống, rửa sạch, cho vào luộc chín, vớt lá gai ra, để ráo. Cho vào cối giã nát, vắt lấy nước và trộn với bột nếp. Có nơi người ta cho lá gai vào giã chung với bột nếp. Quá trình này đòi hỏi nhiều công sức, vì nếu giã không kỹ sẽ để lại những lợn cợn của xác lá gai, không ngon.

Bánh được gói bằng lá chuối, tạo hình mô phỏng theo nóc những ngôi chùa ở miền Trung. Ảnh: Khánh Hòa.

Video đang HOT

Bánh ít lá gai thường có hai loại nhân là nhân đậu xanh và nhân dừa. Đậu xanh ngâm qua đêm cho nở, nấu chín và tán nhuyễn với đường cát. Nếu là nhân dừa thì chọn loại cùi dừa già, bào ra thành từng sợi nhỏ, bò vào chảo xào chung với đường cho chín tới.

Sau khi đã chuẩn bị xong tất cả nguyên liệu thì bắt đầu gói bánh, ngắt một ít bột nếp, vo tròn lại, ép mỏng ra, cho lên bề mặt một ít nhân dừa hoặc đậu xanh, ép phần vỏ bánh lại cho khít, vo tròn lại, thoa một ít dầu lên lá chuối, gói bánh lại và đem đi hấp.

Bánh có vỏ màu đen, nhân bánh làm từ nhân dừa hay nhân đậu xanh. Ảnh: Khánh Hòa.

Khi ăn, bóc lớp vỏ lá chuối bên ngoài, lộ ra bên trong là phần vỏ bánh bóng mịn, đen tuyền cùng hương thơm dịu nhẹ rất quyến rũ. Cắn một miếng bánh để thưởng thức hương thơm của lá gai hòa lẫn trong cái dẻo mềm của nếp, vị ngọt nhẹ của nhân rất ngon ngọt, đậm đà và quyến rũ.

Ở Sài Gòn, nếu muốn thưởng thức món bánh nhà quê này, bạn có thể tìm mua ở các ngôi chợ như: chợ Bà Hoa (quận Tân Bình); chợ cây Quéo, chợ Long Vân Tự (quận Bình Thạnh), chợ Thủ Đức…

Khánh Hòa

Theo VNE

Mảnh hồn quê trong bánh gai Tứ Trụ

Chiếc bánh dẻo mịn, có mùi thơm đặc trưng của lá chuối tiêu, hòa quyện với cái vị dịu mát của lá gai, gạo nếp và mật mía, thêm cái ngọt thanh thanh của nhân đậu, bùi bùi của dừa khô, đậm đà của thịt nạc... đủ níu lòng những người con xa quê.

Sống xa quê ngót hai chục năm, giờ ở cái tuổi đã thôi không muốn đua tranh với đời, thấy hài lòng về một mái ấm gia đình hạnh phúc, kinh tế vững vàng thì nỗi nhớ quê nhà trong tôi lại trở nên da diết hơn. Chiều nay, một người thân ở quê đến thăm, mang biếu mấy chục bánh gai - món ăn được xem là đặc sản nức tiếng quê tôi. Cầm chiếc bánh bé nhỏ trên tay, áp chặt vào lòng bàn tay, đưa lên mũi hít hà để cảm nhận cái mềm mại, man mát của lá chuối khô, cái mùi thơm đậm đà của bánh, tôi như ngược thời gian, trở về với cái thời chăn trâu cắt cỏ bên bờ sông Chu, cái thời mà mỗi dịp lễ, Tết hay giỗ "hăm mốt Lê Lai, hăm hai Lê Lợi" là cả làng tôi rộn ràng tiếng chày giã bột lèn bánh.

Mới thoạt nhìn hình dáng nhỏ nhắn của bánh gai, ít ai nghĩ rằng, quy trình làm bánh từ lúc lựa nguyên liệu đến khi bánh thành hình rất phức tạp, đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mẩn và cả con mắt nghề lâu năm của thợ bánh.

Ảnh: Lê Thị Thúy.

