Bản đồ ẩm thực: Lưu luyến hương quê trong ram bắp Quảng Ngãi

Hồi nhỏ, phía sau nhà cô Út tôi (thuộc làng quê nghèo ở Quảng Ngãi) có một cánh đồng bắp. Cũng chính từ thực phẩm tưởng chừng bình dị là bắp mà người dân Quảng Ngãi đã sáng tạo ra món ram bắp thơm ngon, lớp vỏ giòn rụm còn nhân bắp thì ngọt ngào.

Nhớ lại những buổi sáng loi nhoi nhìn đám trái bắp no tròn, béo ục ịch núp sau tán lá, nhưng lại lòi đám râu vàng nâu ra vẫy gọi.

Rồi khi đêm xuống, con đường vắng tanh, cánh đồng trở thành một mảng đen tuyền. Hôm nào tối trời thì chỉ có ù té chạy chớ không dám lãng mạn đứng ngắm như ban sáng.

Lâu lâu tôi xuống nhà cô chơi là cứ chắp tay đi qua đi lại trông cho bắp mau lớn. Chờ đến lúc bắp đương thời ngậm sữa căng mọng, cô sẽ xách giỏ quày quả đi, lúc về đã có mấy trái bắp tròn, nằm lỏn lẻn trong làn cùng đủ nguyên liệu để làm ram bắp.

Thật tình tôi không hiểu vì sao món ram bắp ở đây lại hấp dẫn đến thế, phải chăng là bắp được trồng ở những khu ruộng phù sa bồi đắp sông Trà Khúc nên vị thơm ngon hơn nhiều nơi. Hay còn do cách chế biến thanh đạm không thịt thà mà chỉ đơn giản là bắp trộn với gia vị cơ bản gian bếp.

Phần nhân là khâu quan trọng nhất quyết định độ ngon ram bắp. Thế nên, chọn những trái bắp nếp đã lớn nhưng vẫn còn non, dùng dao hai lưỡi bào mỏng rồi cho vào cối giã nhuyễn. Thêm ít gia vị tiêu, muối, hành tỏi băm, hành lá xắt nhỏ… rồi tiếp tục giã mạnh tay đến khi hỗn hợp sệt lại, dẻo quánh là đạt.

Bắp bào mỏng, giã nhuyễn để làm nhân ram bắp. Ảnh: Việt An

Ram bắp không to bằng nem rán miền Bắc hay chả giò miền Nam, nó nhỏ như chả ram tôm đất Bình Định nhưng dài hơn. Vì thế, chỉ cần miếng bánh tráng cỡ lòng bàn tay. Bánh nào cũng cuốn được, nhưng muốn vỏ ram giòn lâu thì phải gói bằng bánh tráng gạo Quảng Ngãi. Đó là loại bánh mỏng, mềm, không cần nhúng nước mà vẫn có thể cuốn trực tiếp.

Cô Út thường dặn, chỉ cho nhân vừa đủ để bánh khỏi bị căng phồng, dễ bể. Cuốn nhẹ tay, hơi chặt một chút ở vòng đầu, hai đầu ram phải tém gọn gàng để phần nhân bắp không bị tràn ra ngoài khi chiên và định hình được cuốn ram. Mấy vòng sau có thể hơi lỏng tay để ram giòn, nhưng đừng lỏng quá thì cuốn dễ bị tuột, rớt nhân ra ngoài.

Nhiều quán vừa bán vừa tranh thủ cuốn ram nên ram bắp lúc nào cũng mới. Ảnh: Việt An

Ram cuốn xong đem chiên, lúc này mùi thơm bắt đầu ngào ngạt bay khắp gian bếp nhỏ. Mùi bắp no sữa trong mát, mùi hành tím lẫn trong nhân được chao qua dầu thơm phức. Nhất là mùi khói bếp khen khét mà lại quyện vào rất ngọt ngào. Chiên đến khi cuốn ram ngả màu vàng đều là vớt ra, để cho ráo dầu.

Rổ rau sống tươi rói gồm rau xà lách, rau thơm, diếp cá, dưa leo… nếu có thêm ít xoài hoặc khế xắt nhỏ thì càng ngon miệng. Điểm đặc biệt là ở Quảng Ngãi, rau sống ăn kèm ram bắp còn có thêm mấy cọng hẹ xanh. Chén nước mắm tỏi ớt chua chua, ngọt ngọt cũng đã sẵn sàng. Bây giờ chỉ cần nhón tay lấy một cây ram, thử miếng ram bắp nóng hổi, vừa ăn vừa thổi, kèm chút rau thì thật thi vị.

Ram bắp hấp dẫn ở vỏ ngoài vàng, giòn rụm, thử đến miếng nào là vị giác bị kích thích miếng đó. Nhân bắp bên trong dẻo nhuyễn mà không khô, ngọt dìu dịu của bắp mới.

Cuốn ram vàng ươm đầy hấp dẫn. Ảnh: Việt An

Ai thích có thể lấy miếng bánh tráng mỏng, cuốn ram bắp cùng với rau sống rồi ăn. Ảnh: Việt An

Bây giờ, mảnh ruộng phía sau đã biến thành dãy nhà phố, đèn điện sáng choang. Ram bắp cũng từ gian bếp nhỏ mỗi gia đình lên trên những mâm tiệc, hoặc theo chân người Quảng Ngãi xa quê giới thiệu đến các vùng miền. Nét ngọt ngào thuần khiết của ram bắp đã trở thành một mảnh ghép đầy thi vị trong bản đồ ẩm thực xứ Quảng.