Ẩm thực ba miền trên đất Đồng Nai

Với đặc thù là tỉnh nằm trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Đồng Nai được xem là mảnh đất lành thu hút người nhập cư đến sinh sống và làm việc của vùng Đông Nam bộ.

Cùng với dòng người này, nhiều phong tục, tập quán và phong cách ẩm thực đặc trưng của từng vùng miền cũng được mang đến Đồng Nai, tạo nên bức tranh về văn hóa, ẩm thực đa dạng, độc đáo.

Các món ăn được chế biến từ cá, đặc sản hồ Trị An

Theo thời gian, những nơi tập trung đông dân nhập cư từ vùng nào thì sẽ có các phong tục, văn hóa sinh hoạt cũng như các món ăn mang phong vị đặc trưng vùng miền đó. Chẳng hạn như khi nói đến những món ăn miền Bắc tại Đồng Nai, người ta sẽ nhớ ngay tới TP.Biên Hòa với khu vực Hố Nai, Tân Mai, hay như H.Thống Nhất có các xã Gia Tân, Gia Kiệm và vùng Phương Lâm của H.Tân Phú. Những món ăn miền Trung tập trung nhiều tại các vùng H.Xuân Lộc, H.Định Quán. Còn muốn thưởng thức các món ăn mang đậm hương vị miền Nam thì tìm đến các huyện Long Thành, Nhơn Trạch, Vĩnh Cửu và các phường phía Tây của TP.Biên Hòa như Tân Vạn, Hiệp Hòa, Tân Hạnh…

Đến chợ Bắc, ăn món Bắc

Trong dòng người nhập cư vào đất Đồng Nai, người miền Bắc chiếm số lượng khá lớn. Một số nơi người miền Bắc sinh sống tập trung từ nhiều năm nay đã hình thành nên vùng dân cư mang đậm nét văn hóa, phong tục cũng như phong vị ẩm thực của miền Bắc. Chỉ cần đến đây, bất kỳ ai cũng có cảm giác như đang sống giữa miền Bắc, bởi từ những mối quan hệ láng giềng, những sinh hoạt còn giữ nguyên phong cách Bắc. Thú vị nhất là khi đến những ngôi chợ sẽ được nghe những tiếng chào hỏi, những mặc cả mua bán từ mớ cá, bó rau, cân thịt hoặc dễ dàng mua được những món đặc trưng miền Bắc như trà Bắc, nón lá Bắc, chổi rễ, nhang Bắc, thúng, mủng, dần, sàng…

Để thưởng thức các món ăn miền Bắc, chợ cũng là nơi dễ dàng tìm thấy các món bánh cuốn, xôi xéo, xôi khúc, những nồi cháo lòng thơm phức hay những mâm bánh đúc miền Bắc vừa giòn vừa dai, những chiếc bánh gai còn thơm mùi lá chuối khô. Đối với ẩm thực miền Bắc thì Đồng Nai không chỉ có các món ăn ngon mà còn có những làng nghề truyền thống được du nhập từ miền Bắc như: làm miến, bánh đa và các món bánh tại khu vực các phường Hố Nai, Tân Biên, Tân Mai của TP.Biên Hòa. Ngược dòng lên vùng trung du khu vực H.Thống Nhất sẽ được “lạc” hẳn vào xứ sở người Bắc với các món ăn truyền thống dân dã như món bánh dày dẻo mịn trắng phau làm từ bột nếp, hay món bánh giò bột gạo bên trong có nhân làm từ thịt, mộc nhĩ (nấm mèo). Để tìm những món ăn này không khó bởi bất kỳ một ngôi chợ nào tại khu vực xã Gia Tân, Gia Kiệm cũng có người bán. Đặc biệt, đây cũng là vùng có nhiều hộ gia đình sản xuất các loại bánh từ nếp, chả lụa theo phương thức thủ công truyền thống với số lượng lớn để cung cấp cho thị trường TP.HCM và các vùng lân cận. Bà Phạm Thị Thúy, người bán chả lụa tại chợ Phúc Nhạc (xã Gia Kiệm, H.Thống Nhất) cho biết, gia đình bà theo nghề làm chả lụa, đậu hũ gần 20 năm nay, ngoài bán lẻ tại chợ vào mỗi buổi sáng, bà Thúy còn cung cấp số lượng lớn cho khách đặt từ trước, các đám cưới, tiệc liên hoan. Dịp Tết, nhiều khách hàng từ TP.HCM hoặc những huyện khác cũng đặt hàng chả lụa của gia đình bà. Nghề làm chả lụa tại xã Gia Kiệm còn có những thương hiệu uy tín lâu năm như chả lụa Bà Tần, Bà Trí…

