5 lý do gây thoát vị đĩa đệm ai cũng nên biết
Thoát vị đĩa đệm là bệnh liên quan đến cột sống và xương khớp thường gặp. Việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời sẽ giúp nâng cao khả năng phục hồi, ổn định cuộc sống.
Đáng lưu ý thoát vị đĩa đệm ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa, phổ biến nhất là từ 30 – 60 tuổi.
Thoát vị đĩa đệm trên thực tế khá nhiều trường hợp do không biết nguyên nhân nên có thái độ chủ quan, lơ là, không kiên trì điều trị gây nên tình trạng nhờn thuốc, các đĩa đệm dần bị thoái hóa và trở nên xơ cứng, giòn đứt, mất hẳn khả năng phục hồi.
Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm
Bệnh thoát vị đĩa đệm là dấu hiệu các lớp bao xơ bên ngoài đĩa đệm thoái hóa dẫn đến tình trạng bị rách, lớp nhân nhầy bên trong bị thoát ra ngoài, sau đó chèn ép vào lớp tủy sống hoặc rễ thần kinh tạo nên những cơn đau dữ dội, dai dẳng khi vận động hoặc làm việc nặng nhọc.
Có nhiều nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm, trong đó có các nguyên nhân sau:
- Do tuổi tác
Theo thời gian cột sống của người già cũng dần mất đi tính đàn hồi, không còn sự mềm dẻo nên rất dễ bị thoát vị đĩa đệm.
Căn bệnh này thường gặp ở những người có độ tuổi từ 40 – 75. Đây là độ tuổi có nguy cơ rất cao mắc chứng thoát vị đĩa đệm, vì các thành phần nước bên trong “nhân nhầy” có chiều hướng suy giảm dần.
Đĩa đệm cũng không còn dẻo dai do mất nước, vòng sụn bị thoái hóa và rạn nứt nên chỉ cần 1 lực tác động nhỏ cũng sẽ khiến cho nhân nhầy chui ra ngoài, chèn ép lên các dây thần kinh thắt lưng gây đau đớn.
- Do béo phì
Khi khối lượng cơ thể vượt quá mức độ cho phép, khi đó cột sống có nghĩa vụ nâng đỡ khối lượng của cơ thể gặp phải áp lực khá nặng nề.
Cột sống do phải gánh chịu khối lượng tăng quá mức khiến áp lực lớn và làm việc quá sức, lâu ngày gây nên sự thoái hóa của các hệ thống khớp xương. Đặc biệt là vùng xương thắt lưng, từ đó dễ dẫn đến chứng thoát vị đĩa đệm.
- Do thoái hóa đốt sống
Thoái hóa các đốt sống khiến cho bệnh nhân gặp vấn đề khó khăn ở các đốt cột sống.
Video đang HOT
Lúc này đĩa liên đốt và các dây chằng bị hư tổn và trở nên kém linh hoạt, không hoạt động trơn tru theo đúng chứng năng của nó. Hệ thống các mô sụn, dây chằng xung quanh đĩa đệm của đốt sống cũng bị ảnh hưởng trầm trọng, không còn đàn hồi và dẻo dai nên không đủ khả năng bảo vệ tốt các bao xơ của đĩa đệm. Điều này khiến chúng bị rách, dịch nhầy bên trong tràn ra ngoài, gây nên chứng thoát vị đĩa đệm.
Bên cạnh đó, người bị thoái hóa đốt sống còn gặp các biến chứng như gai đốt cột sống, viêm cột sống… làm các hoạt động hàng ngày bị ảnh hưởng không hề nhỏ.
Thoát vị đĩa đệm là bệnh liên quan đến cột sống và xương khớp thường gặp.
- Do chấn thương
Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm do chấn thương trong sinh hoạt hàng ngày như làm việc sai tư thế, tư thế xấu gây ảnh hưởng lớn đến cột sống. Đối tượng dễ bị mắc chứng bệnh thoát vị đĩa đệm thường là những người khom cúi nhiều, ngồi một chỗ quá lâu hoặc làm việc nặng nhọc trong thời gian dài như nông dân, bốc vác, công nhân, nhân viên văn phòng, thợ may, họa sĩ, kiến trúc sư, thợ hồ…
Việc nâng vác các vật nặng vượt quá sức mình khiến cho các đốt sống phải gánh chịu nhiều áp lực lớn, nếu liên tục xuất hiện trong thời gian dài sẽ dễ gây nên tình trạng rách bao xơ, dẫn đến di chứng là bệnh thoát vị đĩa đệm.
