9 câu hỏi thường gặp liên quan đến bệnh viêm amidan

Amidan là tổ chức bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân gây bệnh qua đường họng vì vậy amidan rất dễ bị viêm.

Viêm amidan là bệnh phổ biến nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

1. Đông y hỗ trợ điều trị viêm amidan

Theo Đông y, viêm amidan được gọi là nhũ nga. Viêm amidan cấp tính là phong nhiệt nhũ nga, còn viêm amidan mạn tính là hư hỏa nhũ nga. Bệnh mới phát sưng to, chỗ sưng có màu đỏ hồng, sốt, ăn nuốt khó khăn, miệng ráo, lưỡi khô, mạch sác hữu lực. Nếu bệnh nặng thì sốt cao, nổi hạch ở mang tai, vùng sưng nổi lên màng trắng, nếu vỡ ra gọi là lạn hầu nga. Bệnh phát ra một bên là nhẹ, phát ra cả hai bên là nặng.

Theo TS. Nguyễn Đức Quang, viêm amidan cấp tính (phong nhiệt nhũ nga) được chia làm 2 thể: thể nhẹ và thể nặng. Bệnh do phong nhiệt ở bên ngoài xâm phạm kết hợp với nhiệt độc ở phế vị gây ra bệnh. Phương pháp chữa của Đông y là Thanh nhiệt giải độc ở phế vị, hoạt huyết, bài nùng (trừ mủ) với các bài thuốc cụ thể tùy theo thể trạng bệnh nhân.

2. Chăm sóc bệnh nhân viêm amidan tại nhà

Hầu hết các trường hợp viêm amidan do virus gây ra và tự khỏi trong vòng 3-4 ngày đến 1 tuần. Người chăm sóc nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cụ thể về cách chăm sóc bệnh nhân viêm amidan tại nhà. Có một số cách giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn và hỗ trợ quá trình phục hồi tại nhà:

Nghỉ ngơi: Việc nghỉ ngơi đầy đủ rất quan trọng để cơ thể có thời gian phục hồi. Bệnh nhân nên ngủ nhiều hơn bình thường và tránh các hoạt động gắng sức.

Uống nhiều nước: Bệnh nhân nên uống nhiều nước lọc, nước trái cây và trà thảo mộc để giúp giữ cho cơ thể đủ nước và ngăn ngừa mất nước.

Giảm đau họng: Súc miệng bằng nước muối ấm nhiều lần mỗi ngày. Ngậm viên ngậm thảo mộc hoặc kẹo cứng. Uống trà thảo mộc ấm như trà hoa cúc hoặc trà gừng. Dùng máy tạo độ ẩm để tăng độ ẩm trong không khí.

Hình ảnh minh họa amidan bình thường (hình trái) và amidan bị viêm (hình giữa và bên phải).

Hạ sốt: Nếu bệnh nhân bị sốt do viêm amidan, có thể cho họ uống thuốc hạ sốt không kê đơn như paracetamol hoặc ibuprofen. Chỉ nên dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.

Chườm mát: Chườm mát vùng cổ giúp giảm đau và sưng tấy.

Chế độ ăn uống: Bệnh nhân nên ăn thức ăn mềm và dễ nuốt như súp, cháo, sữa chua và kem. Nên tránh thức ăn cay nóng, cứng và chua. Uống nhiều nước.

3. Viêm amidan khi nào cần tới gặp bác sĩ?

Nếu amidan bị viêm nhiễm kéo dài và quá phát không những không giúp cơ thể miễn dịch mà còn dẫn tới nhiều rắc rối như viêm tai giữa, viêm phế quản, viêm thận,… Hãy theo dõi các triệu chứng của bệnh nhân và báo cho bác sĩ nếu họ có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

Sốt cao hơn 38,5°C

Đau họng dữ dội khiến khó nuốt hoặc khó thở

Khó thở

Chảy nước dãi nhiều

Sưng hạch cổ to

Nổi mẩn đỏ

Mệt mỏi dữ dội

Yếu cơ

Cứng cổ

Viêm amidan sưng không đau hoặc không gây ra các vấn đề khác thì không cần điều trị. Nhưng nếu các triệu chứng không hết sau 1 tuần hoặc bệnh nhân cảm thấy nặng hơn thì cần gặp bác sĩ ngay. Trong một số ít trường hợp, viêm amidan có thể khiến cổ họng sưng tấy đến mức gây khó thở. Nếu điều này xảy ra, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

4. Độ tuổi nào dễ mắc viêm amidan?

Viêm amidan thường xảy ra nhất ở trẻ em; tuy nhiên, tình trạng này hiếm khi xảy ra ở trẻ dưới 2 tuổi. Viêm amidan do vi khuẩn Streptococcus thường xảy ra ở trẻ em từ 5-15 tuổi, trong khi viêm amidan do virus phổ biến hơn ở trẻ nhỏ. Áp- xe quanh amiđan (PTA) thường xảy ra ở thanh thiếu niên hoặc thanh niên nhưng có thể xuất hiện sớm hơn.

Viêm amidan thường đi kèm với nhiều bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên. Từ 2,5-10,9% trẻ em có thể được xác định là người mang mầm bệnh. Trong một nghiên cứu, tỷ lệ trung bình về tình trạng mang mầm bệnh của học sinh đối với Streptococcus nhóm A , một nguyên nhân gây viêm amidan, là 15,9%. Các bác sĩ thường chẩn đoán bệnh này ở trẻ em từ mẫu giáo đến tuổi thiếu niên.

