Augustus – vị hoàng đế đầu tiên của đế quốc la mã

Augustus (63 TCN – 14 SCN) là hoàng đế đầu tiên của La Mã cổ đại. Ông thay thế nền cộng hòa La Mã bằng một nền quân chủ hiệu quả, đồng thời đem lại hòa bình và ổn định trong suốt triều đại của mình.

Augustus sinh ngày 23 tháng 9 năm 63 trước công nguyên (TCN) tại thành Rome, được đặt tên là Gaius Octavius. Năm 43 TCN, Julius Caesar bị á.m sá.t và theo di chúc của ông, người cháu Octavius (còn có tên gọi khác là Octavian) được chọn là người thừa kế. Octavian chiến đấu để báo thù cho Caesar, và đến năm 31 TCN, ông đã đán.h bại Antony và Cleopatra trong Trận Actium . Từ đó ông chính thức trở thành người cai trị Đế chế La Mã cổ đại.

Thay vì theo bước Caesar để trở thành một nhà độc tài, Octavian đã tạo dựng nền tảng của thời kỳ “nguyên thủ” (principate), một chế độ quân chủ mà hoàng đế sẽ cai trị và nắm quyền suốt đời. Quyền lực của ông ẩn sau hệ thống hiến pháp, ông lấy hiệu là Augustus, có nghĩa là ‘cao quý’ hoặc ‘trầm lặng”. Tuy vậy, ông lại nắm quyền kiểm soát mọi khía cạnh của đế chế La Mã, với quân đội nằm dưới sự chỉ huy trực tiếp của mình.

Ở trong nước, Augustus tiến hành một chương trình tái xây dựng và cải cách xã hội quy mô lớn. La Mã thay da đổi thịt với những công trình mới ấn tượng. Augustus bảo hộ cho Virgil, Horace và Propertius, những nhà thơ hàng đầu thời bấy giờ. Ông cũng đảm bảo để hình ảnh của ông được quảng bá khắp đế quốc của mình thông qua các bức tượng và hình khắc trên đồng xu.

Ở ngoài nước, Augustus lần đầu tiên xây dựng một đội quân thường trực, và thi hành một chiến dịch bành trướng mạnh mẽ nhằm tăng cường an ninh, bảo vệ La Mã khỏi “những kẻ hung hãn” bên ngoài biên giới, và để bảo vệ nền thái bình Augustus. Hai người con trai riêng của vợ ông là Tiberius và Drusus đã đảm nhận nhiệm vụ này (năm 38 TCN Augustus đã kết hôn với bà Livia, mẹ đẻ của hai người này). Từ năm 16 TCN đến năm 6 SCN, biên giới được củng cố từ sông Rhine tới sông Elbe vùng Germania , và suốt cả dọc chiều dài sông Danube. Tuy nhiên Drusus đã chế.t trong quá trình tiến hành, và trong thảm kịch Varian năm 9 SCN, ba quân đoàn La Mã đã bị tiê.u diệ.t hoàn toàn tại đây (trên tổng số 28 quân đoàn), khiến người La Mã phải rời bỏ vùng bờ tây sông Rhine.

Augustus quả quyết muốn trao ngôi cho người có cùng dòng má.u, nhưng ông không có con trai, chỉ có một người con gái (Julia) với người vợ đầu. Cháu họ Marcellus và hai người cháu trai thân cận là Gaius và Lucius cũng đã mất trước ông, vì thế ông miễn cưỡng chỉ định Tiberius làm người kế vị.

Thảm bại về quân sự, sự mất mát những người cháu trai và một nền kinh tế bất ổn phủ bóng u ám lên những năm cuối cuộc đời Augustus. Ông trở nên độc đoán hơn, đày ải nhà thơ Ovid (năm 8 SCN) vì đã chế giễu những cải cách về đạo lý của hoàng đế. Augustus qua đời vào ngày 19 tháng 1 năm 14 SCN.

Theo người nổi tiếng, nghiên cứu quốc tế