Ngoài ra, người bị thoát vị đĩa đệm cột sống có thể gặp phải một tai nạn trong lao động, khi chơi thể thao hoặc khi tham gia giao thông. Phần lưng của nạn nhân phải chịu những cú va đập hoặc ngã rất mạnh. Áp lực mà cơ thể phải nhận từ cú va đập này gây ảnh hưởng rất lớn cho cột sống một cách đột ngột, từ đó làm cho các đĩa đệm lệch khỏi vị trí trung tâm đốt sống, bị rạn nứt dẫn đến rách bao xơ đĩa đệm. Nhân nhày ở phía bên trong thoát và chèn vào hệ thống dây thần kinh lưng, gây đau nghiêm trọng.
- Do sinh hoạt không khoa học
Bên cạnh những vấn đề trên, người bệnh thoát vị đĩa đệm còn do một số nguyên nhân trong quá trình sinh hoạt hàng ngày như: Thói quen uống rượu bia nhiều, vì trong rượu và bia có những chất ngăn chặn quá trình tổng hợp các chất dinh dưỡng, phá vỡ sự tái tạo, hấp thụ canxi, từ đó khiến xương cột sống dần dần suy yếu.
Thói quen hút thuốc lá khiến các chất oxy khi được máu vận chuyển vào đĩa đệm mới có thể giúp bộ phận này phục hồi quá trình bị thoái hóa và tổn thương. Tuy nhiên, nếu nạp vào cơ thể quá nhiều chất nicotin trong thuốc lá hoặc xì gà sẽ làm cho cơ chế tổng hợp oxy này bị giảm sút rất nhiều.
Thói quen ăn uống không điều độ, nếu người bệnh dùng quá nhiều thức ăn nhanh, đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ và thức ăn chứa nhiều photpho thì sẽ khiến cho lượng canxi trong cơ thể bị giảm sút nghiêm trọng, khiến cho các cơn đau xương khớp thêm trầm trọng.
Lời khuyên thầy thuốc
Thoát vị đĩa đệm là vấn đề thường gặp, để ngăn ngừa những nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm, người bệnh cần lưu ý phòng tránh ngay từ đầu để tránh hậu quả nghiêm trọng.
Với những người lao động trí óc, làm việc trong văn phòng thì cần nghỉ ngơi khoảng 5 phút sau khi ngồi làm việc khoảng 1 tiếng bằng cách đứng dậy đi lại quanh phòng làm việc, tập 1 vài động tác có lợi cho thắt lưng.
Người lao động chân tay cần chú ý không khiêng vác vật nặng quá sức, không cúi lưng để nhấc vật nặng lên đột ngột, mà cần ngồi xổm xuống để nâng vật lên từ từ, tránh tác động mạnh lên đĩa đệm.
Cần tập thể dục thường xuyên như bơi lội, tập yoga, aerobic, đi xe đạp… để giúp xương cột sống thêm rắn chắc và dẻo dai.
Nên bổ sung các thực phẩm chứa nhiều dưỡng chất cho xương khớp như vitamin D, K, chất béo Omega-3… gồm cá hồi, sữa, trứng, cá thu, tôm, cua, đậu hà lan, đậu nành, cà chua…
Bảo vệ hệ cơ xương khớp là bảo đảm cho tương lai
Loãng xương và thoái hóa khớp ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người, đặc biệt là người cao tuổi.
Vì vậy, hai căn bệnh này cần được quan tâm phòng ngừa, điều trị sớm và quản lý chặt chẽ cùng các bệnh thường gặp khác ở người cao tuổi.
Điều trị bệnh về xương khớp cho bệnh nhân tại một phòng khám. Ảnh: Internet
Hai bệnh thường đồng mắc, gia tăng ở người cao tuổi
Theo thông tin từ Hội nghị khoa học thường niên lần XVIII vừa được Hội Loãng xương TP Hồ Chí Minh tổ chức tại TP Tuy Hòa, số người bị thoái hóa khớp chiếm 20% dân số; 1 trong 3 phụ nữ (33%) và 1 trong 5 nam giới (20%) trên 50 tuổi bị loãng xương. Hậu quả nghiêm trọng của loãng xương và thoái hóa khớp là gãy xương, mất khả năng vận động, đau đớn và mất chất lượng sống.
Gãy xương do loãng xương là một gánh nặng về KT-XH đối với mọi quốc gia, vì người bị gãy xương do loãng xương có nguy cơ tử vong cao, gia tăng nguy cơ mắc các bệnh khác, gia tăng nguy cơ tái gãy xương. Gần 25% bệnh nhân bị gãy xương vùng hông sẽ tử vong trong vòng 12 tháng. Vì vậy, biến cố gãy xương do loãng xương được coi là nặng nề tương đương với đột quỵ trong bệnh tăng huyết áp và nhồi máu cơ tim trong các bệnh mạch vành.