Người dân làng Tứ Trụ (nay là Xã Thọ Diên, huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa) thường trồng cây lá gai ở bãi bồi ven sông Chu. Có lẽ bởi phù sa ở đây màu mỡ mà cây nào cũng tươi tốt, lá to bản và xanh mơn mởn. Đến độ làm bánh, lá gai được hái về, chọn những lá lành lặn, bỏ cuống, tỉ mẩn tước hết từng cái gân lá một, rồi đem phơi cho thật khô. Khi ấy, một mặt lá đã chuyển màu đen thẫm, mặt kia hơi trắng xám là được. Sau đó đem rửa sạch và bỏ vào nồi luộc thật kỹ. Thường để cho lá thật mềm, chúng tôi phải ninh liên tục từ 1-2 ngày, lâu lâu lại đổ ra thay nước mới để luộc tiếp.

Khi lá đã luộc xong, thì vớt ra, nắm lại thành từng cục để vắt cho kiệt nước, lúc đấy mới đem đi giã nhuyễn. Giã lá gai bằng cối có thể nói là công đoạn nặng nhọc nhất trong cả quy trình làm bánh. Vì lá gai phải được giã rất lâu mới trở nên mịn được, giã càng mịn thì bánh càng ngon, càng tròn vị nên trong nhà tôi, công việc này để cho anh và bố làm.

Bà tôi kể, ngày trước, hội làng, mọi người thường tập trung tại sân kho của làng để cùng làm bánh. Trẻ nhỏ thì nhặt lá, tước gân, trông nồi bánh thanh niên thì cứ 2 người một cối giã lá cho nhuyễn người lớn hơn, nhiều kinh nghiệm thì phối nguyên liệu, nặn bánh. Ai cũng hồ hởi, vừa làm vừa chuyện trò, đúng cái không khí của hội làng. Ngày ấy, ông và bà cũng nên duyên từ những lần giã lá như thế.

Ngày nay, làm bánh theo kiểu "công nghiệp", người ta thường cho lá vào máy xay một tí là xong. Nhưng nếu ai từng quen cái vị bánh được làm theo kiểu truyền thống như tôi sẽ dễ dàng nhận ra, bánh ngày nay không ngon bằng, thịt bánh không mịn, ăn cứ như bị "cán". Vì thế mà cái hồn của bánh gai cũng phôi phai ít nhiều theo thời gian.

Trở về với cái thời của tôi, sau khi giã xong, người ta trộn bột lá gai với bột nếp và mật mía rồi lại đem vào cối đại giã tiếp. Để bánh ngon hơn, người ta phải kén cho được gạo nếp hoa cau để làm cán thành bột, vì nếp này thơm và rất dẻo. Lần giã này vất vả hơn và đòi hỏi người giã phải thật đều tay, đủ độ mạnh để cho hỗn hợp này thật nhuyễn và mịn. Đây là giai đoạn "lèn bánh". Giai đoạn này chỉ kết thúc khi ta dùng tay xoa xoa ít bột thấy thật mịn, hỗn hợp có màu đen bóng, dễ tạo khối. Nếu không phải thợ làm bánh chuyên nghiệp thì rất dễ để bột bị nhão hoặc khô quá, do lượng mật mía cho vào không thích hợp.

Tiếp đến là nhân bánh gồm: đậu xanh đồ lên giã cùng với đường cho thật mịn, thêm một ít dừa nạo rang khô và chút thịt lợn nạc cho đậm vị, cuối cùng rắc vào hỗn hợp vài giọt dầu chuối cho thơm. Lấy bột bánh nặn thành từng cục tròn rồi dàn mỏng trong lòng bàn tay, lấy nhân cho vào giữa rồi vê lại sao cho bột phủ kín phần nhân bên trong, tạo hình bánh tròn, đầy đặn. Sau đó lăn bánh lên cái mâm nhôm có rải sẵn vừng rang khô. Vị bùi bùi của vừng sẽ làm bớt hắc, và khi bóc bánh đỡ bị dính vào lá. Sau đó đem gói bánh bằng lá chuối khô, mà phải là lá từ cây chuối tiêu, để già và khô tự nhiên trên cây thì mùi bánh sau này mới thơm được.

