9 loại virus “chết chóc” nhất thế giới
Tờ Live Science liệt kê những loại virus nguy hiểm nhất, dựa trên nguy cơ tử vong, số ca tử vong và khả năng trở thành một mối đe dọa trong tương lai của chúng.
Hình ảnh virus SARS-CoV-2 chủng mới qua kính hiển vi. Ảnh: Xinhua
Virus Marburg xuất hiện năm 1976, gây xuất huyết, sốt cao, suy nội tạng và tử vong ở người. Vì thế, loại virus này được cho là cực kỳ nguy hiểm.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỉ lệ tử vong là hơn 80% trong đợt bùng phát năm 1998-2000 ở Cộng hòa Dân chủ Congo và năm 2005 ở Angola.
Virus Ebola dưới kính hiển vi. Ảnh: CDC
Ebola xuất hiện tại Cộng hòa Sudan và Cộng hòa Dân chủ Congo vào năm 1976. Virus Ebola lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với chất dịch cơ thể như máu, hoặc mô của người và động vật bị nhiễm bệnh.
Chuyên gia cho biết, các chủng virus Ebola khác nhau có mức độ gây tử vong khác nhau. Đợt bùng phát ở Tây Phi bắt đầu vào đầu năm 2014 là đợt dịch lớn và phức tạp nhất cho đến nay.
Virus dại là một loại rất nguy hiểm bởi chúng phá hủy não bộ. Nếu không kịp thời chữa trị thì 100% khả năng người bệnh sẽ tử vong.
Vaccine phòng dại cho vật nuôi khiến căn bệnh này hiếm xuất hiện ở các nước phát triển, nhưng nó vẫn là một vấn đề nghiêm trọng ở Ấn Độ và một số khu vực của Châu Phi.
Virus HIV. Ảnh: Getty Images/Science Photo Library
Trong thế giới hiện đại, nguy hiểm nhất có thể vẫn là virus HIV. Ước tính có khoảng 32 triệu người đã chết vì HIV kể từ khi được phát hiện lần đầu tiên vào đầu những năm 1980. Căn bệnh này vẫn tiếp tục tàn phá nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, nơi có 95% số ca nhiễm HIV.
Virus đậu mùa
Video đang HOT
Bệnh đậu mùa trước khi bị tiêu diệt dứt điểm đã làm chết khoảng 1/3 người bị nhiễm bệnh, để lại sẹo sâu và đôi mắt mù lòa nơi những người sống sót.
Chỉ trong thế kỷ 20, bệnh đậu mùa đã cướp đi sinh mạng của 300 triệu người, trở thành một gánh nặng lớn của thế giới.
Virus cúm
Hình ảnh virus cúm. Ảnh: CDC
Đại dịch cúm kinh khủng nhất được biết đến là bệnh cúm Tây Ban Nha, bắt đầu vào năm 1918, gây bệnh cho 40% dân số thế giới và cướp đi sinh mạng của 50 triệu người.
Chuyên gia cho rằng, một đại dịch như đợt bùng phát năm 1918 có thể xảy ra một lần nữa nếu một chủng cúm mới xâm nhập vào cộng đồng và lây lan từ người sang người.
Virus SARS
Theo WHO, virus gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nặng, hay còn gọi là SARS, xuất hiện lần đầu tiên vào năm 2002 ở tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc.
Virus SARS sau đó đã lây lan sang 26 quốc gia trên thế giới, lây nhiễm cho hơn 8.000 người và làm chết hơn 770 người trong hai năm.
SARS có tỉ lệ tử vong ước tính là 9,6%, và cho đến nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị hoặc vaccine được chấp thuận.
Virus MERS
Loại virus gây ra hội chứng hô hấp cấp Trung Đông, hay MERS, đã bùng phát ở Saudi Arabia vào năm 2012 và ở Hàn Quốc vào năm 2015. Virus MERS thuộc cùng họ với SARS-CoV.
MERS thường tiến triển thành viêm phổi nặng và có tỉ lệ tử vong ước tính từ 30% đến 40%. MERS không có phương pháp điều trị hoặc vaccine được phê duyệt.
