Australia từ chối tham gia hiệp ước phát triển năng lượng hạt nhân quốc tế
Ngày 19/11, chính phủ liên bang Australia đã quyết định không tham gia một hiệp ước do Anh và Mỹ khởi xướng nhằm thúc đẩy phát triển năng lượng hạt nhân dân sự, với lý do công nghệ này không phù hợp với tình hình trong nước.
Hình minh họa. Ảnh: abc.net.au
Quyết định được quyền Thủ tướng Richard Marles công bố sau khi có thông tin cho rằng Australia “được kỳ vọng” sẽ tham gia thỏa thuận này tại Hội nghị Thượng đỉnh Khí hậu COP29 ở Baku.
Phát biểu trước quốc hội, ông Marles nhấn mạnh: “Đối với Australia, lựa chọn phát triển năng lượng hạt nhân sẽ là phương án sản xuất điện đắt đỏ nhất trên hành tinh. Vì chúng ta không có ngành công nghiệp hạt nhân dân sự, hiệp ước này không áp dụng đối với chúng ta.”
Hiệp ước do Anh và Mỹ khởi xướng nhằm mục tiêu tăng tốc nghiên cứu và phát triển công nghệ hạt nhân tiên tiến, hướng tới mục tiêu tăng gấp ba công suất năng lượng hạt nhân toàn cầu vào năm 2050. Sáng kiến này được Anh và Mỹ công bố như một phần mở rộng từ cam kết tại Hội nghị Thượng đỉnh Khí hậu ở Dubai năm ngoái.
Quyết định của Australia đã gây tranh cãi trong nước và quốc tế. Lãnh đạo phe đối lập cũng lên tiếng ch.ỉ tríc.h quyết định này và gọi đây là “một sự xấu hổ trên trường quốc tế”. Trong khi, Australia đang hợp tác với Anh, Mỹ trong chương trình tàu ngầm hạt nhân AUKUS, nhưng lại từ chối tham gia vào một thỏa thuận nhằm phát triển công nghệ năng lượng hạt nhân.
Hội đồng Khoáng sản Australia (MCA) cũng lên tiếng, cho rằng chính phủ Australia đã bỏ qua cơ hội hợp tác quốc tế. MCA cho rằng: “Chính phủ ưu tiên lợi ích chính trị hơn sự tiến bộ, trong khi đây là công nghệ không phát thải có thể đóng góp vào mục tiêu giảm khí thải của Australia và thế giới.”
Video đang HOT
Tuy nhiên, chính phủ Australia vẫn giữ vững lập trường. Bộ trưởng Môi trường Tanya Plibersek nhận định năng lượng hạt nhân là một “ảo tưởng về năng lượng”, cho rằng công nghệ này sẽ mất ít nhất 20 năm để triển khai thực tế và có thể làm tăng chi phí hóa đơn điện hộ gia đình lên 1.200 AUD mỗi năm. Bà cũng nhấn mạnh rằng việc lựa chọn năng lượng hạt nhân sẽ kéo dài thời gian sử dụng than đá, dẫn đến phát thải thêm 1,7 tỷ tấn khí CO2 vào bầu khí quyển.
Trong khi đó, tại hội nghị COP29, các đồng minh như Anh tiếp tục thúc đẩy vai trò của năng lượng hạt nhân trong việc chuyển đổi năng lượng sạch. Bộ trưởng Năng lượng Anh Ed Miliband khẳng định: “Năng lượng hạt nhân sẽ đóng vai trò thiết yếu trong tương lai năng lượng sạch của chúng ta.”
Dù vậy, chính phủ Australia vẫn khẳng định rằng chuyển đổi sang năng lượng tái tạo sẽ là con đường nhanh chóng, chắc chắn và tiết kiệm hơn, giúp quốc gia đáp ứng các mục tiêu giảm phát thải mà không cần dựa vào năng lượng hạt nhân.
Aukus lục đục từ hiệp ước an ninh mới
Hiệp ước an ninh Aukus mới thay thế cho hiệp ước cũ vừa được chính phủ Australia công bố hôm 12/8 tiết lộ những chi tiết khiến dư luận Australia bất bình, vì nó phản ánh mức độ thiệt thòi mà Australia phải gánh chịu khi mua tàu ngầm của Mỹ và cùng với Anh chế tạo lại thành tàu ngầm hạt nhân.
Mỹ, Anh hoặc Australia có thể chấm dứt hợp tác về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân chỉ cần thông báo trước 1 năm, theo các điều khoản của hiệp ước mới được thiết kế nhằm hiện thực hóa Hiệp ước an ninh Aukus. Văn bản thỏa thuận mới được Chính phủ Australia công bố ngày 12/8 nhằm bác bỏ các khiếu nại rằng chính phủ đã không thông báo cho công chúng biết về các cam kết chính trị có ý nghĩa quan trọng với Mỹ và Anh.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và người đồng cấp Australia Richard Marles tại cuộc hội đàm ở Washington.
Nhưng, những người phản đối thỏa thuận Aukus cho biết hiệp ước này chứa "nhiều lá bài có lợi cho Mỹ", làm tăng thêm mối lo ngại đã tồn tại từ trước rằng một Tổng thống Mỹ trong tương lai có thể rút lại việc bán tàu ngầm lớp Virginia cho Australia vào những năm 2030. Lo ngại này xuất phát từ tình trạng đình trệ tại các xưởng đóng tàu ngầm của Mỹ đang gây ra sự chậm trễ trong việc đáp ứng các yêu cầu đã cam kết.
Theo kế hoạch Aukus được công bố tại San Diego vào năm 2023, Australia có kế hoạch mua ít nhất 3 tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ vào thập niên 2030. Sau đó, Australia và Anh sẽ chế tạo một lớp tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mới được gọi là SSN-Aukus, sẽ đi vào hoạt động từ những năm 2040. Là một phần của kế hoạch Aukus theo giai đoạn, Mỹ và Anh sẽ tăng cường các chuyến thăm luân phiên của tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của riêng họ đến căn cứ HMAS Stirling ở Tây Australia từ năm 2027.
Thỏa thuận mới sẽ cho phép chuyển giao vật liệu hạt nhân cho Australia và thay thế cho một hiệp ước hiện có cho phép "trao đổi thông tin về động cơ hạt nhân của hải quân". Hiệp ước mới nêu rõ rằng hiệp ước hiện hữu "sẽ vẫn có hiệu lực cho đến ngày 31/12/2075", nhưng bổ sung thêm rằng bất kỳ bên nào cũng có thể chấm dứt hiệp ước "bằng cách thông báo bằng văn bản trước ít nhất 1 năm" cho các quốc gia khác. Nếu bất kỳ quốc gia nào vi phạm hoặc chấm dứt hiệp ước, các quốc gia khác có "quyền yêu cầu trả lại hoặc tiêu hủy bất kỳ thông tin, tài liệu và thiết bị nào" đã trao đổi. Hiệp ước gồm một số biện pháp bảo vệ, bao gồm cả việc Australia phải đạt được thỏa thuận với Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA) trước khi Anh hoặc Mỹ chuyển bất kỳ nguyên liệu hạt nhân nào cho Australia. Nguyên liệu hạt nhân sẽ được chuyển đến Australia theo "các đơn vị năng lượng hàn hoàn chỉnh" và chỉ được sử dụng cho hệ thống đẩy hạt nhân của hải quân.
Nếu Australia vi phạm nghiêm trọng các nghĩa vụ của mình theo Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân hoặc kích nổ thiết bị nổ hạt nhân, Mỹ và Anh có quyền ngừng hợp tác thêm theo thỏa thuận và yêu cầu trả lại bất kỳ nguyên liệu hoặc thiết bị hạt nhân nào đã được chuyển giao theo thỏa thuận.
Tài liệu tiết lộ rằng Australia đã đồng ý chịu trách nhiệm về mọi rủi ro an toàn hạt nhân. Australia sẽ bồi thường cho Mỹ và Anh "trước mọi trách nhiệm pháp lý, mất mát, chi phí, thiệt hại hoặc thương tích" phát sinh từ các rủi ro hạt nhân liên quan đến thiết kế, sản xuất, lắp ráp, chuyển giao hoặc sử dụng bất kỳ nguyên liệu và thiết bị nào.
