5 chất dinh dưỡng cần thiết cho người ăn chay

Theo dõi VGT trên

Chế độ ăn chay cũng cần bao đam dinh dưỡng để cung cấp đủ calorie cần thiết cho cơ thể tùy theo độ tuổi, giới tính, mức độ hoạt động… Protein, canxi, sắt, kẽm và vitamin B12 là những loại dinh dưỡng có sẵn trong các loại thực vật.

5 chất dinh dưỡng cần thiết cho người ăn chay - Hình 1

Ảnh: vzone.vn

Protein

Protein có nhiều chức năng, cần thiết cho quá trình phát triển và bảo vệ cơ thể. Có thể dễ dàng bổ sung protein bằng các thực vật và các sản phẩm có nguồn gốc từ thực vật như các loại hạt, đậu, các sản phẩm từ đậu nành. Trứng và các sản phẩm từ sữa cùng là nguồn cung cấp protein cho những người ăn chay.

Canxi

Canxi có tác dụng trong việc phát triển xương và răng cũng như duy trì độ khỏe cua xương. Nguồn cung cấp canxi từ thực vật bao gồm ngũ cốc tăng cường, các sản phẩm từ đậu nành, nước cam tăng cường canxi, rau lá xanh thẫm (lá rau cải, lá củ cải, lá mù tạt, cải thìa). Các sản phẩm từ sữa cũng là nguồn cung cấp canxi dồi dào cho những người ăn chay có uống sữa.

Sắt

Về cơ bản, sắt đóng vai trò vận chuyển oxy trong máu. Lưa chon ngu côc cho bưa sang giup tăng cương sắt. Cac loai thưc phâm như dâu tây, rau chân vịt, đậu mắt đen, đậu lăng, lá củ cải, mật đường, bánh mì đen, đậu Hà Lan, một số loại hoa quả sấy khô: mơ, mận, nho khô… là những loại thực vật cung cấp sắt tốt cho cơ thể. Tuy vậy, vì sắt từ thực vật tương đối khó hấp thụ, vi vây tốt nhất nên ăn kèm các loại thực phẩm giàu vitamin C để giúp cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn.

5 chất dinh dưỡng cần thiết cho người ăn chay - Hình 2

Ảnh: thienviendaidang.net

Video đang HOT

Kẽm

Kẽm rất cần thiết cho nhiều phản ứng sinh hóa diễn ra trong cơ thể và cũng giúp hệ miễn dịch hoạt động bình thường. Có thể hấp thụ kẽm từ các loại đậu: đậu trắng, đậu tây, đậu gabanzo, bữa sáng ngũ cốc nên tăng cường kẽm, men từ mầm lúa mỳ, hạt bí ngô. Những người ăn chay có uống sữa cũng có thể tìm nguồn kẽm từ sữa và các sản phẩm từ sữa.

Vitamin B12.

Cơ thể cần vitamin B12 để sản sinh tế bào máu, ngăn chặn bệnh thiếu máu. Vitamin B12 có trong các sản phẩm từ thực vật và một vài loại thức ăn tăng cường. Người ăn chay có uống sữa, ăn chay có ăn trứng có thể hấp thụ vitamin B12 từ sữa, trứng.

Theo TNO

Ai cần dùng thuốc bổ máu?

Thuốc bổ máu gồm các chất thuộc thành phần cấu tạo của tế bào máu. Chúng thường có trong thức ăn song do chế độ ăn không đủ, do cơ thể bị bệnh, do hấp thu kém mà thiếu. Vì vậy, cần phải bổ sung bằng thuốc.

Sắt và thiếu máu nhược sắc

Tại dạ dày, sắt chuyển thành dạng tan hóa trị ( 2) đi xuống niêm mạc ruột (tá tràng) sẽ được apoferitin đón và chuyển thành phức chất sắt hóa trị ( 3) vào máu, đến các mô. Tại đó, phức chất nhả sắt ra, apoferrin quay trở lại đón sắt ( 2) mới. Phần lớn, sắt tập trung tại tủy xương, kết hợp với globulin, tạo ra hồng cầu. Phần còn lại, dự trữ tại gan, tủy xương, lách, hệ nội võng mô (dạng ferritin, hemosiderin). Sắt trong hồng cầu chiếm 65-75%, sắt dự trữ chiếm 15-30% trong tổng lượng sắt chung. Nguyên nhân thiếu sắt do:

Mất nhiều máu: Ở người chạy thận nhân tạo, người xuất huyết dạ dày, xuất huyết đường ruột (do giun kim), đái ra máu, hành kinh kéo dài...

