Bắc Mali, thùng thuốc nổ của châu Phi

long018918:45 19/04/2012

Sau một cuộc tấn công chớp nhoáng, miền bắc Mali đã trở thành một Afghanistan mới, không phải của Taliban mà là dân Touareg Hồi giáo liên kết với Al-Qaeda Bắc Phi (Aqmi). Thánh địa bất khả xâm phạm nằm giữa sa mạc, Azawad vùng đất của người Touareg nay trở thành căn cứ địa mà Al-Qaeda thèm thuồng từ hàng chục năm qua, ở cửa ngõ vào châu Âu.

Chiến binh MNLA

Những người đầu tiên kinh ngạc chính là các lãnh tụ phong trào Giải phóng quốc gia Azawad (MNLA) vốn tin mình có thể kiểm soát được tình hình bằng các đạo quân đào ngũ người Touareg đến từ Libya mang theo kho vũ khí khổng lồ của ông Gaddafi. Lợi dụng cuộc đảo chính của một số sĩ quan Mali, mà nay đã bằng lòng giao trả lại chính quyền cho phe dân sự, quân nổi dậy Touareg đã tấn công vào miền bắc. Quân chính phủ phải tháo chạy về thủ đô Bamako, các thành phố lần lượt thất thủ. Vấn đề là ngay trong lòng MNLA, thế lực của Hồi giáo cũng bị xem thường. Nhất là nhóm Ansar Dine, gồm những chiến binh dữ tợn và kỷ luật, khác hẳn lính đánh thuê của ông Gaddafi. Ngày nay, cờ Hồi giáo tung bay phất phới tại khắp các thành phố phía bắc Mali.

Dường như tất cả đều nằm dưới quyền chỉ huy của một nhân vật có tên là Iyad Ag Ghaly, xuất thân từ quân đội. Trong thập niên 90, ông là nhà thương thuyết của phong trào giải phóng người Touareg với chính phủ. Để dụ dỗ ông ta, Tổng thống Amadou Toumani Touré đã bổ nhiệm làm lãnh sự tại Djeddah, Ảrập Saudi. Nhưng đến cuối năm 2010, ông ta bỏ đi. Sau mỗi lần giải thoát con tin, Iyad đều xuất hiện như một tay cò mồi và đều kiếm được tiền huê hồng to từ các quốc gia châu Âu.

Quân chính phủ Mali bị bắt làm tù binh

Cuối năm 2010, tình báo Pháp đã từng tiếp xúc với Iyad qua trung gian của tổng thống Mali. Đó là một đại tá của cục tình báo đối ngoại DGSE. Ông này muốn thông qua Iyad để tiếp xúc với Abou Zeid, thủ lĩnh đang cầm giữ các con tin. Em họ của Iyad đang là phụ tá của Abou Zeid. Paris muốn giao dịch trực tiếp với Aqmi qua “đường dây” Iyad. Nhưng nước Pháp chẳng bao giờ muốn trả tiền chuộc mạng mà chỉ lợi dụng cơ hội để đánh úp bất ngờ. Chính vì thế Tổng thống Amadou Tounami Touré đã bị cắt đứt quan hệ. Tình báo và ngoại giao Pháp kết tội ông chẳng làm gì cả để giải thoát con tin, trong khi họ chẳng cung cấp phương tiện nào. Mâu thuẫn này khiến cho hai bên trở mặt nhau. Pháp tin mình có thể giải thoát con tin mà không cần đến tổng thống Mali. Bị kết án đủ các tội danh, các sĩ quan trẻ lợi dụng thời cơ đảo chính Amadou. Quân nổi dậy Touareg thừa cơ hội chiếm cả miền bắc Mali.