Bản làng hoang mang vì thanh niên bỗng dưng hóa điên
Người dân các dân tộc Gia Rai, Bana ở tỉnh Gia Lai xưa nay vỗn dĩ tồn tại vô số những điều huyền bí, huyễn hoặc về bùa giải, hồn cốt, “ma lai thuốc thư”.
Người dân hoang mang vì nam thanh niên phát điên
Thế nhưng, trong những bản làng hẻo lánh, xa xôi những câu chuyện liêu trai về sự trả thù của ma núi, thần rừng và linh hồn của những người bị c.hết đói, c.hết khát khi chạy loạn trên đường 7 và năm 1975 nay về đây báo oán, đòi mạng, vẫn làm người ta không khỏi rùng mình, sợ hãi.
Bản làng hoang mang vì lời đồn quỷ mị
Từ sâu thảm trong nhận thức của một bộ phận người dân các bôn xã la Rbol thì chuyện có ma, quỷ là điều hiển nhiên! Nơi mà dân làng hiện đang ở trước đây vốn là chốn rừng sâu núi thẳm. Bên cạnh những sản vật của núi rừng bạt ngàn và nơi đó trong niềm tin của người dân thì có cả những thần rừng, ma núi ngự trị để giữ rừng không cho thiên tai ập đến, nhằm bảo vệ bình yên cho con người, cho buôn làng. Thế nhưng chính họ đã không biết, hoặc có biết nhưng vì cuộc sống mưu sinh nên đã xâm phạm vào lãnh địa của “các ngài”, đó là phá rừng lấy đất canh tác và dựng nhà để ở ngay trên những vị trí mà thần rừng, ma núi đang ngự trị.
Mất “nhà ở”, cuộc sống của các vị thần này buộc phải lang thanh, bay đi khắp đó đây và cuối cùng không có nơi cư ngụ nên họ đã quay trở lại để bắt dân làng đền tội. Điều đặc biệt là chỉ ở những hộ gia đình đang sinh sống tại ngã ba của 3 bôn: Bôn Sar, bôn Dương và bôn Krái. Nơi tập trung của những bóng ma, hồn quỷ cô hồn bỗng dưng hóa điên, còn những nơi xa hơn thì người dân không hề bị.
Thương lắm những mảnh đời bỗng dưng điên loạn
Trời nhá nhem tối, bên bôn Sar, trong căn nhà không còn đồ đạc gì quý giá, mẹ Nay Síu, sau một ngày đi làm rẫy về, khẽ đặt bát cơm để anh tự ngồi ăn. Nhìn người thanh niên trẻ, điển trai, xưa kia vốn là anh lính nhanh nhẹn, nay phải sống cuộc sống một con vật, chúng tôi không khỏi chạnh lòng.
Nói về Nay Síu, cán bộ Ksor Thiên ở xã la Rbol tâm sự: “Trước đây mấy năm, Nay Síu là một đứa siêng năng, khỏe mạnh, nó hiền lắm! Ngày địa phương có thông báo về khám tuyển nghĩa vụ quân sự, nó làm đơn tình nguyện đi nghĩa vụ và được điều động đóng quân ở thị xã An Khê (Gia Lai), cả bôn hết sức phấn khởi. Được một thời gian ngắn sau, cả bôn nghèo chưa hết mừng thì bàng hoàng hay tin nó bị điên. Đơn vị đóng quân cũng đưa Síu đi khám chữa nhưng không khỏi. Cuối cùng gia đình đành mang nó về nhốt trong một cái chòi. Giờ nhìn nó thật tội nghiệp…”.
Còn Nay H’Toanh là em gái út trong gia đình có 3 người đều bị điên (là Nay Nơm, Nay H’N – hơn và Nay Nhung) buồn rầu kể với chúng tôi rằng: “Những người anh, người chị của mình trước đây rất khỏe mạnh, chăm chỉ làm lụng, nhưng mấy năm trước bỗng dưng hóa điên. Cả nhà mình rất bàng hoàng, hoang mang không biết đã gây ra tội gì với thần linh. Để mong các anh, chị khỏe mạnh trở lại, theo phong tục của bà con mình, gia đình mình đã mua heo, mua bò về g.iết thịt, lấy đầu đem ra ngã ba cúng Giảng, cúng con “ ma rừng” tốn kém rất nhiều t.iền nhưng bệnh tình chẳng hề thuyên giảm. May mắn cho gia đình mình là sau này khi biết thông tin đó, nhiều bác sĩ ở trên thành phố, rồi ngoài thị xã cũng đến khám và cấp thuốc uống cho các anh chị của mình thường xuyên. Sau một thời gian, người anh của mình là Nay Nhung đã đỡ rất nhiều. Những lúc khỏe mạnh anh Nhung đã có thể đi chăn bò giúp gia đình. Mình rất phấn khởi, mong anh Nay H’Nhơn và chị Nay Nhơm cũng sớm khỏi bệnh để bố mẹ mình đỡ khổ. Giờ ông bà cũng đã già rồi, lỡ mai này họ về với tổ tiên cũng được yên tâm”.