5. Viêm amidan có chữa khỏi không?

Viêm amidan rất dễ chẩn đoán. Các triệu chứng thường hết trong vòng 7-10 ngày. Viêm amidan nếu không được điều trị đúng và kịp thời sẽ gặp phải nhiều biến chứng. Tuy nhiên, khi được thăm khám và điều trị đúng, thuốc kháng sinh chữa khỏi hầu hết bệnh nhân bị viêm amidan do vi khuẩn. Thực hiện phẫu thuật cắt amidan khi bệnh nhân bị nhiễm trùng và các biến chứng khó điều trị bằng thuốc.

Khi được thăm khám và điều trị đúng, viêm amidan có thể chữa khỏi được.

6. Khi nào nên cắt amidan?

Không phải cứ viêm amidan là phải cắt. Một số trường hợp bị nhiễm trùng nhiều lần có thể cần phẫu thuật để cắt bỏ amidan. Cắt amidan được chỉ định cho những người đã trải qua hơn 6 đợt viêm họng do liên cầu khuẩn (được xác nhận bằng nuôi cấy dương tính) trong 1 năm, 5 đợt trong 2 năm liên tiếp hoặc 3 đợt viêm amidan và/hoặc vòm họng trở lên mỗi năm trong 3 năm liên tiếp mặc dù đã được điều trị nội khoa đầy đủ.

Ngoài ra, bác sĩ sẽ xem xét các trường hợp: viêm amidan mạn tính hoặc tái phát liên quan đến tình trạng mang vi khuẩn liên cầu khuẩn không đáp ứng với kháng sinh kháng beta-lactamase; biến chứng tại chỗ như viêm tấy; áp-xe quanh amidan; biến chứng ở các cơ quan lân cận như viêm mũi xoang, viêm tai giữa, viêm phế quản – phổi hoặc các biến chứng toàn thân như viêm cầu thận, viêm khớp, viêm cơ tim do liên cầu tan huyết beta nhóm A…

Trong điều trị viêm amidan, cắt bỏ hay bảo tồn đều cần có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Theo BS. Dương Văn Tiến – chuyên gia Tai mũi họng Bệnh viện Thu Cúc, nhiều bệnh nhân chưa cần thiết phải cắt bỏ amidan bởi các đợt tái viêm đều do người bệnh chưa tích cực điều trị đúng chỉ định. Hơn nữa amidan vẫn còn thực hiện được chức năng của nó, tình trạng viêm chưa tiến triển ở mức nghiêm trọng có thể điều trị bảo tồn. Tùy tiện cắt amidan không những gây tốn kém chi phí điều trị, chăm sóc sau phẫu thuật mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe.

7. Làm thế nào để kiểm soát tắc nghẽn đường thở trong viêm amidan cấp tính?

Điều trị viêm amidan cấp tính cần phải có sự giám sát của nhân viên y tế, chủ yếu mang tính hỗ trợ và tập trung vào việc duy trì đủ lượng nước và lượng calo hấp thụ cũng như kiểm soát cơn đau và sốt. Với bệnh nhân bị phù nề nhiều, không có khả năng duy trì đủ lượng calo và chất lỏng qua đường uống cần phải bù nước qua đường tĩnh mạch, dùng kháng sinh và kiểm soát cơn đau.

Tắc nghẽn đường thở cần được xử trí bằng cách đặt thiết bị thở qua mũi, sử dụng corticosteroid tiêm tĩnh mạch và sử dụng oxy ẩm. Quan sát bệnh nhân trong môi trường được theo dõi cho đến khi tình trạng tắc nghẽn đường thở được giải quyết rõ ràng.

Cân nhắc chuyển chăm sóc bệnh nhân khi viêm amidan hoặc các biến chứng của nó không thể được xử lý một cách an toàn và hiệu quả. Đảm bảo bảo vệ đường thở khi chuyển bệnh nhân. Đảm bảo rằng nhân viên được đào tạo phù hợp đi cùng bệnh nhân trong quá trình vận chuyển.

8. Viêm amidan có lây không?

Viêm amidan không lây nhiễm nhưng các sinh vật truyền nhiễm gây ra bệnh vẫn có thể truyền sang người khác cho đến khi bạn không còn bệnh nữa.

Bạn có thể bị viêm amidan nếu ai đó mang mầm bệnh ho hoặc hắt hơi gần bạn và bạn hít phải những giọt nước. Nếu bạn chạm vào một vật có khả năng chứa sinh vật truyền nhiễm, như tay nắm cửa, sau đó chạm vào mũi hoặc miệng mà không rửa tay trước, bạn cũng có thể bị viêm amidan.

Tiếp xúc với nhiều người làm tăng nguy cơ tiếp xúc với vi khuẩn và virus gây viêm amidan. Đây là lý do tại sao trẻ em trong độ tuổi đi học thường mắc bệnh. Nếu bạn có các triệu chứng, tốt nhất bạn nên ở nhà để tránh lây truyền bệnh viêm amidan. Thông thường phải mất 2-4 ngày để xuất hiện các triệu chứng sau khi tiếp xúc.