6 giây có 1 người tử vong, đây mới là căn bệnh đáng sợ hơn ung thư

Tiến sĩ – Bác sĩ Nguyễn Bá Thắng cho biết khi có các dấu hiệu “ Méo miệng, ngọng nói hãy gọi ngay cấp cứu luôn đừng chờ” – đó là những dấu hiệu đầu tiên của đột quỵ.

Thời gian là vàng

Theo Tiến sĩ – Bác sĩ Nguyễn Bá Thắng – Trưởng Trung tâm khoa hoc Thân kinh Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, trên thế giới cứ 6 giây có 1 người đột quỵ và 6 triệu người tử vong. Ngoài ra còn hàng chục triệu người bị di chứng gây tàn phế mỗi năm. Tại Việt Nam đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên cả ung thư. Mỗi năm có khoảng 200 nghìn người tử vong do đột quỵ.

Đột quỵ là tình huống mà bất cứ ai cũng có thể gặp. Có bệnh nhân đang xem tivi nhưng khi đứng lên bỗng nhiên bị liệt tay, loạng choạng và khi hỏi thì méo miệng không nói được. Khi thấy tình huống này thì người nhà nên nghĩ ngay tới bất thường ở thần kinh và nghĩ ngay tới đột quỵ.

Bác sĩ Thắng đưa ra hai ví dụ điển hình của việc cấp cứu sớm. Một nam bệnh nhân 70 tuổi đến bệnh viện khám vì bệnh lý khác nhưng đột nhiên bệnh nhân liệt nửa người, yếu tay chân, nói ngọng, miệng méo.

Bệnh nhân ngay lập tức được đưa vào chụp CT não phát hiện có tắc mạch máu não. Bệnh nhân nhanh chóng được can thiệp thuốc tiêu sợi huyết sau đó truyền dịch và chỉ 3 giờ sau bệnh nhân đã hoàn toàn không còn các triệu chứng. 24h sau chụp CT não không còn tổn thương nào trên não.

Còn 1 bệnh nhân 60 tuổi được đưa từ Tiên Giang lên TPHCM cấp cứu. Bệnh nhân có dấu hiệu yếu, liệt từ 7h sáng và đến 10h30 mới đưa lên tới TP.HCM. Khi vào viện bệnh nhân lại có tiền sử xuất huyết dưới nhện nên không sử dụng tiêu sợi huyết. Bác sĩ chụp CT phát hiện có tắc ở động mạch lớn nhưng không sử dụng tiêu sợi huyết được nên sử dụng phương pháp can thiệp lấy cục máu đông.

6 giây có 1 người tử vong, đây mới là căn bệnh đáng sợ hơn ung thư

Dù can thiệp thành công nhưng đã qua 4 tiếng nên bệnh nhân vẫn còn liệt, nói ngọng. Chụp MRI còn 1 nửa não vẫn bị ảnh hưởng.

So với hai trường hợp trên thì điều thấy rõ thời gian chính là yếu tố quyết định cứu vãn bệnh nhân hay không. Trong đột quỵ khi tế bào não đã chết thì không thể cứu được nữa.

Phòng như thế nào?

Đột quỵ là bệnh lý của não bộ do mạch máu não tắc nghẽn hoặc vỡ ra. Mạch máu não đưa máu tới não, khi mạch máu bị tổn thương làm tắc nghẽn mạch máu, vùng não được nuôi sẽ chết đi.

Khi phần não bị tổn thương thì chức năng của nó sẽ không còn nữa và dẫn tới yếu, liệt nửa người. Tổn thương ở vùng não nào thì có triệu chứng ở vùng não đó nhưng triệu chứng phổ biến nhất vẫn là méo miệng, nói ngọng, tay chân yếu liệt.

Đột quỵ thiếu máu (tức là mạch máu bị tắc nghẽn khiến máu không lên não được) chiếm khoảng 80%. Có ba nguyên nhân cơ bản nhất gây đột quỵ thiếu máu là: xơ vữa động mạch, mạch máu bị xơ vữa gây hẹp, tắc làm cho máu không lên não được.

Nguyên nhân do các bệnh lý về tim, một số bệnh tim đặc biệt như bệnh rung nhĩ sẽ tạo ra những cục máu đông trong tim và những cục máu đó sẽ trôi lên não làm bít mạch máu não gây ra thiếu máu não.

Mạch máu nhỏ bị tổn thương do tắc huyết áp và gây ra đột quỵ

Còn xuất huyết não hầu hết do tăng huyết áp, có thể gây ra nhồi máu não, xuất huyết, vỡ mạch máu, khối u. Một số trường hợp liên quan tới rối loạn đông máu.

Các yếu tố nguy cơ đột quỵ như tuổi cao, nam giới bị nhiều hơn, người bị tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, ít vận đông. Người hút thuốc lá cũng có nguy cơ đột quỵ.

TS Thắng cho biết trong xã hội ngày nay người dân vận động quá ít, đi lại bằng xe máy, thang máy dẫn tới tình trạng rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch… tăng lên và là nguyên nhân gia tăng ca đột quỵ.

TS Thắng khuyến cáo, muốn phòng ngừa, giảm thiểu nguy cơ đột quỵ, mọi người cần kiểm soát tốt, tránh các tác nhân trên. Đặc biệt, những người có bệnh tim, hay vấn đề về huyết áp, đường huyết cần phải khám kiểm tra định kỳ, đo theo dõi huyết áp, đường huyết thường xuyên. Thực tế cho thấy, chỉ có khoảng 10% người tăng huyết áp là có triệu chứng như choáng váng, xây xẩm, nhức đầu, khó chịu…

Thay đổi thói quen, có lối sống lành mạnh: hạn chế rượu bia, thuốc lá; ăn uống lành mạnh: tăng cường rau xanh, giảm mỡ béo, đồ chiên xào, các món ăn từ đường bột; kiểm soát cân nặng; tránh căng thẳng, làm việc quá sức,…