Bánh đầu chó của đồng bào dân tộc Thổ, Quỳ Hợp, Nghệ An

Cũng gần giống với bánh sừng trâu trong mâm cỗ tết của đồng bào dân tộc Thái miền tây Nghệ An. Bánh đầu chó là một loại bánh không thể thiếu trong mâm cỗ của các gia đình đồng bào dân tộc Thổ vùng Quỳ Hợp (Nghệ An) vào những dịp lễ, tết.

Bánh đầu chó

Là một loại bánh dùng trong các dịp lễ, tết… nhưng quy trình gói bánh đầu chó rất đơn giản, không cầu kỳ, tốn kém… dễ làm, hầu như ai cũng có thể tự tay gói cho mình và gia đình những chiếc bánh dân giã này – nhất là các bà, các chị phụ nữ Thổ vốn khéo tay, chịu thương chịu khó.

Để gói bánh, cần chuẩn bị trước một lượng gạo nếp tuỳ theo nhu cầu mỗi gia đình, lạt giang và lá gói – nhất thiết phải là lá chít (lá cây chổi đót – thuộc họ lau, có nhiều ở các triền núi, bờ khe vùng Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Quế Phong…) Đặc biệt, bánh chỉ sử dụng rặt nếp không có nhân như bánh chưng, bánh tét.

Nếp vo kỹ, xóc qua muối vừa đủ, để ráo nước. Lá chít còn tươi, lấy về rửa sạch xếp thành lớp. Mỗi chiếc bánh đầu chó chỉ dùng hai lá để gói. Lá được xếp thành hình phễu, xúc gạo nếp đã vo đổ vào (mỗi chiếc độ một muôi nếp) dùng tay dém chặt khéo léo cuộn lá thật chặt thành hình đầu con chó, xong buộc chặt bằng một sợi lạt giang dẻo. Bánh gói xong, xếp vào nồi, đổ ngập nước và nấu kỹ trong khoảng 2 giờ. Bánh chín, vớt ra để ráo và bảo quản nơi thoáng mát. Thường trong mâm cỗ cúng những ngày tết, đĩa bánh đầu chó với dăm ba chiếc nằm khiêm tốn bên những xôi, thịt, rau dưa… cũng toát lên không khí lễ hội.

Ngoài chức năng là phẩm vật trong mâm cỗ cúng gia tiên, những ngày tết cùng với bánh chưng, bánh dày… bánh đầu chó còn là món quà mừng tuổi cho lũ trẻ. Nếu như trong quan niệm đồng bào Thái, con trâu được xem là con vật thân thiết gần gũi với mỗi gia đình nên những ngày tết họ gói bánh sừng trâu với mong muốn sức khoẻ như trâu mộng… Ở đồng bào dân tộc Thổ, con chó lại được xem là con vật trung thành, gần gũi… vậy nên chiếc bánh đầu chó còn mang ý nghĩa gắn kết, gần gũi trong cộng đồng. Sẽ là may mắn cho bất cứ ai trong những ngày xuân sang, tết đến… đến các xóm đồng bào Thổ trong bữa cơm đón tết được chủ nhà trang trọng mời đĩa bánh đầu chó… Không là sơn hào hải vị, nhưng từ trong sâu xa tâm thức dân gian qua chiếc bánh dân giã, cũng cảm hết giá trị chân tình của chủ nhà qua món quà quê bình dị…

Theo Tạp Chí Ẩm Thực