Bãi bỏ các quy định đã lạc hậu để giảm bớt thủ tục hành chính cho người dân
Sáng 10-8, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 47, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về một số vấn đề còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Cư trú (sửa đổi).
Về vấn đề còn ý kiến khác nhau liên quan đến thời điểm có hiệu lực của Luật Cư trú (sửa đổi), Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cho rằng, nếu đầu tư đúng hướng, giao trách nhiệm rõ cho Bộ Công an và quy định các văn bản pháp luật liên quan đến nâng cấp, sử dụng, quản lý khoa học cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì có thể đưa Luật vào thực hiện từ ngày 1-7-2021.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu quan điểm, quy định chuyển tiếp đến ngày 31-12-2025 thì quá dài, nhưng từ ngày 1-7-2021 bỏ ngay sổ hộ khẩu, sổ tạm trú được quy định trong dự thảo Luật thì trong quá trình triển khai các thủ tục hành chính sẽ gặp những vướng mắc, trục trặc.
“Quan điểm của tôi về vấn đề này là vẫn nên có thời gian quy định chuyển tiếp. Đồng thời, cần công khai, minh bạch, cải tiến các thủ tục hành chính để tạo thuận lợi cho người dân”, ông Vũ Hồng Thanh nói.
Toàn cảnh phiên họp.
Cho ý kiến về dự thảo Luật, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân hoan nghênh Bộ Công an đã mạnh mẽ trong cải cách thủ tục hành chính. Đặt vấn đề thế giới chỉ cần sử dụng mã số định danh cá nhân, thẻ căn cước công dân để thực hiện các thủ tục hành chính; quyền tự do cư trú, tự do đi lại đã được Hiến pháp quy định, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, những quy định về cư trú đã được đặt ra quá lâu và cần thiết phải gỡ bỏ.
“Các quy định, thủ tục có liên quan đến sổ hộ khẩu đã lạc hậu thì cần được bỏ, giảm bớt thủ tục cho người dân”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nói.
Với việc dự thảo Luật quy định giao cho HĐND các địa phương ban hành các điều kiện quy định về đăng ký thường trú, Chủ tịch Quốc hội lo ngại việc mỗi nơi quy định một kiểu, ảnh hưởng đến tính thống nhất của Luật. Do đó, cần cân nhắc việc quy định nguyên tắc để áp dụng chung cho các địa phương.
Phát biểu làm rõ một số vấn đề về dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi), Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an đề nghị giữ nguyên một số nội dung, như thời điểm có hiệu lực của Luật là từ ngày 1-7-2021 và không cần quy định chuyển tiếp đến 31-12-2025; giữ nguyên các điều kiện đăng ký thường trú…
Video đang HOT
Về việc xóa đăng ký thường trú và tạm trú, Đại tướng Tô Lâm nhấn mạnh, việc xóa đăng ký không phải là xóa dữ liệu dân cư của công dân, dữ liệu này vẫn được lưu trữ và khai thác phục vụ quản lý dân cư.
Bộ trưởng Tô Lâm cũng thông tin, qua thống kê của Bộ Công an, hiện nay, trên cả nước, số nhân khẩu vắng mặt tại nơi thường trú là khoảng 3,4 triệu người, trong đó số nhân khẩu vắng mặt 12 tháng liên tục chỉ khoảng vài trăm nghìn người, do đó, quy định việc xóa đăng ký thường trú và tạm trú nhân khẩu vắng mặt 12 tháng liên tục không có tác động lớn.
Trước ý kiến lo ngại việc bỏ các quy định về thường trú tại các thành phố trực thuộc Trung ương sẽ gây ra những vấn đề về xã hội, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, hiện nhiều thành phố như Đà Nẵng, Cần Thơ vẫn chưa đạt được tiêu chí thành phố trực thuộc Trung ương là phải có 1,5 triệu dân cư, đồng thời đến năm 2020, cả nước vẫn chưa đạt được quy mô 45% dân số ở đô thị. Trong quá trình thực hiện, Bộ Công an sẽ tiếp tục cải tiến, bảo đảm phù hợp với tình hình thực tế và tránh chồng chéo với các văn bản pháp luật khác.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị các cơ quan của Quốc hội và Chính phủ tiếp thu những ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ mười.
Trình Quốc hội bỏ sổ hộ khẩu từ năm 2021
Chính phủ chính thức trình Quốc hội dự án luật Cư trú (sửa đổi), trong đó đề xuất bỏ sổ hộ khẩu từ năm 2021 khi luật có hiệu lực.
Sử dụng mã số định danh cá nhân của công dân
Ngày 23/5, thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trình Quốc hội dự án luật Cư trú (sửa đổi).