Virus SARS-CoV-2
Hình ảnh của virus Corona chủng mới qua kính hiển vi. Ảnh: Xinhua
Chủng virus SARS-CoV-2 thuộc cùng một họ với SARS-CoV, được gọi là virus Corona, xuất hiện lần đầu vào tháng 12 năm 2019 tại thành phố Vũ Hán của Trung Quốc.
COVID-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra có tỉ lệ tử vong ước tính khoảng 2,3% (tính đến tháng 3.2020). Các triệu chứng thường gặp bao gồm sốt, ho khan và khó thở và có thể tiến triển thành viêm phổi.
SARS-CoV-2 đã lây nhiễm cho hơn 118 triệu người trên toàn cầu và hơn 2,6 triệu người tử vong. Cả thế giới đang nỗ lực phát triển chẩn đoán, điều trị và nghiên cứu vaccine.
5 lý do để chúng ta phải sợ virus SARS-CoV-2
Loài người đối mặt COVID-19 đến nay đã hơn một năm mà vẫn còn khổ sở. Chúng ta khó loại bỏ virus SARS-CoV-2 vì chúng kết hợp nhiều đặc điểm về tỉ lệ tử vong, cách thức lây nhiễm, khả năng đột biến.
Các hạt li ti của virus SARS-CoV-2 xâm nhập vào phổi - Ảnh: SHUTTERSTOCK
COVID-19 không phải là đại dịch đầu tiên nhân loại đối mặt nhưng là căn bệnh hiện đại duy nhất khiến các nước phải áp dụng biện pháp phong tỏa.
Trang web khoa học Futura (Pháp) dẫn lời các chuyên gia ghi nhận virus SARS-CoV-2 đặc biệt đáng sợ vì 5 yếu tố sau đây:
1. Siêu lây lan khó phát hiện
Hệ số lây nhiễm cơ bản (R0) không phản ánh thực tế lây nhiễm của SARS-CoV-2 vì 70% bệnh nhân COVID-19 không lây virus cho ai và từ 10%-20% bệnh nhân có thể góp phần vào 80% số ca nhiễm.
Virus lây lan chủ yếu từ các ổ dịch một cách đột ngột và không thể đoán trước.
Về lý thuyết, chỉ cần truy vết những người siêu lây nhiễm sẽ khỏi áp đặt biện pháp phong tỏa, thế nhưng không có manh mối nào để tìm ra họ.
TS Joshua Schiffer giải thích trong một nghiên cứu đăng trên trang web MedRxiv: "Một cá nhân có thể đột ngột trở nên dễ lây nhiễm trong 1-2 ngày bởi virus thường tồn tại không liên tục trong đường hô hấp suốt nhiều tuần".
2. Virus thích "dạo chơi" trong không khí
Virus Ebola hoặc virus HIV lây truyền qua dịch tiết hoặc quan hệ tình dục nên dễ phòng ngừa hơn nhiều so với lây truyền qua đường hô hấp như SARS-CoV-2.
TS Joshua Schiffer ghi nhận: "Một người nhiễm SARS-CoV-2 khiến nhiều người bị nhiễm hơn bệnh cúm vì virus nhiễm qua môi trường khí dung".
GS Byron Erath chuyên ngành cơ học chất lỏng tại Đại học Clarkson (Mỹ) cho biết: "Các giọt li ti nhỏ hơn 5 micron có thể lơ lửng trong không khí nhiều phút hoặc thậm chí nhiều giờ".
Các hạt nhỏ li ti này không chỉ tồn tại lâu hơn mà còn xâm nhập vào phổi sâu hơn và hoạt động hiệu quả hơn làm tăng nguy cơ nhiễm.
Theo nghiên cứu của Học viện Công nghệ Massachusetts (Mỹ), trò chuyện kéo dài một tiếng trong phòng sẽ giải phóng 460 lần tải lượng virus cần thiết để lây nhiễm.
Hơn nữa, ngay cả khẩu trang y tế cũng khó ngăn chặn các hạt nhỏ hơn 3 micron.
