Sẽ bỏ sổ hộ khẩu

Thay đổi quản lý dân cư từ sổ hộ khẩu sang mã số định danh cá nhân phù hợp với chủ trương xây dựng Chính phủ điện tử

Ngày 22-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã họp cho ý kiến về dự án Luật Cư trú (sửa đổi).

Quản lý bằng số định danh

Trình bày tờ trình dự án luật, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết dự thảo luật sửa đổi theo hướng thay thế phương thức quản lý cư trú từ thủ công là sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy bằng việc quản lý thông qua dữ liệu điện tử. Cụ thể là sử dụng mã số định danh cá nhân của công dân để truy cập, cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu (CSDL) quốc gia về dân cư. Nguồn CSDL này được cung cấp trên mạng, kết nối với các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị có liên quan.

Đại diện cơ quan thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ tính khả thi của việc cấp số định danh cá nhân cho khoảng hơn 80 triệu công dân trong khoảng thời gian từ nay đến khi Luật Cư trú (sửa đổi) dự kiến có hiệu lực (năm 2021) để làm cơ sở quản lý công dân thông qua số định danh cá nhân. Bên cạnh đó, cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định của dự thảo luật về điều kiện đăng ký thường trú, tạm trú, xóa đăng ký thường trú, quản lý cư trú đối với người không đủ điều kiện đăng ký thường trú, tạm trú. Việc này là nhằm bảo đảm các quy định trên không gián tiếp tạo thành các rào cản đối với công dân trong việc thực hiện quyền tự do cư trú.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trình bày tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Cư trú (sửa đổi) Ảnh: TTXVN

Ủng hộ dự luật quy định bỏ sổ hộ khẩu, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng phân tích hiện có sự chuyển dịch, di cư lao động từ nông thôn về các đô thị. Vì vậy, nếu không có phương thức quản lý mới sẽ không nắm được dân cư trước tình trạng người dân ghi tên nhưng lại không có ở quê nhà mà đi lao động ở nơi khác. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị đ.ánh giá kỹ tác động của việc bỏ sổ hộ khẩu vì liên quan đến nhiều vấn đề luật khác đang điều chỉnh từ BHYT, khám chữa bệnh, cấp phép xây dựng cho đến báo tử.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chia sẻ với sự khó khăn của người dân về sổ hộ khẩu. “Người nghèo đưa cả gia đình lên thành phố lao động nhưng con cái không đi học được vì không có sổ hộ khẩu” – Chủ tịch Quốc hội nói. Theo Chủ tịch Quốc hội, xu hướng chung, tiến bộ của các nước là không có sổ hộ khẩu, cầm sổ lương hưu đi đâu cũng rút được t.iền thay vì phải về nơi cư trú. “Luật phải tạo mọi thuận lợi cho người dân và nâng cao quản lý nhà nước. Chúng ta đang đẩy mạnh thực hiện nền kinh tế số, Chính phủ điện tử, Quốc hội điện tử mà dân đi đâu cũng kè kè sổ hộ khẩu. Mất sổ hộ khẩu như mất sổ gạo” – Chủ tịch Quốc hội chia sẻ.

Tháng 7-2021 có thể áp dụng

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ nhìn nhận việc thay đổi phương thức quản lý dân cư từ sổ hộ khẩu sang mã số định danh cá nhân phù hợp với chủ trương xây dựng Chính phủ điện tử.

Tuy nhiên, ông Đỗ Bá Tỵ băn khoăn tính khả thi vì hiện mới có 16 triệu người được cấp mã số định danh và CSDL quốc gia về dân cư cũng chưa hoàn thành. “Tháng 7-2021 luật có hiệu lực thì có thể áp dụng bỏ sổ hộ khẩu được không?” – ông Đỗ Bá Tỵ đặt vấn đề. Mặt khác, theo ông Đỗ Bá Tỵ, do luật còn liên quan đến nhiều luật khác có các vấn đề liên quan đến sổ hộ khẩu nên cần có những quy định chuyển tiếp và hướng dẫn cụ thể để không làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của người dân. Bởi bỏ sổ hộ khẩu sẽ đơn giản thủ tục hành chính nhưng lại phát sinh thêm một số thủ tục như: bản khai nhân khẩu, giấy tờ chứng minh hợp pháp.

Giải trình làm rõ các băn khoăn, Bộ trưởng Tô Lâm cho biết vừa qua, đã báo cáo Chính phủ, đủ điều kiện tháng 4-2021 đưa vào hoạt động và đến tháng 6-2021 hoạt động bình thường. Hiện CSDL cập nhật 80 triệu phiếu dân cư, 16 triệu số định danh cá nhân cơ bản đang được cập nhật vào hệ thống. Theo Bộ trưởng Tô Lâm, luật này chỉ áp dụng đối với công dân Việt Nam. Còn căn cứ vào Luật Quốc tịch, người Việt Nam ở nước ngoài có giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam, có nhu cầu đăng ký cư trú thì cơ quan chức năng sẽ xác minh còn quốc tịch hay không, từ đó lựa chọn đăng ký như công dân Việt Nam hay theo Luật Xuất nhập cảnh với người nước ngoài.

UBTVQH thống nhất dự án Luật Cư trú (sửa đổi) đủ điều kiện trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9 và thông qua tại kỳ họp thứ 10 khi đủ điều kiện, bảo đảm chất lượng.

Theo tờ trình dự luật, Chính phủ thống nhất bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc trung ương. Đồng thời, để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, dự thảo luật quy định bãi bỏ khoản 3, khoản 4 điều 19 Luật Thủ đô quy định về điều kiện đăng ký thường trú ở thủ đô.

Đồng ý thành lập 3 thị xã mới

Cùng ngày, UBTVQH cũng biểu quyết thông qua việc thành lập thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định; thị xã Đông Hòa, tỉnh Phú Yên; thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa và các phường trực thuộc các thị xã này.

Thế Dũng