Phong phú ẩm thực miền Trung – Nam

Mì quảng được nhiều người biết đến là đặc sản nổi danh của người dân miền Trung rất được ưa chuộng. Tai Đồng Nai, nếu có dịp đi các tuyến quốc lộ 1 khu vực H.Xuân Lộc, Thống Nhất và quốc lộ 20 khu vực H.Định Quán, quan sát hai bên đường sẽ gặp khá nhiều quán mì quảng lớn nhỏ nằm lẫn trong khu dân cư. Theo ghi nhận, những địa bàn nói trên cũng có số lượng lớn người dân miền Trung sinh sống từ hàng chục năm nay. Tuy các món ăn miền Trung không đa dạng bằng các vùng miền khác tại Đồng Nai nhưng với món mì quảng nổi tiếng cũng góp phần làm phong phú cho ẩm thực Đồng Nai .

Các món ăn được chế biến từ nguồn hải sản vùng nước lợ trên địa bàn H.Nhơn Trạch

Bà Trần Thị Tám, một người bán mì quảng tại xã Phú Ngọc cho biết, mì quảng truyền thống có những nguyên liệu chính là mì, tôm và thịt heo. Mì quảng dễ chế biến nhưng để có được hương vị đặc trưng của người miền Trung thì không phải ai cũng làm được. Mì quảng thường có hai vị là mì quảng gà và mì heo. Khác với những món ăn có nước khác, một tô mì quảng không cho quá nhiều nước lèo khi ăn giống như bún hay hủ tiếu. Nhưng ngược lại, những miếng thịt phải có độ mặn vừa phải. Mì quảng ăn kèm với rau sống gồm nhiều loại như: lá cải non, xà lách, húng lủi, quế xanh, giá… Đặc biệt, đậu phộng rang và bánh tráng nướng giòn sẽ làm tăng thêm hương vị độc đáo cho tô mì quảng. Tô mì quảng sẽ không tròn vị nếu thiếu một chén nước mắm chanh, tỏi, ớt để nêm cho vừa ăn.

Nếu món Bắc – Trung được du nhập vào Đồng Nai thì tại vùng Long Thành, Nhơn Trạch, Vĩnh Cửu… sẽ đại diện cho món miền Nam chính thống với những người dân địa phương sinh sống từ bao đời nay. Trong danh sách các món đặc sản Đồng Nai, nổi bật là những món như gỏi bưởi, chè bưởi và các món đặc sản vùng sông nước. Nhơn Trạch là một trong những địa danh nổi tiếng với các món ngon từ vùng nước lợ. Vùng nước lợ Nhơn Trạch được ví như miền Tây thu nhỏ bởi sự ưu ái từ thiên nhiên với các sản vật trù phú trải dài ở các xã ven sông Thị Vải, Lòng Tàu… gồm Phước An, Phước Khánh và Long Thọ. Đặc sản vùng này nức tiếng thơm ngon bởi nó có sự hòa quyện giữa vị ngọt của nước ngọt và vị mặn mòi của biển cả. Những con tôm chì, tôm sú, tôm càng xanh, cá nâu, cá đối… được chế biến thành các món hấp, nướng hoặc dùng nấu lẩu, chưng tương… sẽ khiến người ta ăn một lần nhớ mãi. Hay như các món có thể mua về làm quà cho bạn bè, gia đình như tôm chì ngâm chua Long Thọ, các loại cá, tôm, mực khô, trà Phú Hội. Để thưởng thức trực tiếp các món ngon ngay tại địa phương và do người địa phương chế biến, thực khách có thể tìm đến các quán ăn hải sản, hoặc ngồi lênh đênh trên bè vừa trải nghiệm cảm giác sông nước, vừa thưởng thức đặc sản địa phương.

Khác với vùng nước lợ Nhơn Trạch, vùng nước ngọt của Đồng Nai cũng sẽ cho thực khách những trải nghiệm thú vị từ những món ăn đặc sản của sông Đồng Nai và hồ Trị An hoặc mua những món cá khô do người dân tự làm từ những con cá cơm, cá kìm còn tươi vừa kéo được…