Còn thoái hóa khớp, đặc biệt là thoái hóa khớp gối, gây đau đớn kéo dài, người bệnh bị giảm chất lượng sống, mất khả năng vận động, lao động và sinh hoạt, mất đi cuộc sống độc lập. Loãng xương và thoái hóa khớp lại thường đồng mắc và gia tăng ở người cao tuổi. Vì vậy, 2 căn bệnh này ngày càng trở thành gánh nặng rất lớn đối với nhiều gia đình và toàn xã hội.
Báo Phú Yên phỏng vấn PGS.TS.BS Lê Anh Thư, Chủ tịch Hội Loãng xương TP Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội Thấp khớp học Việt Nam, về 2 căn bệnh phức tạp và thường gặp nhất ở chuyên ngành Thấp khớp học, luôn được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đặc biệt quan tâm.
* Thưa phó giáo sư, đâu là những thách thức trong chẩn đoán và điều trị sớm bệnh thoái hóa khớp và loãng xương?
PGS.TS. BS Lê Anh Thư
- Sự xuất hiện của những bệnh này liên quan đến tuổi tác, đặc biệt là đối với phụ nữ. Thường thì ở tuổi 40, chúng ta phải để ý đến xương khớp của mình rồi, bởi phụ nữ luôn luôn có nguy cơ cao hơn nam giới. Vì vậy, phải biết là mình đang đứng ở cái ngưỡng có nguy cơ và đi tầm soát, kiểm tra. Chúng ta cũng phải lắng nghe cơ thể, nếu có bất thường thì phải đi khám...
Khi bước đi, nếu chân lạo xạo, đó là triệu chứng sớm của thoái hóa khớp, phải đi khám và điều trị, chứ để đến khi đi không được thì nói làm gì nữa. Còn nếu lâu lâu lại bị vọp bẻ, đau nhức dọc các xương dài... thì hãy nghĩ đến loãng xương. Bệnh loãng xương lúc đầu rất là mơ hồ, không có triệu chứng, còn khi có triệu chứng đau, thường là liên quan đến gãy xương, thì đã trễ rồi. Tất cả những điều đó, các bác sĩ đều biết nhưng đôi khi vì nhiều lý do, mọi người không quan tâm nhiều lắm cho nên bỏ sót.
Cơ thể chúng ta là một khối thống nhất, vì vậy phải quan tâm chung đến cơ thể và bảo vệ, phòng ngừa.
* Dinh dưỡng và vận động có ý nghĩa thế nào trong việc phòng ngừa bệnh loãng xương, thưa phó giáo sư?
- Dinh dưỡng và vận động có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa tất cả các bệnh, kể cả thoái hóa khớp. Tuy nhiên, bây giờ chúng ta nhấn mạnh đến vai trò của dinh dưỡng và vận động trong phòng ngừa loãng xương.
Canxi là một khoáng chất rất quan trọng đối với cơ thể, tồn tại chủ yếu trong xương. Hãy tưởng tượng cơ thể chúng ta có một "ngân hàng xương", và "ngân hàng" đó hao hụt dần theo tuổi tác. Nếu "ngân hàng xương" của chúng ta đầy đủ lúc trưởng thành thì sau này, khi mất đi một số do tuổi tác, chúng ta vẫn còn để dùng.
Nhưng nếu "ngân hàng" đó ngay từ đầu đã yếu thì theo thời gian và tuổi tác, còn đâu nữa mà dùng! Cho nên phải tạo khối lượng xương ngay từ đầu, để chúng ta có một "ngân hàng xương" thật tốt, như vậy thì nguy cơ loãng xương sẽ thấp hơn. Còn nếu để cho "ngân hàng xương" của mình yếu thì đương nhiên, nguy cơ loãng xương trong tương lai sẽ tới gần.
Canxi là một khoáng chất vô cùng quan trọng nhưng cơ thể không tự tổng hợp được, bắt buộc chúng ta phải cung cấp canxi cho cơ thể qua chế độ ăn. Nếu chế độ ăn không đủ thì bổ sung canxi từ thực phẩm chức năng, dược phẩm.
Loãng xương và thoái hóa khớp là hai căn bệnh ảnh hưởng đến sức mạnh của hệ cơ xương khớp, gia tăng theo tuổi, gây hậu quả nặng nề, làm mất khả năng vận động, giảm chất lượng sống của con người. Hai căn bệnh này cần được đặc biệt chú trọng phòng ngừa sớm, điều trị sớm và quản lý chặt chẽ cùng các bệnh lý thường gặp khác ở người cao tuổi như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh mạch vành...