SARS-CoV-2 siêu lây nhiễm nên thí sinh thi đại học ở Hàn Quốc hồi đầu tháng 12-2020 bắt buộc phải đeo khẩu trang và chỗ ngồi có vách ngăn - Ảnh: EPA
3. Virus bị đột biến lây lan nhanh
Gần đây có nhiều biến thể SARS-CoV-2 mới xuất hiện. Chúng thúc đẩy dịch bệnh gia tăng và đặt nghi vấn về hiệu quả của vắc xin COVID-19.
Mọi virus đều bị đột biến thường xuyên nhưng SARS-CoV-2 dễ bị đột biến ngẫu nhiên hơn.
Theo nghiên cứu của Viện Weizmann (Israel), virus bị đột biến có thể tăng ái lực với các thụ thể ACE-2 hơn 600 lần giúp virus bám dính và xâm nhập tế bào. Nói cách khác, các biến thể mới có khả năng lây nhiễm nhiều hơn 600 lần.
Tệ hơn nữa là các biện pháp phòng ngừa có tác dụng với virus thông thường nhưng đôi khi lại có tác dụng ngược vì thúc đẩy các biến thể mới lây truyền.
4. Tỉ lệ tử vong... quá thấp
Có những bệnh nghiêm trọng hơn COVID-19 như virus Ebola có thể giết chết 90% số người bị nhiễm.
Đối với hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) năm 2003, tỉ lệ tử vong ước tính 43% nơi người trên 60 tuổi và 13% nơi người dưới 60 tuổi. Trong khi đó, tỉ lệ tử vong của COVID-19 chỉ từ 0,23%-1,15%.
GS dịch tễ học Arnaud Fontanet ở Viện Pasteur Pháp lưu ý: "Dịch SARS năm 2003 chỉ lây sau khi các triệu chứng xuất hiện, do đó đủ thời gian cách ly bệnh nhân trước khi họ lây nhiễm cho người khác. Và họ đều dễ phát hiện hơn vì thường mắc các dạng nghiêm trọng".
TS dịch tễ học Pascal Crépey (Pháp) khẳng định: "Tỉ lệ tử vong của virus không thực sự cho thấy dấu hiệu nguy hiểm của nó. Với quá trình tiến triển lặng lẽ hơn SARS, COVID-19 ảnh hưởng nhiều người hơn và do đó gây ra nhiều nạn nhân hơn".
59% số ca nhiễm COVID-19 đến từ những người không bộc lộ có triệu chứng, hoặc trong thời gian ủ bệnh hoặc từ bệnh nhân không bao giờ phát triển triệu chứng.
5. Các triệu chứng cực kỳ đa dạng
Các triệu chứng của bệnh cúm được biết đến nhiều như sốt, ớn lạnh, đau cơ, mệt mỏi, đau đầu. Trong khi đó, các triệu chứng của COVID-19 khiến các bác sĩ phải bối rối.
Một số bệnh nhân có các triệu chứng rối loạn dạ dày, viêm ngoài da, viêm kết mạc, ảo giác khứu giác hoặc sưng lưỡi. COVID-19 cũng có thể gây các biến chứng tim mạch và não.
Thời gian kéo dài đặc biệt của các triệu chứng là đặc điểm khiến căn bệnh này không điển hình.
Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Annals of Internal Medicine , hơn 30% bệnh nhân COVID-19 có các triệu chứng dai dẳng ít nhất sáu tuần sau khi nhiễm. Ngoài ra không thể dự đoán bệnh nhân nào nhiều khả năng phát triển dạng nặng (từ 8%-15% trường hợp).
Tuổi tác, giới tính, béo phì và tiểu đường là những yếu tố nguy cơ được biết đến, nhưng một số bệnh nhân đột ngột nặng hơn và không thể giải thích được. Trong bối cảnh như thế, rất khó xác định các ưu tiên trong tiêm chủng vắc xin và phòng bệnh.
Một số bệnh nguy hiểm do virus gây ra Trong 10 vấn đề sức khỏe mà Tổ chức Y tế Thế giới quan tâm thì có đến 6 nội dung có liên quan đến các loài vi khuẩn và virus. Chúng bao gồm: virus cúm, HIV, virus Ebola, sốt xuất huyết, kháng kháng sinh, vấn đề e ngại trong tiêm phòng vắc- xin và gần đây nhất là viêm đường hô hấp...