Cuối cùng là đem bánh đi hấp. Làm bánh vất vả bao nhiêu mà chỉ cần hấp bánh chín chưa tới, hoặc chín quá thì coi như công "dã tràng" hết. Vì nếu hấp chưa chín mà đem đi hấp lại thì sẽ mất hết vị bánh, nên thợ bánh khi hấp phải căn rất cẩn thận, từ nhiệt độ, lượng nước, thời gian... để khi vớt ra là bánh vừa chín tới. Có những thợ bánh lâu năm ở làng tôi, họ chỉ cần ngửi mùi thơm của bánh là biết ngay bánh chín hay chưa. Sau khi vớt bánh ra, để nguội và thật ráo nước rồi dùng lạt nhuộm màu đỏ, cột chặt từng chiếc một, và bó năm chiếc lại với nhau sao cho thật vuông vức. Lúc này, người thợ làm bánh mới có thể thở phào nhẹ nhõm cho một mẻ bánh đã hoàn thiện.

Một chiếc bánh đạt yêu cầu là thịt bánh phải vừa dẻo mịn vừa thơm đặc trưng của lá chuối tiêu, hòa quyện với cái vị dịu mát của lá gai, gạo nếp và mật mía, phảng phất hương thơm nồng của dầu chuối, thêm cái ngọt thanh thanh của nhân đậu, bùi bùi của dừa khô, đậm đà của thịt nạc...Thế mới đủ níu lòng những người con xa quê như tôi, để lúc nào cũng như có cái gì đó thôi thúc tôi muốn trở về nơi "chôn nhau cắt rốn" của mình.

Bánh gai Tứ Trụ quê tôi giản dị từ cái vẻ ngoài mộc mạc của lá chuối khô cho tới những nguyên liệu dân giã sẵn có như lá gai, gạo nếp, mật mía, đậu xanh... mà cứ thế, đi vào đời sống của người dân và trở thành một nét văn hóa đặc trưng của vùng miền. Bánh gai mộc mạc, dân giã là thế nhưng lại được đặt trang trọng trên bàn thờ gia tiên mỗi dịp Tết hay giỗ Lê Lai, Lê Lợi và là đặc sản cho những người con xứ Thanh mang đi làm quà.

Theo VNE

Bánh gai - quà quê bình dị nơi phố thị Chiếc bánh nhỏ có màu đen, vỏ mềm, dẻo, bùi, thơm ngậy do nhân mang lại, khi ăn có vị ngọt thơm, ăn xong vẫn còn thèm. Bánh gai là một loại bánh ngọt truyền thống, có nguồn gốc từ vùng đồng bằng Bắc Trung Bộ. Bánh có dạng hình vuông hoặc hình chóp, thành phần bánh được làm từ bột nếp và...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Clip nghi phạm đốt quán hát khiến 11 người chết ở Hà Nội01:29

Lý do quán 'Hát cho nhau nghe' bị phóng hỏa khiến 11 người tử vong ở Hà Nội02:17

Vợ Anh Đức nhăn mặt nhất quyết không chịu lên thảm đỏ, nguyên nhân đằng sau khiến netizen bùng tranh cãi00:26

Kinh hoàng clip nam thanh niên vác dao, đuổi chém 2 cô gái đi xe máy ở Đồng Nai00:59

Nóng: Diệp Lâm Anh và chồng cũ bị bắt cận cảnh tái hợp sượng trân, nhưng biểu cảm của 2 người đẹp bên cạnh mới là thú vị!00:42

Hành động lạ của cụ bà 95 tuổi được cắt ra từ camera giám sát khiến 2,5 triệu người xem đi xem lại00:16

Gặp "người hùng" kéo hơn 10 người băng qua ban công, thoát nạn trong đám cháy dữ dội tại TP.HCM: "Bản năng thì mình làm vậy"02:11

Diễn biến vụ nghi phạm đốt quán 'Hát cho nhau nghe' làm 11 người tử vong01:02

Cuộc gọi vô vọng của người nhà nạn nhân tử vong trong vụ cháy ở Hà Nội09:51

Hot nhất MXH: Paparazzi lần đầu tung clip "full HD" tóm Lưu Diệc Phi hẹn hò Song Seung Hun00:16

1,4 triệu người choáng ngợp với căn biệt thự trang trí Giáng sinh khác lạ ở TP.HCM, zoom kỹ bỗng hoảng hồn vì 1 chi tiết00:48

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Đổi vị cho cả nhà với 3 món cá kho thơm ngon, cực kỳ 'đưa cơm' trong ngày lạnh

06:04:32 21/12/2024

Cá là thực phẩm có nhiều dưỡng chất cho cơ thể, chế biến được nhiều cách khác nhau. Trong ngày lạnh bạn có thể tham khảo để đổi vị cho cả nhà với 3 món cá kho thơm ngon, hấp dẫn dưới đây.