Chế độ ăn của người Việt thường chỉ cung cấp khoảng một nửa lượng canxi so với nhu cầu hằng ngày của cơ thể một người bình thường, chưa nói đến người bị loãng xương. Cơ thể những người bị loãng xương cần nhiều canxi hơn. Rõ ràng, dinh dưỡng có vai trò quan trọng. Chúng ta cần bảo đảm đầy đủ các thành phần dinh dưỡng theo nhu cầu từng lứa tuổi từ việc chọn lựa và sử dụng hợp lý lương thực, thực phẩm, thực phẩm nâng cao... qua chế độ ăn hằng ngày. Chúng ta bổ sung các vitamin, khoáng chất, các dưỡng chất thiết yếu để hỗ trợ hệ cơ xương khớp và tăng cường hệ thống miễn dịch thông qua thuốc và các sản phẩm thực phẩm chức năng hiệu quả, phù hợp.
Tuy nhiên, chỉ lưu ý đến dinh dưỡng thôi vẫn không đủ. Dinh dưỡng phải kết hợp với vận động thể lực. Nếu chúng ta có lối sống tĩnh tại, không vận động thì dù có bổ sung cái gì cũng không ăn thua! Dinh dưỡng hợp lý và vận động cũng phải hợp lý; người trẻ vận động khác, người cao tuổi vận động khác. Và đối với người cao tuổi thì phải chú ý phòng tránh té ngã, chấn thương trong mọi hoàn cảnh. Bác sĩ phải dặn bệnh nhân điều này.
Phòng ngừa, điều trị sớm bệnh lý xương khớp
* Đây là lần thứ hai Hội Loãng xương TP Hồ Chí Minh tổ chức hội nghị khoa học thường niên tại TP Tuy Hòa, sau 7 năm. Từ hội nghị khoa học này, Hội Loãng xương TP Hồ Chí Minh muốn gửi đi thông điệp gì, thưa phó giáo sư?
- Chúng ta sử dụng cái gì thì cũng phải giữ gìn, bảo vệ để sử dụng được lâu dài. Hệ cơ xương khớp là một hệ vận động, được sử dụng từ khi chúng ta bắt đầu cuộc sống của mình, vậy thì nó cũng phải được bồi bổ để phát triển đến mức tốt nhất, rồi nó cũng phải được duy trì thật tốt. Khi chúng ta nhiều tuổi, mọi thứ đều hư hao thì phải giữ làm sao để nó hư hao chậm, đúng không?
Khi tuổi thọ của con người tăng lên, kỳ vọng sống của chúng ta nhiều hơn. Khi cao tuổi rồi, không đi làm nữa thì còn được đi chơi, đi thăm chỗ nọ chỗ kia, gặp gỡ bạn bè... Nếu chỉ ngồi một chỗ, bó chân trong bốn bức tường, thử hỏi tuổi thọ đó có ý nghĩa gì không? Mục tiêu của WHO là "Lão hóa khỏe mạnh". Và khi người cao tuổi vẫn khỏe mạnh thì họ còn là nguồn lực cho xã hội chứ không phải là gánh nặng đối với xã hội.
Thông điệp của Hội Loãng xương TP Hồ Chí Minh là chúng ta phải bảo vệ xương khớp; những bệnh lý xương khớp phải được chú trọng phòng ngừa sớm, điều trị sớm và quản lý chặt chẽ cùng các bệnh lý thường gặp khác ở người cao tuổi như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh mạch vành.... Thực tế đã chứng minh, hệ cơ xương khớp khỏe mạnh sẽ cung cấp cho con người năng lực để tham gia các hoạt động thể chất, năng lực để duy trì một cuộc sống năng động, độc lập và cơ hội để kiểm soát các bệnh lý đồng mắc ở người cao tuổi. Bảo vệ hệ cơ xương khớp là bảo đảm cho tương lai.
* Xin cảm ơn phó giáo sư!
Người bị thoái hóa khớp gối cần lưu ý gì khi đi bộ? Đi bộ là bộ môn luyện tập có cường độ nhẹ nhàng, tác động trực tiếp đến khớp gối và sức khỏe toàn thân. Đi bộ đúng cách giúp kích thích khớp gối sản sinh dịch nhầy, từ đó cải thiện khả năng và phạm vi chuyển động. Tuy nhiên, với những trường hợp thoái hóa khớp gối có nên đi bộ không,...