Ai đã ‘tiếp tay’ cho Việt Á?

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa hoàn tất kết luận điều tra, đề nghị truy tố 38 bị can trong vụ án sai phạm liên quan đến kit test Việt Á.

Hàng triệu kit test bị nâng khống giá

Theo kết luận điều tra, đầu năm 2020, khi dịch Covid-19 bùng phát, Bộ KH-CN phê duyệt đề tài nghiên cứu, chế tạo kit test xét nghiệm Covid-19.

Phan Quốc Việt, Tổng giám đốc Công ty CP Công nghệ Việt Á (gọi tắt là Công ty Việt Á) đã thông đồng với ông Trịnh Thanh Hùng, Phó vụ trưởng Vụ KH-CN các ngành kinh tế, kỹ thuật (Bộ KH-CN), giúp Công ty Việt Á được tham gia phối hợp Học viện Quân y thực hiện đề tài, sau đó sử dụng kết quả nghiên cứu, lập hồ sơ đăng ký gửi Bộ Y tế.

Minh họa: DAD

Việt còn đề nghị Nguyễn Văn Trịnh (cựu trợ lý Phó thủ tướng), Nguyễn Thanh Long (cựu Bộ trưởng Bộ Y tế), Nguyễn Huỳnh (cựu thư ký của ông Long) can thiệp, tác động, chỉ đạo để Bộ Y tế ban hành quyết định cấp số đăng ký lưu hành kit test xét nghiệm cho Công ty Việt Á. Hành vi của các bị can biến kit test Covid-19 từ sản phẩm nghiên cứu thuộc sở hữu Nhà nước do Bộ KH-CN quản lý thành tài sản thuộc sở hữu của Công ty Việt Á, trái quy định pháp luật.

Khi Công ty Việt Á sản xuất thương mại, Việt chỉ đạo nâng khống cơ cấu đơn giá. Kết quả điều tra cho thấy, giá thành sản xuất kit test xét nghiệm tối đa chỉ hơn 143.000 đồng/kit test, đã bao gồm 5% lợi nhuận và tất cả chi phí. Thế nhưng, Bộ Y tế vẫn hiệp thương, xác định giá là 470.000 đồng/kit test.

Không những vậy, Việt và đồng phạm còn thực hiện một chuỗi hành vi vi phạm về đấu thầu. Bị can chỉ đạo cấp dưới liên hệ với các công ty trung gian và cơ sở y tế, thống nhất sẽ giao kit test cho các đơn vị này sử dụng trước rồi sau đó hợp thức hồ sơ đấu thầu, thanh quyết toán. Việt còn khai rằng, sau khi Công ty Việt Á được thanh toán t.iền theo hợp đồng, bị can chỉ đạo các nhân viên dưới quyền chi số t.iền lớn là “hoa hồng” ngoài hợp đồng cho các công ty trung gian hoặc đơn vị, cơ sở y tế.

Kết quả điều tra xác định, giai đoạn 2020 – 2021, Công ty Việt Á sản xuất tổng cộng gần 8,8 triệu kit test, đã tiêu thụ gần 8,4 triệu kit test và được thanh toán gần 6 triệu kit test với tổng giá trị hơn 2.250 tỉ đồng. Phan Quốc Việt bị đề nghị truy tố tội vi phạm quy định đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, thiệt hại cho Nhà nước hơn 432 tỉ đồng; và tội đưa hối lộ với số t.iền hơn 106 tỉ đồng.

Cựu Bộ trưởng Y tế nhận hối lộ 2,25 triệu USD

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an xác định để được tham gia nghiên cứu đề tài khoa học, cấp số đăng ký lưu hành rồi hiệp thương giá kit test, Phan Quốc Việt đã đưa tổng số 3,45 triệu USD và 4 tỉ đồng cho quan chức nhiều bộ, ngành.