Một trong những chính sách quan trọng được Chính phủ đề xuất dịp này là thay thế phương thức quản lý cư trú từ thủ công là Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú giấy bằng việc quản lý thông qua dữ liệu điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin.
Cụ thể là sử dụng mã số định danh cá nhân của công dân để truy cập, cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; Cơ sở dữ liệu này chạy trên mạng được chia sẻ, kết nối với các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị có liên quan. Đây là phương thức quản lý hiện đại, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý cư trú, giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi tối đa cho Nhân dân.
Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Cư trú (sửa đổi).
Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) đã bỏ các quy định về: Sổ Hộ khẩu, Sổ Hộ khẩu cấp cho hộ gia đình, Sổ Hộ khẩu cấp cho cá nhân, tách Sổ Hộ khẩu, giấy chuyển hộ khẩu, điều chỉnh những thay đổi trong Sổ Hộ khẩu tại Luật Cư trú hiện hành.
Đồng thời, sửa đổi, bổ sung một số quy định khác có liên quan đến Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú như: Các hành vi bị nghiêm cấm (thuê, cho thuê, làm giả, sửa chữa, làm sai lệch nội dung Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú); quyền được cấp, cấp lại, đổi Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú; trách nhiệm xuất trình Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú khi cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu...
Nội dung sửa đổi, bổ sung thủ tục về đăng ký thường trú, tạm trú theo hướng: Cơ quan đăng ký, quản lý cư trú có trách nhiệm tiếp nhận, kiểm tra, cập nhật thông tin địa chỉ thường trú, tạm trú mới của người đăng ký vào Cơ sở dữ liệu về cư trú, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và thông báo bằng văn bản cho người đăng ký về việc đã cập nhật thông tin về nơi thường trú, tạm trú của họ vào các cơ sở dữ liệu này mà không cấp Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú giấy.
Về trình tự, thủ tục đăng ký cư trú theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính: Việc thực hiện quản lý dân cư thông qua phương thức mới bằng mã số định danh cá nhân trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú sẽ dẫn đến việc bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ 13 nhóm thủ tục hành chính liên quan đến đăng ký, quản lý thường trú, tạm trú của công dân, cụ thể như sau:
Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) đã bỏ toàn bộ các thủ tục về: (1) Cấp đổi Sổ Hộ khẩu; (2) Cấp lại Sổ Hộ khẩu; (3) Cấp giấy chuyển hộ khẩu; (4) Cấp đổi Sổ Tạm trú; (5) Cấp lại Sổ Tạm trú; (6) Điều chỉnh những thay đổi trong Sổ Tạm trú; (7) Gia hạn tạm trú. Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) đã sửa đổi, bổ sung các thủ tục (1) Tách Sổ Hộ khẩu (được xác định theo hướng đây là việc tách hộ gia đình và được thực hiện bằng việc điều chỉnh, cập nhật trường thông tin về chủ hộ, quan hệ với chủ hộ trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú); (2) Điều chỉnh những thay đổi trong Sổ Hộ khẩu; (3) Xóa đăng ký thường trú khi công dân đăng ký nơi thường trú mới (việc làm này do Cơ quan đăng ký, quản lý cư trú tự thực hiện khi cập nhật, điều chỉnh thông tin về nơi cư trú của công dân trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú); (4) Xác nhận việc trước đây đã đăng ký thường trú; (5) Hủy bỏ kết quả đăng ký thường trú và (6) đăng ký tạm trú trái pháp luật.
Về điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc Trung ương: Luật Cư trú hiện hành quy định các điều kiện riêng đối với việc đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc Trung ương so với đăng ký thường trú vào tỉnh.
Việc quy định riêng này nhằm hạn chế tình trạng di dân từ nông thôn đến các thành phố lớn, giảm áp lực cho hệ thống cơ sở hạ tầng và chính sách an sinh xã hội của các đô thị này.
Tuy nhiên, thực tế những năm qua cho thấy, quy định này không thực sự phát huy hiệu quả, tình trạng gia tăng dân số cơ học, di dân từ các tỉnh, nông thôn đến các thành phố lớn, trong đó có các thành phố trực thuộc Trung ương vẫn rất cao. Nhiều người dân mặc dù không có hộ khẩu tại đây nhưng vẫn sinh sống, làm việc, tuy nhiên họ và gia đình gặp nhiều khó khăn trong học tập, lao động, hưởng các dịch vụ xã hội.
Bên cạnh đó, việc quy định riêng các điều kiện đăng ký thường trú ở các thành phố trực thuộc Trung ương đã ảnh hưởng đến quyền tự do cư trú của công dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013.