Video đang HOT
Ở bôn Krái, người mẹ H’Lát cũng đang sẻ từng bát cơm đến từng góc nhà cho mẹ già, 2 cậu con trai và một cô con gái đáng thương. Tiếng sợi xích kêu leng keng, biết rằng các con mình đang tìm cách bốc từng nắm cơm lên ăn, người mẹ nấc những tiếng nấc nghẹn ngào. Cách đó có vài bước chân, bóng bà Nay H’Peh lòm còm đang đẩy phần cơm tối vào cho Nay Nhang. Đĩa cơm độn sắn được chan lõng bõng với nước canh xuông và vài cọng rau hái vội từ vườn nhà. Trong bóng tối, Nay Nhang giơ hai tay bị xích bốc từng nắm cơm ăn ngon lành tới tội nghiệp.
Cơ quan chức nằng cần tích cực hơn
Bà Phạm Thị Vận (Bí thư kiêm Chủ tịch UBND xã La Rbol) cho biết: “Hiện những gia đình có người thân bị bệnh tâm thần trong bôn Krái đang gặp rất nhiều khó khắn, mặc dù đã có chế độ trợ cấp hàng tháng của nhà nước với số t.iền hơn 700 nghìn đồng một người/tháng, nhưng số t.iền ít ỏi đó vẫn không đủ trang trải cho sinh hoạt và thuốc thang hàng ngày của những người có hoàn cảnh đặc biệt này. Đảng ủy, chính quyền chúng tôi cũng muỗn hỗ trợ nhưng nếu cấp đất canh tác thì gia đình họ không có ai còn sức lao động. Chúng tôi đã nhiều lần đề nghị các gia đình đưa con đi khám và tìm hiểu rõ nguyên nhân, nhưng đến nay vẫn chưa tìm ra. Hiện tại người dân trong cá bôn của chúng tôi hết sức hoang mang, lo sợ. Vì người dân cũng đặt ra câu hỏi: Liệu đến một lúc nào đó con, em họ có mắc phải căn bệnh quái ác này không. Rất mong các cơ quan chức năng và những cơ quan chuyên môn về xác minh, làm rõ nguyên nhân. Chứ nếu không người dân chúng tôi vẫn tin vào lời đồn ma mị là do phạm phải điều cấm với con ma, với Giàng nên mới bị trừng phạt”.
Đèo Tô Na dần chìm trong hoàng hôn tím sẫm núi rừng Tây Nguyên. Trên đường trở về, chúng tôi luôn đặt câu hỏi: Đâu là nguyên nhân đã khiến cho hàng chục thanh niên đang khỏe mạnh bỗng dưng hóa điên. Những người dân trong làng cũng khẳng định rằng, bố mẹ và gia đình thanh niên bỗng dưng hóa điên không hề mắc căn bệnh quái ác này nên chắc chắn không phải là di truyền. Và ai sẽ là người trả lời giúp cho người dân nơi đây, tránh những lời đồn nhuốm đầy sắc màu ma mị giúp người dân khỏi hoang mang lo sợ, yên tâm là ăn và điều trị cho con em họ có thể khám khỏi bệnh điên điên khùng khùng như hiện tại.
Chuyện ma ám đồn thổi tựa như những câu chuyện liêu trai, huyễn hoặc xưa nay vẫn ẩn sau trong những bản làng nghèo, hẻo lánh của người Gia Rai ở núi rừng Tây Nguyên vẫn còn đầy cam khó này. Và người dân đang chờ các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương vào cuộc, để có sự lý giải nhằm trấn an dư luận.
Theo xahoi
Rừng thiêng bản Cậy
Dân làng thờ thần rừng, chủ rừng trong những ngôi đền thiêng giữa rừng. Đền thiêng lẳng lặng nằm dưới tán rừng già, sẵn sàng trừng phạt kẻ nào thiếu lễ nghĩa với rừng, với luật tục của làng. Rừng thiêng là nỗi sợ hãi của người Nùng bản Cậy.
Thần rừng trừng phạt
Thầy cúng Vương Hữu Chương nhìn chúng tôi cất lời buồn bã: "Năm trước, Vàng Pồ Hiên làm thầy cúng rừng đã trót ăn thịt chó, thần rừng phát hiện đã phạt làm cho Pồ Hiên hóa dại".