Ăn món rau này vào mùa đông cũng quan trọng và ngon không kém thịt: Nấu dễ lại giúp giải độc, bảo vệ gan và tốt cho xương khớp

06:02:52 21/12/2024

Sự kết hợp giữa 2 nguyên liệu trong món ăn này không chỉ đáp ứng nhu cầu vị giác mà còn tính đến dinh dưỡng toàn diện.

Làm lạp xưởng dịp Tết Nguyên đán: Hướng dẫn tỷ lệ nêm muối chính xác để lạp xưởng ngon chuẩn vị

05:59:52 21/12/2024

Hãy cùng tìm hiểu cách làm lạp xưởng vừa ngon lại an toàn vệ sinh thực phẩm cho gia đình mình thưởng thức dịp Tết Nguyên đán sắp tới nhé.

Món ăn hứa hẹn "khuynh đảo" mâm cỗ mọi nhà dịp Tết này: Độc đáo, dễ làm, thơm ngon và cực kỳ đẹp mắt

05:59:22 21/12/2024

Món thịt đông má đào đang trở thành tâm điểm của sự quan tâm, khi hàng loạt chị em nội trợ đua nhau tìm kiếm bí quyết chế biến để mâm cỗ Tết của gia đình thêm phần hấp dẫn, ngon mắt.

Cách nấu lẩu cá kèo chua cay đơn giản, ăn là ghiền

05:56:08 21/12/2024

Lẩu cá kèo chua cay - món ăn khoái khẩu của nhiều người bởi sự hòa quyện giữa vị chua dịu, cay nồng và sự thơm ngon từ cá kèo tươi.

Phở áp chảo thịt bò - món ngon dễ làm cho bữa ăn ấm nóng ngày cuối tuần

21:28:26 20/12/2024

Phở áp chảo thịt bò là lựa chọn tuyệt vời cho bữa ăn ấm nóng, thơm ngon, đầy đủ hương vị và dinh dưỡng ngày cuối tuần.

Cách làm món bò hầm trứng cút lạ miệng, hấp dẫn

06:00:54 19/12/2024

Nếu bạn đang tìm kiếm một món ăn vừa thơm ngon vừa bổ dưỡng, hãy thử ngay công thức bò hầm trứng cút với nấm hương.

Cách nấu xôi gà chuẩn vị Hà Nội

05:59:47 19/12/2024

Xôi gà là món ăn yêu thích của nhiều người. Tùy từng vùng, miền mà món ăn này có những hương vị khác nhau. Hôm nay chúng tôi sẽ giới thiệu cách nấu xôi gà chuẩn vị Hà Nội.

Loại rau mùa đông vừa đắng vừa ngọt nằm trong top 10 loại rau tốt nhất thế giới, giúp bổ phổi, ngừa ung thư, chỉ xào tỏi cũng đưa cơm vô cùng

05:58:38 19/12/2024

Loại rau mùa đông có vị vừa đắng vừa ngọt này nằm trong top 10 loại rau tốt nhất thế giới. Rau có thể chế biến được nhiều món ăn hấp dẫn, nhưng chỉ cần bạn đem xào tỏi cũng đưa cơm.

Cách làm gà kho nấm ngon mềm đơn giản

05:58:08 19/12/2024

Món gà kho nấm là món ăn ngon, nhiều dinh dưỡng, phù hợp với bữa cơm gia đình, món này cũng đơn giản dễ chế biến.

Cách làm mứt vỏ chanh dây vừa thơm vừa bổ

05:57:39 19/12/2024

Rất nhiều người sẽ ngạc nhiên khi biết vỏ chanh dây có thể dùng làm mứt; bạn hãy thử áp dụng cách làm mứt vỏ chanh dây dưới đây để có thêm một món ngon ngày Tết nhé.

Hôm nay nấu gì: Cơm tối 4 món cực ngon, ai khó tính cũng phải khen tấm tắc

16:41:40 18/12/2024

Cơm tối 4 món cực ngon, ai khó tính cũng phải khen tấm tắc. Hương vị dân dã nhưng thơm ngon, hấp dẫn của những món ăn này khiến cả nhà thích thú ăn hết sạch.