Do vậy, Chính phủ đã thống nhất bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương và dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) trình Quốc hội được thể hiện theo định hướng này, tức là không có quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương; việc đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là như nhau, không có sự phân biệt và được áp dụng chung, thống nhất trên toàn quốc. Bên cạnh đó, để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, dự thảo Luật quy định bãi bỏ khoản 3, khoản 4 Điều 19 Luật Thủ đô quy định về điều kiện đăng ký thường trú ở Thủ đô.
Lo không đảm bảo tiến độ
Trình bày Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Cư trú (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Pháp luật nhất trí với việc đổi mới phương thức quản lý cư trú của công dân thông qua số định danh cá nhân được cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư song cũng đề nghị Chính phủ làm rõ một số vấn đề để bảo đảm tính khả thi của quy định:
Một là, đề nghị Chính phủ cần có giải pháp cụ thể để khắc phục các khó khăn, bảo đảm hoàn thành việc cấp số định danh cá nhân cho gần 80 triệu công dân còn lại theo đúng tiến độ đề ra. Bởi phương thức quản lý cư trú mới chỉ có thể được vận hành thông suốt trên cơ sở tất cả công dân Việt Nam đã được cấp số định danh cá nhân. Trong khi đến nay mới có hơn 18 triệu công dân được cấp số định danh cá nhân và dự kiến đến tháng 12/2020 sẽ hoàn thành việc xác lập số định danh cá nhân cho toàn bộ công dân Việt Nam.
Hai là nền tảng công nghệ để vận hành phương thức quản lý cư trú mới là Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu về cư trú. Dự kiến tháng 6/2021 sẽ đưa Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư vào vận hành.
Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế việc xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú tại Bộ Công an cho thấy, một số gói thầu có liên quan mới đang trong giai đoạn đàm phán ký hợp đồng; đồng thời, kinh phí đầu tư xây dựng các cơ sở dữ liệu này cũng chưa được cấp đủ. Do đó, đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo quyết liệt, nhất là bảo đảm việc bố trí đủ vốn cho dự án, bảo đảm tiến độ hoàn thành việc xây dựng, vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú.
Ba là, khi chuyển đổi sang phương thức quản lý cư trú thông qua số định danh cá nhân, bỏ Sổ hộ khẩu sẽ tác động, ảnh hưởng lớn tới các quy định về giấy tờ công dân trong nhiều thủ tục hành chính hiện hành, tác động tới các chính sách, quy định về hộ gia đình cũng như việc xác định quan hệ nhân thân để hưởng quyền lợi và thực hiện nghĩa vụ công dân.
Do đó, trong quá trình sửa đổi, bổ sung các văn bản này để phù hợp với phương thức quản lý cư trú mới, đề nghị cần xem xét, có giải pháp phù hợp thay thế để không gây xáo trộn, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức và hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước.
Bốn là, đề nghị làm rõ và quy định ngay trong Luật trách nhiệm cung cấp, chia sẻ thông tin, dữ liệu về cư trú giữa các cơ quan nhà nước; việc khai thác thông tin từ Cơ sở dữ liệu về cư trú của tổ chức, cá nhân theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi cần sử dụng thông tin về nhân thân, nơi thường trú, tạm trú... trong các cơ sở dữ liệu.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp luật cũng tán thành việc cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong công tác đăng ký, quản lý cư trú như quy định của dự thảo Luật để góp phần tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú trên cơ sở ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ trong quản lý cư trú, bảo đảm công khai, minh bạch, phù hợp với mục tiêu xây dựng Chính phủ điện tử.
Tuy nhiên, theo quy định của dự thảo Luật thì vẫn duy trì một số loại giấy tờ về cư trú do các cơ quan nhà nước cấp cho công dân như Giấy xác nhận khai báo cư trú, Phiếu khai báo tạm vắng, Ủy ban Pháp luật đề nghị làm rõ giá trị pháp lý của các loại giấy tờ này.
Về điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc Trung ương, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với Tờ trình của Chính phủ quy định công dân có chỗ ở hợp pháp ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nào thì được đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đó.
Bên cạnh đó cũng có ý kiến cho rằng, việc bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương là vấn đề cần cân nhắc thận trọng. Việc công dân đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc Trung ương phải đáp ứng những điều kiện chặt chẽ hơn là cần thiết để bảo đảm hài hòa giữa quyền tự do cư trú của công dân với khả năng đáp ứng các dịch vụ thiết yếu về bảo đảm an sinh xã hội cũng như yêu cầu bảo đảm an ninh, trật tự tại các đô thị lớn.
Sẽ bỏ sổ hộ khẩu Thay đổi quản lý dân cư từ sổ hộ khẩu sang mã số định danh cá nhân phù hợp với chủ trương xây dựng Chính phủ điện tử Ngày 22-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã họp cho ý kiến về dự án Luật Cư trú (sửa đổi). Quản lý bằng số định danh Trình bày tờ trình dự án luật,...