Ở bản Cậy, người thầy cúng khi vào lễ thần rừng phải mặc trang phục truyền thống của người Nùng. Đêm trước khi làm lễ, thầy cúng phải tắm bằng nước lá bưởi và giữ cho mình chay tịnh, nhất là không được ăn thịt chó trong vòng ba ngày.
Trưởng thôn Hoàng Tiến Sỹ, người từ đầu đã can ngăn chúng tôi không nên đòi đến thăm rừng thiêng, trầm ngâm nhớ lại: "Năm nào không cúng thần thì sâu bọ sẽ phá hoại hết mùa màng". Vài năm trước, mưa lớn khắp vùng, đồi núi bị mưa xói, cây cối như cành củi cuốn tròn theo dòng lũ lớn. Đồi núi trơ ra đất đỏ như con người để hở hết da thịt. Nhìn mà xót xa, đau đớn. Khi ấy dân bản đói kém, không làm lễ cúng thần rừng, đến khi vào vụ, sâu bọ không rõ ở đâu kéo về phá hoại hết. Từ đó trở đi, dù được mùa hay đói kém, dân bản vẫn bảo nhau đến dịp thì vào rừng làm lễ cúng thần.
Lối vào đền thiêng - Ảnh: Vũ Thủy
Khi chúng tôi đề nghị vào thăm rừng ma, anh Tiến Sỹ, trưởng thôn bản Cậy, xua tay lắc đầu quầy quậy: "Không phải ngày cúng thì không được phép vào rừng đâu". Chỉ đến khi thầy cúng hứa sẽ đi theo cúng xin phép thần linh mở cửa rừng đón chúng tôi, anh mới dám dẫn đường cho chúng tôi vào đền. Con đường mòn tuyệt nhiên không thấy dấu chân hay bóng dáng con người, chỉ có tiếng chim rừng lảnh lót. Đi chừng vài trăm mét thấy một gốc cây to, theo chân trưởng bản chúng tôi tiếp tục vạch lá, đi xuyên qua những rễ cây già rêu mọc chừng thấm mệt mới thấy ngôi đền thiêng hiện ra.
Đền được xây cất trên một mảnh đất bằng phẳng, trước đây là một ngôi nhà trình tường bằng đất nện, lợp mái tranh nhưng nay được xây lại và lợp ngói kiên cố hơn. Bên trong đền đặt một dãy bàn dài, ở trên là sáu bát hương lớn. Thầy cúng già mắt đã mờ nhưng đôi chân thoăn thoắt đã đứng đợi sẵn. Ông chăm chú đốt lửa châm bó nhang đen ngoài cửa đền rồi dẫn chúng tôi vào. Ông lầm rầm khấn vái. Tôi chẳng hiểu ông nói gì chỉ nghe loáng thoáng mấy từ "thanh niên miền Nam".
Thầy cúng xin phép thần rừng xong xuôi mới yên tâm kể cho chúng tôi nghe về tục lệ cúng rừng. Lễ cúng thần rừng diễn ra vào tháng 2 và tháng 6 hằng năm, cúng tháng 2 được coi như lễ khởi đầu năm mới, khởi đầu mùa vụ mới. Cúng thần dịp này là mong thần linh phù hộ cho mùa màng tốt tươi, dân làng có hạt thóc, hạt ngô, quả bầu, quả bí làm cái ăn, cái giống. Còn cúng tháng 6 là lễ cúng kết thúc mùa vụ, như một cách tạ ơn thần rừng đã bảo vệ mùa màng, đã cho ngô, cho thóc để dân bản ấm no.
Cứ ba năm lại có một lễ cúng lớn. Lễ vật đem tế cho thần rừng là một con trâu, một con lợn và bốn con gà. Lễ cúng này thì tất cả mọi người trong bản sẽ tụ tập lại quanh đền, cùng mổ trâu, mổ lợn, gà để dâng cúng thần, rồi sau đó cùng nhau ăn uống linh đình, chúc tụng nhau cho tới khi trời tối. Kết thúc lễ lớn, mọi người lục tục kéo nhau về nhà, nhưng không ai được phép mang bất cứ thứ gì thừa ra khỏi rừng, đồ ăn không hết sẽ để lại ngay tại rừng, nếu không sẽ bị thần rừng trừng phạt.
Câu nói "rừng trừng phạt" được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong câu chuyện của thầy cúng già. Nhưng với trưởng thôn Tiến Sỹ thì "nhờ ngôi đền thiêng mà cây rừng không bị chặt phá". Bởi người Nùng bản Cậy tin rằng rừng là nơi các vị thần trú ngụ, dân không được phép vào rừng chặt phá. Nhà ai trót dại vào rừng bẻ cành măng, ngọn trúc thì bị thần rừng phạt, dân bản phát hiện phải nộp thóc, góp gạo cho làng để làm lễ cúng thần. "Hầu như chưa có trường hợp chặt phá cây rừng nào xảy ra ở bản cả" - trưởng thôn đứng giữa rừng già tự hào khẳng định lại với chúng tôi.
Nguồn cội đền thiêng
Nhà già bản Vàng Pồ Thiền nằm vắt ngang một vạt đồi xanh mướt. Cây mận, cây đào lúc lỉu quả ở chái nhà chào đón khách. Pồ Thiền đã 94 t.uổi nhưng đôi chân chưa biết mỏi. Trưởng thôn kể: Pồ Thiền vẫn thường đi bộ gần 10km đường rừng xuống chợ Su Phì mua quả dưa, con cá đãi con cháu mỗi khi có dịp. Tiếng chó sủa váng cả mấy quả đồi, Pồ Thiền từ trong mùng lục tục bước ra thềm ngó người lạ. Đôi tai cụ đã hỏng, nghe câu được câu không, tiếng Kinh không sõi, trưởng thôn Hoàng Tiến Sỹ trở thành người phiên dịch bất đắc dĩ cho chúng tôi.
Thầy cúng Vương Hữu Chương thắp hương trong ngôi đền tối tăm - Ảnh: Vũ Thủy
Từ trong trí nhớ mờ mịt của mình cụ kể chuyện như suối chảy: Tục cúng thần rừng bắt nguồn từ một chàng thanh niên vạm vỡ mang tên Vàng Pồ Tưởng. Pồ Tưởng là người dân bản, ngay từ khi Pồ Thiền mới chập chững, Pồ Tưởng đã là chàng thanh niên mới lớn; Pồ Tưởng tướng vạm vỡ, dẻo dai như cây mây, cây gai trong rừng.
Dân làng chăm chỉ khai nương, mở đất mà mùa màng vẫn bị sâu bọ phá hoại, bà con không có miếng ăn vào bụng. Nghe người ta kể ở bên kia ngọn núi mang tên Hoàng Dìn Thùng có vị thần rừng thiêng liêng bảo vệ mùa màng quanh năm, Pồ Tưởng quyết men theo rừng rậm, leo ngược về phía ngọn núi ấy để rước linh hồn thần rừng về phù hộ dân làng.
Sau khi lấy được hồn thần về, Pồ Tưởng định lập đền thờ ở con dốc nhỏ giữa thôn để cúng thần. Để làm lễ cúng thần, Pồ Tưởng đi bắt một con trâu to về làm thịt. Nhưng dắt mãi con trâu không chịu đi đến chân dốc, rồi bỗng dưng dây thừng tuột mũi, con trâu chạy liền một mạch vào giữa rừng sâu nằm xuống ở một bãi đất trống bằng phẳng, cây cối bao bọc xung quanh. Pồ Tưởng thấy vậy nghĩ rằng nơi con trâu nằm chính là nơi thần rừng muốn dựng đền để thờ phụng. Ngay lập tức, Pồ Tưởng cho lập đền thờ thần rừng chỗ con trâu to đã nằm.
Từ đó đến nay, đã hơn 100 năm tồn tại, mặc cho thời gian trầm tích, chiến tranh tàn phá, ngôi đền thiêng và khu rừng già ở bản Cậy vẫn sừng sững, quanh năm bảo vệ mùa màng. Và những cánh rừng ở đây cũng mãi trường tồn, như tấm lưng to bằng vách núi cho người Nùng dựa dẫm muôn đời.
Từ đó, những mong ước về sự sung túc cũng như những chuyện trừng phạt của thần rừng bắt đầu hình thành và lan ra từ ngôi đền thiêng. Đền thiêng đang bảo vệ cho sự tồn tại đơn độc của những người Nùng giữa núi này bằng sức mạnh của những câu chuyện ẩn giấu bên trong nó và tình yêu của người làng dành cho những ngày lễ lạt quen thuộc.
Chúng tôi rời bản Cậy khi sương mù chen kín trên những ngọn thông. Rừng ở đây bình yên quá, như chưa bao giờ phải sống trong cơn sợ hãi tuyệt vọng bởi những nhát cưa của lâm tặc hoành hành. Đền thiêng vẫn sẽ tiếp tục làm nhiệm vụ gìn giữ cánh rừng bản Cậy này.
Theo 24h
Tan nát những cánh rừng thiêng Chỉ một buổi sáng cơn lũ kéo qua, ruộng nương, đồng bãi bản Mòng (xã Hua La, TP Sơn La) tan tác. Những cánh rừng thiêng không còn để che chở bản làng nữa. Người già than khóc: "Trời phạt. Làng làm mất nhiều rừng quá nên phì pá (ma rừng) nổi giận trừng phạt". Trong câu chuyện về rừng, ông chủ tịch...