Tàu ngầm lớp Virginia sẽ được bán cho Australia.
David Shoebridge, người phát ngôn về quốc phòng của đảng Xanh Australia, cho biết ông "chưa bao giờ thấy một thỏa thuận quốc tế thiên vị vô trách nhiệm như vậy được ký bởi Chính phủ Australia". "Mọi khía cạnh của thỏa thuận này đều là một đòn giáng vào chủ quyền của Australia", ông Shoebridge cho biết.
Shoebridge và những người ch.ỉ tríc.h Aukus khác đã lên tiếng báo động vào đầu tháng 8 khi Tổng thống Mỹ Joe Biden tiết lộ rằng hiệp ước mới đi kèm với "một sự hiểu biết không ràng buộc về mặt pháp lý" bao gồm các cam kết chính trị bổ sung. Nhưng, tài liệu bổ sung này đã được công bố cùng với hiệp ước vào hôm 12/8 và không nói bất cứ điều gì cụ thể về việc liệu Australia có tham gia bất kỳ hành động quân sự cụ thể nào do Mỹ lãnh đạo đối với Đài Loan hay không.
Tài liệu dài 2 trang liệt kê 10 điểm để "hướng dẫn" việc thực hiện hiệp ước. Trong đó bao gồm một tuyên bố rằng Mỹ và Anh "không nên vô lý từ chối cung cấp thông tin, tài liệu hoặc thiết bị cho Australia". Các chính phủ cũng thừa nhận rằng sự hợp tác nên được thực hiện theo cách không ảnh hưởng xấu đến khả năng đáp ứng các yêu cầu quân sự tương ứng của Mỹ và Anh".
Chính phủ Australia luôn khẳng định rằng họ sẽ đưa ra các quyết định độc lập, có chủ quyền về cách sử dụng tàu ngầm và không đưa ra cam kết trước với Mỹ về việc tham gia bất kỳ hành động quân sự nào trong tương lai. Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles cho biết hiệp ước này là "một cột mốc quan trọng khác của Aukus".
Donald Rothwell, giáo sư luật quốc tế tại Đại học Quốc gia Australia, cho biết hầu hết các hiệp ước đều có thời hạn mở và trên thực tế vẫn đang tiếp tục hoạt động cho đến khi chúng bị thay thế hoặc thay thế và chấm dứt lẫn nhau.
Theo cựu Thủ tướng Australia Paul Keating, việc Australia tham gia Hiệp ước phòng thủ Aukus có nguy cơ trao quyền kiểm soát quân sự của đất nước cho Washington và trở thành "tiểu bang thứ 51 của Mỹ".
Phát biểu trên chương trình 7:30 của Đài ABC vào tối 15/8, ông Keating lập luận rằng Australia đã "tự biến mình thành mục tiêu xâm lược" khi tham gia liên minh quân sự với Mỹ và Anh để ngầm chống lại Trung Quốc ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Ông Keating cho biết Australia không có bất đồng nào với Trung Quốc và những lo ngại về các âm mưu của Trung Quốc đối với Đài Loan là không có cơ sở. Ông Keating là một người phản đối lâu năm việc Công đảng Australia ủng hộ hiệp ước Aukus. Ông cho rằng Australia không hề bị Trung Quốc đ.e dọ.a.
Bình luận của ông được đưa ra khi Bộ trưởng Quốc phòng Richard Marles và Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong đã có mặt tại Washington để đàm phán về hiệp ước và một thỏa thuận mới nhằm bao gồm việc chuyển giao nguyên liệu hạt nhân cho Australia theo thỏa thuận
Nghiên cứu của IDP: Australia mất ngôi đầu trong bảng xếp hạng du học trên thế giới Vốn được coi là điểm đến học tập hàng đầu, hiện tại, vị trí này của Australia đang bị thách thức bởi chi phí sinh hoạt cao, học phí và những bất ổn trong chính sách thị thực, dẫn đến sự sụt giảm vị trí của quốc gia châu Đại dương này trong bảng xếp hạng các trường đại học trên thế giới...