Bài học từ phản ứng của Ấn Độ trước làn sóng COVID-19 thứ 2

Những góc khuất trong cách ứng phó với làn sóng dịch COVID-19 thứ hai của Ấn Độ đang gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh cho các quốc gia trên thế giới.

Người dân Ấn Độ trên đường đến lễ hội Kumbh Mela bên bờ sông Hằng tại thành phố Haridwar, bang Uttarakhand. Ảnh: EPA

Theo trang The Guardian (Anh), khi nhìn lại số liệu về số ca nhiễm virus SARS-CoV-2 tại Ấn Độ hồi tháng 1 và tháng 2/2021, dường như đó là điều rất khó tin. Với một quốc gia hơn 1,3 tỷ dân, các ca mắc COVID-19 tại nước này đã giảm mạnh so với mức đạt đỉnh trong đợt bùng phát đầu tiên vào năm ngoái, từ trên 100.000 ca/một ngày xuống gần 10.000 ca/ngày.

“Không phải Ấn Độ đang xét nghiệm ít hơn hay giới chức báo cáo ít ca mắc hơn. Từ số ca mắc cao, hiện Ấn Độ đã chứng kiến sự giảm đột ngột. Nhu cầu sử dụng phòng chăm sóc đặc biệt tại các bệnh viện cũng đã giảm xuống. Mọi chỉ số đều cho thấy các ca mắc giảm”, ông Jishnu Das, một nhà kinh tế y tế tại Đại học Georgetown ở Mỹ, cho biết hồi đầu tháng 2.

Bệnh cạnh sự xuất hiện của biến chủng virus mới, nguyên nhân chủ yếu khiến làn sóng dịch bệnh mới nhất bùng phát tại Ấn Độ là do hành vi xã hội, điểm yếu trong hệ thống y tế và các quyết sách của chính phủ nước này.

Các nhà chức trách dường như đã mất cảnh giác sau khi dập tắt làn sóng bùng dịch đầu tiên vào cuối năm ngoái. Vài ngày sau khi Bộ trưởng Y tế Ấn Độ tuyên bố đã ngăn chặn được đợt bùng phát COVID-19 vào cuối tháng 1, thành phố Mumbai đã mở lại mạng lưới tàu ngoại ô khổng lồ và chính quyền cho phép hàng chục nghìn du khách đổ đến các sân vận động để xem các trận đấu cricket quốc tế.

Nhiều người dân của quốc gia Nam Á này cũng phớt lờ khẩu trang và giãn cách xã hội. Bộ trưởng Y tế Harsh Vardhan nói với các quan chức của 11 trong số các bang bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch bệnh trong tuần này rằng: “Mọi người phần lớn đã từ bỏ hành vi phù hợp để chống dịch COVID. Họ trở nên rất bất cẩn”.

“Đã có các cuộc bầu cử, các cuộc tụ họp tôn giáo, mở lại văn phòng, rất nhiều người đi lại, tham dự các hoạt động xã hội, không tuân theo quy tắc phòng dịch, ít đeo khẩu trang trong các hoạt động và sự kiện như đám cưới, ngay cả trên xe buýt và tàu hỏa đông đúc”, ông nói.

Bệnh nhân COVID-19 đeo bình dưỡng khí được đưa vào bệnh viện ở Ahmedabad. Ảnh: Reuters

Họ tin rằng virus đã được kiểm soát, một số khu vực đã đạt được miễn dịch cộng đồng và chiến dịch tiêm phòng sắp được triển khai, nên dịch bệnh sẽ sớm được kiểm soát. Một số người đã bỏ qua việc xét nghiệm COVID-19 khi có các triệu chứng nhẹ.

Đối với nhiều người khác, việc xét nghiệm ở một quốc gia có nhiều khu vực nghèo đói và hệ thống y tế kém phát triển sẽ không phải là một lựa chọn khả thi. Người đứng của một trong những mạng lưới phòng thí nghiệm lớn nhất của Ấn Độ cho biết họ đã phải vật lộn để tìm người xét nghiệm.

Với độ tuổi trung bình của các trường hợp nhiễm virus là 26 tuổi, nhiều người cho rằng dù mắc COVID-19, họ vẫn có thể hồi phục nhanh hơn người già yếu.

Dường như Ấn Độ đã mắc những sai lầm tương tự như các quốc gia khác, bao gồm cả Anh. Sau khi làn sóng COVID-19 đầu tiên đạt đỉnh, các ca mắc tại quốc gia này đã giảm dần, cuộc sống trở lại mức bình thường vào thời điểm các quốc gia khác đang phải đối mặt với làn sóng thứ 2 nghiêm trọng.

Bác sĩ Chandrakant Lahariya nói với tờ India Today vào cuối tuần trước: “Làn sóng dịch COVID-19 thứ 2 ở Ấn Độ đã ập đến vài tháng sau làn sóng thứ 2 ở các quốc gia khác. Một số nơi cũng phải đối đối mặt với tình trạng tương tự như các khu vực trong thế giới từ khoảng giữa đến cuối năm 2020. Không có lý do gì để khẳng định sẽ có điều khác biệt ở Ấn Độ”.

Ông cho rằng bên cạnh việc buông lỏng các biện pháp phòng dịch của người dân, từ tháng 2 đến tháng 4, Chính phủ Ấn Độ cũng chưa thể hiện quyết tâm áp đặt các biện pháp y tế công cộng. Dù hướng dẫn phòng dịch COVID-19 đã được ban hành, các nhà hoạch định chính sách và các nhà lãnh đạo nước này đã ngầm ủng hộ việc tụ tập đông đúc trong các lễ hội, như lễ Holi vào cuối tháng 3, các cuộc biểu tình bầu cử ở 5 bang và lễ hội tôn giáo Kumbh Mela ở Haridwar diễn ra trong tháng 3 và tháng 4.

Nhân viên y tế và người thân khiêng thi thể người đàn ông tử vong vì COVID-19 tại một lò hỏa táng ở New Delhi. Ảnh: Reuters

Nhà sản xuất vaccine lớn nhất thế giới cũng đã lặp lại những sai lầm tương tự ở Mỹ và nhiều nơi khác khi cho rằng chỉ tiêm vaccine là đủ để ngăn chặn COVID-19. Thủ tướng Narendra Modi hôm 20/4 nhấn mạnh rằng phong tỏa là quyết sách cuối cùng.

Thực tế, bài học từ Anh đã chứng minh rằng sự kết hợp giữa tích cực tiêm chủng, ngăn chặn và theo dõi tình hình dịch bệnh sẽ mang lại cơ hội tốt nhất để giảm thiểu tác động của đại dịch.

Nói tóm lại, có 3 bài học chính mà các quốc gia có thể học được từ cách đối phó với làn sóng COVID-19 thứ 2của Ấn Độ. Trước hết , nếu không chú trọng vào việc giám sát hiệu quả,virus SARS-CoV-2 sẽ tấn công vào những điểm mù đó để bùng phát trở lại. Thứ hai, khi số lượng lớn người dân chưa được tiêm chủng, COVID-19 vẫn là một mối đe dọa mạnh mẽ và có thể làm sụp đổ hệ thống y tế.

Bài học thứ ba và cuối cùng chính là bài học dành cho với các nhà lãnh đạo của Ấn Độ. Việc quảng bá năng lực sản xuất vaccine của Ấn Độ và khuyến khích trở lại cuộc sống bình thường, khiến người dân đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh, đã ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng.