An toàn thủy điện Sông Tranh 2: Còn nhiều tranh cãi

Động đất kích thích tại thủy điện Sông Tranh 2 có lẽ không giống như tại bất kỳ công trình thủy điện nào trên thế giới. Hội địa chất công trình và môi trường Việt Nam đã công bố kết quả nghiên cứu về an toàn tại công trình thủy điện này. Tuy nhiên, kết luận lại làm dấy lên một cuộc tranh luận nảy lửa giữa các nhà khoa học.

Các nhà khoa học vẫn tranh luận về động đất tại thủy điện Sông Tranh 2

Động đất kích thích đã đạt đỉnh và ổn định?

Ông Nguyễn Xuân Bao, Hội địa chất TP Hồ Chí Minh cho biết, đơn vị này đã thực hiện đầy đủ và nghiêm túc các dạng khảo sát bao gồm đo vẽ lập bản đồ địa chất – địa chất công trình toàn bộ vùng hồ. Kết quả cho thấy, ở vùng hồ phân bố nhiều loại đá biến chất. Có một khối granit phức hệ Chu Lai khá rộng nằm trong vùng hồ. “Địa chất vùng hồ phức tạp nhưng đáng tiếc không được nghiên cứu kỹ để tiên liệu có động đất kích thích và chuẩn bị trước tâm trạng cũng như kiến thức cho mọi người liên quan để chủ động ứng phó”, ông Nguyễn Xuân Bao nhận định. Ông cũng viện dẫn kết luận của Viện Vật lý địa cầu rằng, động đất tại thủy điện Sông Tranh 2 sẽ không quá 5,5 độ richter. Tuy nhiên, PGS. TS Cao Đình Triều, Viện Vật lý địa cầu cho rằng, động đất cực đại tại đây sẽ dao động ở mức 5,6- 6 độ richter.

Còn theo PGS.TS Lê Trọng Thắng, Trưởng bộ môn Địa chất công trình, trường ĐH Mỏ địa chất thì, động đất kích thích tại thủy điện Sông Tranh 2 có thể đã đạt đỉnh và đi vào ổn định. “Nền đập thủy điện Sông Tranh 2 hoàn toàn ổn định về cường độ và biến dạng. Theo kết quả nghiên cứu của các chuyên gia động đất, thời gian tới, tại công trình thủy điện Sông Tranh 2 động đất kích thích vẫn tiếp tục xảy ra nhưng cường độ không vượt quá tiêu chuẩn thiết kế. Với động đất kích thích cường độ nhỏ hơn 5,5 độ richter, nền đập thủy điện Sông Tranh 2 an toàn”, ông Thắng khẳng định.

Tuy nhiên, nhà địa chất học Phan Trường Thị cho rằng, động đất không nhất thiết liên hệ với đứt gãy, hai cái này như anh em sinh đôi, không phải cái nọ là nguyên nhân của cái kia. Theo ông Thịnh, có sai lầm rất nghiêm trọng trong việc xây dựng thủy điện Sông Tranh 2, kỹ thuật xây dựng Sông Tranh 2 có nhiều khuyết điểm rất nghiêm trọng. “Động đất ở Sông Tranh 2 rất đặc biệt, chưa từng có đập thủy điện nào trên thế giới diễn biến động đất như ở đây. Động đất liên tục, dồn dập, kể cả khi tích nước, khi rút nước, thậm chí cả khi mực nước ở mức bình thường. Ví dụ như động đất trong tháng 9 vừa qua không xác định nổi nguyên nhân, không có đủ căn cứ để dự báo”, ông Thịnh nói. Theo chuyên gia này, con số 68 trận động đất là chưa tính hết, thực chất là nhiều hơn. Qua các trận động đất, có thể khẳng định đới đứt gãy vẫn đang hoạt động chứ không phải dừng cách đây 240 triệu năm.

Không thể đánh giá động đất theo thống kê

Không đồng tình về kết quả khảo sát rằng đá granit bền vững tại nền đập, PGS.TS Phạm Văn Quýnh, ĐH Quốc gia khẳng định, ông đã từng ở khu vực này 10 năm để nghiên cứu Uranium, do vậy nắm rất rõ về khu vực này. Đập nằm trên nền đá granit rất dễ bị phong hóa thành đất khi nhiệt độ bất ổn. Do vậy, nền đập thiếu ổn định. Ông Quýnh còn đưa ra những hình ảnh quá trình phong hóa đá granit gây mất an toàn cho đập thủy điện. Phản bác lại quan điểm này, PGS Lê Trọng Thắng cho rằng, trong tự nhiên, nước vẫn vận động qua quá trình phong hóa đá qua tác nhân oxy, song dưới đất oxy rất kém nên khả năng phong hóa khó xảy ra. “Ngâm một hòn đá granit vào chậu nước thí nghiệm khả năng phong hóa, chắc đến chết đá vẫn chưa biến thành đất”, ông Thắng ví von.

Dù còn nhiều nghi ngại, còn những ý kiến chưa đồng nhất, nhưng Hội địa chất Việt Nam vẫn kết luận, nền đập thủy điện Sông Tranh 2 an toàn, ổn định. Động đất kích thích đã không ảnh hưởng sự ổn định nền đập nhưng ảnh hưởng đến nhà cửa, tài sản của nhân dân. Do vậy, cơ quan quản lý đập thủy điện cần phối hợp với các cấp chính quyền địa phương hỗ trợ người dân về những thiệt hại do việc xây dựng đập thủy điện gây ra. Tuy nhiên, PGS Cao Đình Triều vẫn bày tỏ, không thể đánh giá được động đất cực đại nếu theo nguyên tắc thống kê. Vùng này, trước thủy điện Sông Tranh 2, hầu như chưa bao giờ có động đất. Như vậy thì làm gì có số liệu thống kê để mà phân tích và nhận định.

Theo ANTD