Ăn không đủ: Nhu cầu sắt mỗi ngày đối với nam giới là 1mg, nữ từ 1,6-2mg. Cơ thể chỉ hấp thu 10-15% sắt từ thức ăn động vật, 5% từ thực vật. Tỷ lệ sắt ở thực vật thấp hơn động vật, ở động vật dưới nước thấp hơn trên cạn. Ăn ít, không đủ chủng loại (ăn chay ròng), không đúng cách (chỉ ăn nước ép thịt) sẽ bị thiếu sắt.

Nhu cầu tăng: Từ lúc có thai đến khi trẻ 6 tháng, bà mẹ cần thêm khoảng 955mg sắt. Khi dùng erythropoietin (EPO) kích thích tạo hồng cầu sẽ cần sắt nhiều hơn. Nếu không thay đổi chế độ ăn cho phù hợp, sẽ thiếu sắt (40-50% nữ mang thai bị thiếu sắt).

Sự hấp thu kém: tuổi già, bị bệnh (đường ruột) hấp thu sắt giảm. Sử dụng thuốc có tính kiềm (naribicarbaonat, muối nhôm, muối canxicarbonat) gây trở ngại cho sự hấp thu sắt.

Bổ sung sắt cần đúng cách: Cần sắt, cần cả chất porphyrin và protein mới tạo ra được hồng cầu, nên khi thiếu sắt, thiếu dinh dưỡng thì bị thiếu máu nhược sắc, còn gọi là thiếu máu dinh dưỡng. Bổ sung sắt phải đi đôi với bổ sung chất dinh dưỡng (đặc biệt là chất đạm). Dùng dạng uống sẽ ít gây tai biến hơn. Chỉ có 20% người dùng đau vùng thượng vị, nôn mửa, táo bón, tiêu chảy (do phối hợp với thuốc nhuận tràng), răng lợi bị sẫm lại, phân đen (nhưng không gây hại), chỉ xảy ra khi dùng liều cao. Khi uống sắt cần uống lúc dạ dày rỗng để sắt hấp thu tốt hơn. Nghĩa là uống 1 giờ trước ăn hay 2 giờ sau khi ăn.

Dạng tiêm bắp gây đau nhức, đổi màu da vùng tiêm, dị ứng, phát sốt, tim đập nhanh, đau khớp, tăng bạch cầu, hạch sưng to. Dạng tiêm tĩnh mạch gây co thắt, viêm tĩnh mạch ,dị ứng, sốc phản vệ (có thể tử vong).

Dùng quá liều hiếm khi gây bệnh thừa sắt (vì còn phụ thuộc vào gen), song có thể gây hoại tử niêm mạc ruột, xuất huyết tiêu hóa, choáng.

Ai cần dùng thuốc bổ máu? - Hình 1

Mật độ hồng cầu bình thường.- Mật độ hồng cầu giảm trong thiếu máu.

Acid folic với bệnh thiếu máu hồng cầu to

Acid folic bị khử thành tetrahydrofolat. Ở dạng này, nó tham gia vào nhiều quá trình chuyển hóa, trong đó có tổng hợp nucleotid có nhân purin hoặc pirimidin, yếu tố không thể thiếu trong tạo hồng cầu. Khi thiếu acid folic, tế bào tạo máu ở tủy sẽ biến dạng, to ra, gọi là thiếu máu to hồng cầu (megalobasic anemia).

Acid folic (dạng folat) có nhiều trong thức ăn, dễ hấp thu (khoảng 60%) nhưng rất dễ hỏng khi bảo quản, dễ bị phân hủy do nhiệt. Người ăn thức ăn đơn điệu, ăn thức ăn nhanh như đồ hộp, mì ăn liền, thức ăn chiên khô (acid folic bị mất nhiều), người nghiện rượu ma túy (acid folic hấp thu kém) sẽ thiếu acid folic. Có thể bổ sung bằng lương thực hay sữa bổ sung acid folic, nhưng thiếu nhiều và kéo dài thì phải dùng thuốc.

Vitamin B12 và bệnh thiếu máu hồng cầu to, thiếu máu ác tính

Vitamin B12 ảnh hưởng gián tiếp đến tổng hợp DNA. Thiếu nó, quá trình tạo ra tetrahydrofolat bị trở ngại, tế bào tạo máu phát triển to gọi là thiếu máu hồng cầu to. Khi ăn không đủ (như vitamin B12 chỉ có trong động vật song chỉ ăn chay ròng) dễ bị thiếu B12.

