Ba thách thức đón chờ Tổng thống đắc cử Iran

Ngày 19/6, thẩm phán theo đường lối bảo thủ Ebrahim Raisi đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Iran với 64,2% phiếu bầu. Với một tổng thống mới lên cầm quyền, người dân Iran đang rất kỳ vọng sau một thời gian dài chìm trong khủng hoảng kinh tế và đại dịch COVID-19.

Tổng thống đắc cử Iran Ebrahim Raisi. Ảnh: AFP/TTXVN

Dẫn nhận định của giới quan sát, hãng thông tấn Tân Hoa đã chỉ ra 3 thách thức lớn mà tổng thống đắc cử Iran Ebrahim Raisi sắp phải đối mặt khi chính thức nhậm chức vào tháng 8 tới.

Khủng hoảng kinh tế

Trong các cuộc tranh luận trên truyền hình trước ngày bỏ phiếu chính thức, tất cả các ứng cử viên đều đồng loạt chỉ rõ nguyên nhân đẩy nền kinh tế Iran sát bờ vực sụp đổ là do các biện pháp trừng phạt của Mỹ và đại dịch COVID-19.

Sau khi đạt được thỏa thuận hạt nhân Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA) vào năm 2015 kéo theo các lệnh trừng phạt từ phương Tây được dỡ bỏ, các quan chức chính phủ Iran cam kết tỷ lệ lạm phát sẽ được kiểm soát và tăng trưởng kinh tế được khôi phục. Tuy nhiên, hy vọng đó bắt đầu tan biến sau khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra quyết định đơn phương rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân vào năm 2018 và tái áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Tehran.

Một số nhà phân tích cho rằng Iran đã bỏ lỡ cơ hội thực hiện cải cách tiền tệ và ngân sách, thu hút đầu tư nước ngoài, khôi phục sự ổn định và tăng trưởng của nền kinh tế trong thời gian duy trì thỏa thuận.

Theo nhật báo Financial Tribune số ra ngày 16/6, tỷ lệ thâm hụt ngân sách của nước này đạt mức 50%. Điều này có nghĩa là chi tiêu của Iran sẽ sớm vượt quá doanh thu ngân sách và sẽ làm gia tăng nguy cơ vỡ nợ trong tương lai nếu như tình hình không được cải thiện.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo tỷ lệ lạm phát ở Iran sẽ tăng từ 36% năm ngoái lên 39% vào năm 2021 và tỷ lệ thất nghiệp tăng từ 10,8% lên 11,2%.

Chính trị bấp bênh

Khi đơn phương rút khỏi thỏa thuận JCPOA 2015, Mỹ gần như thách thức tất cả các bên tham gia thỏa thuận, song Iran là bên hứng chịu hậu quả nặng nề nhất từ quyết định này.

Hiện các cuộc đàm phán giữa đại diện Iran và các nước P4 1 bao gồm Anh, Trung Quốc, Pháp, Đức và Nga vẫn đang diễn ra tại Vienna (Áo) với mục đích đưa các bên liên quan trở lại cam kết và thành lập một cơ chế giúp dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ lên quốc gia Cộng hòa Hồi giáo này.

Mặc dù các bên khẳng định đàm phán đạt tiến triển song các cuộc đàm phán vẫn gặp phải những trở ngại có thể khiến quá trình khôi phục thỏa thuận ngay lập tức trở nên xa vời.

Trong khi đó, chính phủ mới có thể làm gián đoạn quá trình khôi phục mối quan hệ chiến lược với một số nước láng giềng của Iran.

Gần đây, Iran và Saudi Arab đã tham gia vào các cuộc đàm phán do Iraq làm trung gian nhằm xoa dịu căng thẳng và giải quyết các tranh chấp về ảnh hưởng chính trị ở Syria, Yemen và Iraq.

Đại dịch COVID-19 khó kiểm soát

Nhân viên y tế Iran phun thuốc khử khuẩn trên đường phố Tehran ngày 18/3/2020. Ảnh: New York Times

Nền kinh tế vốn đã thảm thương do lệnh trừng phạt của Mỹ giờ đây lại càng kiệt quệ do đại dịch COVID-19 hoành hành.

COVID-19 gây ra nhiều thiệt hại cho ngành y tế cũng như hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp và các gia đình. Quan trọng nhất là đại dịch còn tác động rất lớn đến xã hội và tâm lý của người dân.

Theo số liệu chính thức được công bố, Iran ghi nhận trên 3 triệu người mắc COVID-19, trong đó có ít nhất 82.000 trường hợp tử vong. Tính đến ngày 19/6, mới chỉ có 906.546 người hoàn thành 2 mũi tiêm vaccine ngừa COVID-19 tại quốc gia có gần 83 triệu dân.

Các nhà chức trách Iran cho rằng các lệnh trừng phạt của Mỹ và sự chậm trễ trong việc vận chuyển các lô hàng vaccine là rào cản đối với chiến dịch tiêm chủng nước này.