Ấn Độ và Trung Quốc tranh giành các con sông Himalaya

Vấn đề này là đặc biệt tế nhị vì con đập trên sông Brahmaputra đang được xây dựng chỉ cách 30 cây số từ biên giới với Ấn Độ.

Tại Hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) vừa kết thúc ở Bắc Kinh, đại diện cho Ấn Độ không phải là Thủ tướng Manmohan Singh mà là Bộ trưởng Ngoại giao S.M. Krishna.

Điều này là dễ hiểu: chừng nào quy chế của Ấn Độ trong SCO chưa được nâng cấp từ quan sát viên lên thành viên thường trực, thì nước này không gửi sang Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo cấp cao nhất.

Ảnh minh họa. Nguồn Flickr.com

Dù đại diện của Ấn Độ không giữ cấp cao nhất, nhưng điều đó không có nghĩa là chuyến đi Bắc Kinh của ông Krishna chỉ mang tính chất hình thức.

Trong quá trình chuyến thăm này, Bộ trưởng Ấn Độ đã tiến hành cuộc đàm phán nghiêm túc với các đối tác Trung Quốc. Và cả hai bên – Ấn Độ và Trung Quốc – đã đưa ra những tuyên bố quan trọng.

Sau đây là ý kiến của chuyên viên Nga Boris Volkhonsky từ Viện nghiên cứu chiến lược: “Một trong những nội dung quan trọng nhất được thảo luận ở Bắc Kinh là vấn đề liên quan đến kế hoạch của Trung Quốc xây dựng các công trình thuỷ điện trên sông Brahmaputra, hoặc như con sông này được gọi ở Tây Tạng là Yarlung-Tsangpo – một trong các nhánh chính của sông Hằng – con sông lớn nhất của Ấn Độ.

Đã mấy năm liền Trung Quốc thực hiện đề án quy mô lớn chuyển nước của một số con sông bắt nguồn từ cao nguyên Tây Tạng đến vùng đất khô cằn ở phía Tây Bắc.

Hầu hết các công việc trong khuôn khổ đề án này đều là vấn đề nội bộ của Trung Quốc trừ các công việc trên sông Brahmaputra. Vì điều đó tác động trực tiếp đến lợi ích của các nước hạ lưu – Ấn Độ và Bangladesh”.

Sông Brahmaputra. Ảnh wackyowl.com

Phía Trung Quốc khẳng định rằng, các công trình trên sông Brahmaputra không có mục đích dẫn dòng nước cho nhu cầu thủy lợi và công nghiệp, rằng, mục tiêu chính của đề án là sử dụng nước sông cho ngành thủy điện.

Có nghĩa là, hầu như toàn bộ lượng nước sẽ quay trở lại xuống sông. Tuy nhiên, các hoạt động đo lường thực hiện ở vùng hạ lưu sông Brahmaputra cho thấy rằng, mực nước đã giảm đi đáng kể.

Vấn đề này là đặc biệt tế nhị vì con đập trên sông Brahmaputra đang được xây dựng chỉ cách 30 cây số từ biên giới với Ấn Độ. Tức là sát gần bang Arunachal Pradesh của Ấn Độ – lãnh thổ tranh chấp với Trung Quốc.

Đã từ lâu các nhà phân tích nói về “chiến tranh nước”. Giới chuyên viên cho rằng, trong thế kỷ XXI, nước sẽ thay thế dầu mỏ và khí đốt và trở thành nguyên nhân chính gây ra các cuộc xung đột vũ trang giữa các quốc gia.

Trong chừng mực nào đó “chiến tranh nước” đã bắt đầu. Chẳng hạn, trong số những nguyên nhân gây ra cuộc xung đột Ấn Độ-Pakistan có cuộc tranh luận về phân chia tài nguyên nước ở thượng nguồn sông Indus và các nhánh của nó.

Người Ấn Độ bắt cá trên sông Brahmaputra. Ảnh Telegraph

Đề án của Trung Quốc xây dựng các nhà máy thủy điện trên sông Brahmaputra cũng đầy tình huống xung đột. Chuyên viên Boris Volkhonsky nói: “Trung Quốc chiếm vị trí độc quyền, kiểm soát đầu nguồn của hầu hết các con sông lớn ở châu Á.

Đồng thời Trung Quốc không phải là thành viên của các công ước quốc tế về sử dụng nước và đã không ký kết bất kỳ thỏa thuận đa phương nào về các lưu vực cụ thể. Vấn đề trở thành phức tạp hơn vì Trung Quốc không có thỏa thuận nào với Ấn Độ về phân chia nước sông Brahmaputra”.

Có một chi tiết gieo hy vọng: tại cuộc đàm phán giữa Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ S.M. Krishna và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì, hai bên đã thông qua quyết định: vào tháng tới sẽ tổ chức cuộc đàm phán chính thức về nội dung nước.

Cần phải lưu ý rằng, cuộc hội thoại giữa hai Bộ trưởng đã được tổ chức trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh SCO.

Trên thực tế, “vấn đề nước” tồn tại trong quan hệ giữa hầu như tất cả các thành viên và các quan sát viên của SCO. Vì thế, “vấn đề nước” có thể được đưa vào chương trình nghị sự của tổ chức này. Các nước như Nga, Ấn Độ, Kazakhstan, và Uzbekistan có thể đề xuất sáng kiến này.

Theo GDVN