Trong dạ dày có một yếu tố bảo vệ vitamin B12, thiếu yếu tố này thì dù ăn đủ, vitamin B12 cũng không hấp thu được, dẫn đến thiếu máu hồng cầu to, trường hợp này khác với trường hợp trên, gọi là thiếu máu ác tính (pernicicous anemia).

Vitamin B12 dùng điều trị bệnh thiếu máu hồng cầu to (phối hợp với acid folic). Khi khỏi không cần dùng liều duy trì. Nhưng trong điều trị thiếu máu ác tính, dùng liều hàng ngày, sau đó chuyển sang liều duy trì mỗi tuần 1 lần, rồi mỗi tháng 1 lần và phải dùng suốt đời (vì không thể tạo ra yếu tố bảo vệ vitamin B12).

Erythropoietin (EPO), testosrteron và bệnh thiếu máu không tái tạo.

Testosteron kích thích thận tạo ra EPO. Còn EPO thì kích thích tạo ra hồng cầu. Cả hai đều dùng trong thiếu máu không tái tạo, nhưng testosteron dùng khi thận còn có khả năng tạo EPO, khi thận suy (khi chạy thận nhân tạo) cần dùng EPO. Đây là những thuốc khó về chỉ định lẫn kỹ thuật dùng. Vì vậy, khi dùng phải có chỉ định và theo dõi của bác sĩ.

Theo dân trí

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Giải độc gan bằng thực phẩm lành mạnh tại nhàGiải độc gan bằng thực phẩm lành mạnh tại nhà
22:16:50 08/03/2025
Tai biến lần 2 vì thói quen dùng thuốc lại và không chịu tái khámTai biến lần 2 vì thói quen dùng thuốc lại và không chịu tái khám
04:59:09 09/03/2025
Bé gái "đen kịt" khi vào viện, cha mẹ cũng bỏng nặng trong vụ cháy ở TPHCMBé gái "đen kịt" khi vào viện, cha mẹ cũng bỏng nặng trong vụ cháy ở TPHCM
16:06:56 09/03/2025
Khoa học cảnh báo: Mất ngủ, dễ mắc 3 bệnh phổ biến nàyKhoa học cảnh báo: Mất ngủ, dễ mắc 3 bệnh phổ biến này
18:01:22 09/03/2025
Nữ sinh 15 tuổi thủng tá tràng sau cơn đau dữ dội vùng thượng vịNữ sinh 15 tuổi thủng tá tràng sau cơn đau dữ dội vùng thượng vị
21:16:56 09/03/2025
Loại rau được đánh giá 'tốt nhất thế giới', ở nước ta mọc um tùm như cỏLoại rau được đánh giá 'tốt nhất thế giới', ở nước ta mọc um tùm như cỏ
21:55:23 08/03/2025
Sai lầm khi chạy bộ làm tăng nguy cơ đau timSai lầm khi chạy bộ làm tăng nguy cơ đau tim
21:59:13 08/03/2025
Người lớn bị thủy đậu có được tắm không?Người lớn bị thủy đậu có được tắm không?
05:04:33 09/03/2025

Tin đang nóng

'Hoa hậu Toàn cầu' bị tấn công vì nghi dùng bản đồ 'đường lưỡi bò''Hoa hậu Toàn cầu' bị tấn công vì nghi dùng bản đồ 'đường lưỡi bò'
22:28:53 09/03/2025
Nhan sắc 'không tuổi' của Hà Kiều Anh, Lệ Quyên và bồ trẻ quấn quýt không rờiNhan sắc 'không tuổi' của Hà Kiều Anh, Lệ Quyên và bồ trẻ quấn quýt không rời
22:57:29 09/03/2025
Dùng nước lã quảng cáo là 'hóa chất làm giòn sắt' lừa 200 triệu của thương nhânDùng nước lã quảng cáo là 'hóa chất làm giòn sắt' lừa 200 triệu của thương nhân
23:15:36 09/03/2025
Gây án mạng ở Hưng Yên, chạy trốn vào Quảng Ngãi thì bị "tóm"Gây án mạng ở Hưng Yên, chạy trốn vào Quảng Ngãi thì bị "tóm"
22:08:35 09/03/2025
Lý do vợ trẻ không giao 5 con cho nghệ sĩ Vượng RâuLý do vợ trẻ không giao 5 con cho nghệ sĩ Vượng Râu
22:55:30 09/03/2025
Đức Phúc "lừa" Salim, làm Cupid xuất hiện bất ngờ, Erik hát hit mới ngọt lịm nhưng 3 giây cất giọng của bé Pam mới chiếm spotlight!Đức Phúc "lừa" Salim, làm Cupid xuất hiện bất ngờ, Erik hát hit mới ngọt lịm nhưng 3 giây cất giọng của bé Pam mới chiếm spotlight!
23:18:14 09/03/2025
Quán quân 'Sao Mai 2013' kể chuyện bạn trai qua đời trong MV tái xuấtQuán quân 'Sao Mai 2013' kể chuyện bạn trai qua đời trong MV tái xuất
21:44:39 09/03/2025
Vợ chồng tâm thần nuôi 3 con trong căn nhà khiến ai cũng ám ảnh rùng mìnhVợ chồng tâm thần nuôi 3 con trong căn nhà khiến ai cũng ám ảnh rùng mình
22:04:43 09/03/2025