Hai bị can Chu Ngọc Anh (trái) và Nguyễn Thanh Long. Ảnh Ngọc Thắng

Trong số này, Việt hối lộ cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long 2,25 triệu USD. Ông Long bị cáo buộc biết rõ kit test là sản phẩm thuộc đề tài nghiên cứu thuộc sở hữu Nhà nước, Công ty Việt Á không đủ điều kiện để được cấp số đăng ký lưu hành sản phẩm. Dù vậy, khi Việt đề nghị, ông Long vẫn chỉ đạo cấp dưới tạo điều kiện để Công ty Việt Á được cấp số đăng ký lưu hành tạm thời, rồi chính thức.

Quá trình kiểm tra giá hiệp thương kit test, đoàn kiểm tra phát hiện Công ty Việt Á sai phạm về nguyên vật liệu sản xuất, có ý kiến đề nghị Bộ Y tế thu hồi số đăng ký của công ty, nhưng ông Long không chỉ đạo kịp thời. Đến nay, bị can cũng không ra kết luận kiểm tra theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Hành vi trên dẫn tới Công ty Việt Á bán kit test cho các đơn vị, địa phương theo mức giá bị nâng khống, gây thiệt hại đặc biệt lớn. Thậm chí, khi Công ty Việt Á sản xuất, thương mại hóa kit test, ông Long còn giới thiệu với lãnh đạo một số địa phương, tạo điều kiện cho công ty tiêu thụ sản phẩm.

Một cựu quan chức khác bị cáo buộc nhận t.iền từ Phan Quốc Việt, đó là ông Chu Ngọc Anh, cựu Bộ trưởng Bộ KH-CN. Ông Chu Ngọc Anh biết rõ đề tài nghiên cứu kit test thuộc sở hữu Nhà nước, Công ty Việt Á sử dụng kết quả không đúng quy định, nhưng đã không thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý lẽ ra phải làm.

Ông Chu Ngọc Anh còn để Bộ KH-CN tổ chức họp báo, ra thông cáo báo chí về kit test Việt Á; trực tiếp ký quyết định khen thưởng, ký tờ trình đề nghị Thủ tướng khen thưởng Công ty Việt Á; chỉ đạo một thứ trưởng ký công văn gửi UBND TP.HCM giúp công ty được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng ba không đúng đối tượng.

Đặc biệt, cựu Bộ trưởng KH-CN được Phan Quốc Việt “cảm ơn” bằng 200.000 USD. Cơ quan điều tra xác định ông Chu Ngọc Anh không có sự bàn bạc, thống nhất hoặc gây khó khăn để Việt phải đưa t.iền. Vì thế, bị can bị đề nghị truy tố tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí, với thiệt hại là số t.iền gần 19 tỉ đồng mà ngân sách bỏ ra để nghiên cứu đề tài kit test Covid-19.

38 bị can và 6 tội danh

38 bị can bị đề nghị truy tố về 6 tội danh khác nhau. Trong đó, Phan Quốc Việt và Vũ Đình Hiệp, Phó tổng giám đốc Công ty Việt Á, cùng bị cáo buộc tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng và tội đưa hối lộ.

2 bị can Chu Ngọc Anh và Phạm Công Tạc, cựu Thứ trưởng Bộ KH-CN, cùng bị đề nghị truy tố tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí.

6 bị can bị đề nghị truy tố tội nhận hối lộ, gồm: Nguyễn Thanh Long; Phạm Duy Tuyến, cựu Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Hải Dương; Trịnh Thanh Hùng, cựu Phó vụ trưởng Vụ KH-CN các ngành kinh tế, kỹ thuật (Bộ KH-CN); Nguyễn Minh Tuấn, cựu Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và công trình y tế (Bộ Y tế); Nguyễn Huỳnh, cựu Phó trưởng phòng Quản lý giá thuốc (Cục Quản lý dược, Bộ Y tế); Nguyễn Nam Liên, cựu Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Bộ Y tế).

21 bị can bị đề nghị truy tố tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; 2 bị can bị đề nghị truy tố tội lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi; 2 bị can bị đề nghị truy tố tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; 2 bị can bị đề nghị truy tố tội đưa hối lộ…