7 năm Cuộc chiến 5 ngày: Saakashvili được Mỹ “biệt phái” Odessa

7 năm sau “Cuộc chiến 5 ngày”, cựu Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili lại có cơ hội đối đầu với Nga trên “đất khách”, với cương vị Thống đốc Odessa Ukraine.

Vì sao Ukraine bổ nhiệm Saakashvili làm Thống đốc Odessa?

Thành phố cảng Odessa thuộc vùng Odessa (Odessa Oblast), được Nữ hoàng Nga Yekaterina II thành lập vào năm 1794. Đây là một hải cảng quan trọng về thương mại hàng hải trước đây và đặc biệt là hiện nay, khi Mỹ đang nhăm nhe nắm quyền điều khiển các cảng ở khu vực này.

Thành phố nằm sâu trong vùng lãnh thổ do chính quyền trung ương ở Kiev kiểm soát. Mặc dù 60% cư dân thành phố là người Ukraine, người Nga chỉ chiếm hơn 20% nhưng đại đa số dân chúng lại nói tiếng Nga, nên lực lượng ủng hộ Moscow rất đông, trong đó có rất nhiều người dân bản xứ.

Một vấn đề nữa là Odessa có biên giới rất dài với vùng lãnh thổ ly khai Transnistria (hay còn gọi là Transdniestria hoặc Trans-Dniestr hay Pridnestrovie) của Moldova. Ở đây còn có lực lượng gìn giữ hòa bình của Nga đồn trú từ năm 1992 với hơn 1400 binh lính và nhiều trang bị hạng nặng.

Sự hiện diện của lực lượng quân sự Nga ở đây không chỉ khiến Moldova lo lắng mà cả Ukraine cũng không yên. Với đường biên giới rất dài với vùng Odessa, chính quyền Kiev sợ rằng 1 kịch bản Crimea hay Donbass thứ 2 sẽ lặp lại với vùng đất này.

Ngày 18-3, đúng vào ngày Moscow ký quyết định sáp nhập Crưm vào lãnh thổ Liên bang Nga, cac chinh tri gia va giơi vân đông thân Nga tai vung Transnistria ly khai khoi Moldova cũng đưa ra đê nghi Quôc hôi Nga ra luât cho phep ho gia nhâp Liên bang.

Cựu Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili được Mỹ điều đến Ukraine

Đó có thể là điều khiến cho Ukraine lo lắng nhất nên việc đầu tiên là họ đã vội vã bán các hải cảng của mình cho Mỹ, tăng cường sự hiện diện của hải quân Hoa Kỳ tại các cảng của vùng Odessa, đồng thời làm ngơ cho các phần tử cực hữu đổ về đây nhằm trấn áp những người có tư tưởng thân Nga.

Ngoài ra, loại bỏ những chính khách địa phương vì lo ngại “dây mơ, rễ má” với Nga, Kiev đã bổ nhiệm ông Saakashvili – một người mang quốc tịch Mỹ làm Thống Đốc cùng với người phó của ông là bà Maria Gaidar, con gái của cố Thủ tướng Nga đầu tiên thời hậu Xô Viết Yegor Gaidar – một chính khách đối lập Nga.

Và dĩ nhiên đó là một sai lầm trầm trọng bởi đối với những chính khách này, “mối thù” với Nga và “nhiệm vụ” được Mỹ giao cho mới là điều quan trọng chứ không phải là cuộc sống của nhân dân bản địa.

Từ khi lên làm Thống đốc, ông Saakashvili đã có hàng loạt tuyên bố và hành động đối đầu với Nga chứ không phải là ổn định cuộc sống của nhân dân, phát triển kinh tế và trấn an những người nói tiếng Nga về nỗi sợ hãi bị đàn áp giống vụ thảm án kinh hoàng ở Tòa nhà Công đoàn hồi tháng 4 năm ngoái.

Mỹ sợ Transnistria sáp nhập vào Nga, tạo phản ứng dây chuyền ở Odessa

Transnistria là một lãnh thổ ly khai nằm phần lớn trên một dải đất giữa sông Dniester và biên giới phía đông của Moldova với Ukraine. Nhà nước này tuyên bố chủ quyền đối với lãnh thổ phía đông sông Dniester, thành phố Bender, và các địa phương lân cận nằm ở bờ Tây.

Transnistria bị kẹp giữa một bên là Moldova, bên kia là Odessa-Ukraine

Kể từ khi tuyên bố độc lập vào năm 1990 và đặc biệt là sau “Chiến tranh Transnistria” vào năm 1992, lãnh thổ này được quản lý bởi Cộng hòa Pridnestrovia Moldova (PMR) – một nhà nước được công nhận hạn chế, Thủ đô không chính thức là Tiraspol.

Cộng hòa Moldova không công nhận độc lập của Cộng hòa Pridnestrovia Moldova và xem phần lớn lãnh thổ của nước cộng hòa ly khai này là một bộ phận của Moldova với địa vị pháp lý đặc biệt là vùng Transnistria (Unitatea teritorială autonomă cu statut juridic special Transnistria), hay Stnga Nistrului (“Tả ngạn sông Dniester”).

Sau khi Liên Xô tan rã, căng thẳng giữa Moldova và Transnistria leo thang thành một cuộc xung đột quân sự, bắt đầu từ tháng 3-1992 và chấm dứt bằng một thỏa thuận ngừng bắn vào tháng 7-1992, với sự giám sát của một cơ quan quốc tế là Ủy ban Kiểm soát Liên hiệp ba bên Nga, Moldova, Transnistria.

Ủy ban này chịu trách nhiệm giám sát các thỏa thuận an ninh trong khu phi quân sự, bao gồm 20 địa phương ở cả hai bên bờ sông. Mặc dù đã ngừng bắn, song vị thế chính trị của lãnh thổ vẫn chưa được giải quyết triệt để khi Moldova không cho phép vùng lãnh thổ này được tách ra.

Theo_Báo Đất Việt