Tin mới nhất

Dấu hiệu trên da cảnh báo bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

Dấu hiệu trên da cảnh báo bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

05:31:20 10/03/2025
Lao da phát triển khi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis (M. tuberculosis) xâm nhập vào da. Vi khuẩn thường xâm nhập vào cơ thể qua phổi. Bệnh lao lây lan qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc la hét.
6 loại thực phẩm giúp thanh lọc gan tốt nhất

6 loại thực phẩm giúp thanh lọc gan tốt nhất

05:28:29 10/03/2025
Gan còn làm nhiệm vụ dự trữ vitamin, khoáng chất, carbohydrate. Ngoài ra, cơ quan này còn có khả năng phá hủy các độc tố có trong thuốc, rượu. Lá gan khỏe mạnh sẽ giúp cơ thể của chúng ta khỏe mạnh và ngược lại.
Bạn chống đẩy được bao nhiêu lần liên tiếp?

Bạn chống đẩy được bao nhiêu lần liên tiếp?

23:19:18 09/03/2025
Khả năng chống đẩy không chỉ cho biết cánh tay bạn cơ bắp như thế nào mà số lần bạn có thể thực hiện cũng cung cấp manh mối về sức khỏe tổng thể của bạn.
Sau cú ngã mạnh, người đàn ông đi tiểu ra máu, suýt phải cắt thận

Sau cú ngã mạnh, người đàn ông đi tiểu ra máu, suýt phải cắt thận

20:29:55 09/03/2025
Sau cú ngã mạnh từ 1 tháng trước, ông C. ở Bạc Liêu nhập viện trong tình trạng thận bị tổn thương nặng. Các bác sĩ đã xử lý thành công ca bệnh bằng phương pháp can thiệp nội mạch.
Sốt cao 2 tuần không đến bệnh viện, một học sinh tử vong

Sốt cao 2 tuần không đến bệnh viện, một học sinh tử vong

17:57:15 09/03/2025
Một học sinh tiểu học ở huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, vừa tử vong do bị sốt cao nhiều ngày nhưng gia đình không chuyển đến cơ sở y tế điều trị.
Vì sao ngâm chân tốt cho giấc ngủ?

Vì sao ngâm chân tốt cho giấc ngủ?

07:57:58 09/03/2025
Tuy nhiên, hoa cúc có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ chủ quan ở những người không bị mất ngủ, dựa trên một phân tích tổng hợp từ năm thử nghiệm.
Khi nào nên uống nước để phòng đột quỵ?

Khi nào nên uống nước để phòng đột quỵ?

07:49:02 09/03/2025
Vào ban đêm, máu trong cơ thể lưu thông chậm hơn và yếu hơn so với ban ngày. Điều này dẫn đến nguy cơ tăng độ dính nhớt của huyết dịch, khiến máu có xu hướng tích tụ, bám vào thành mạch, dễ dàng đông cứng và hình thành các cục máu đông.
Dự phòng đợt cấp cho bệnh nhân COPD

Dự phòng đợt cấp cho bệnh nhân COPD

06:33:56 09/03/2025
Cải thiện môi trường sống: Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm không khí, đặc biệt trong những giai đoạn chuyển mùa. Khi tiếp xúc với khói bụi, sương mù, đường hô hấp bị kích thích có thể dẫn đến đợt cấp.
Gia Lai: Bệnh sởi sẽ còn diễn biến phức tạp đến mùa hè

Gia Lai: Bệnh sởi sẽ còn diễn biến phức tạp đến mùa hè

22:17:53 08/03/2025
Trong số trên 110 ca đang nằm điều trị tại Khoa Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Nhi Gia Lai) có 12 ca sởi biến chứng viêm phổi nặng, hầu hết rơi vào trường hợp trẻ dưới 1 tuổi và chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh.
Người bệnh hẹp thanh quản tập luyện như thế nào?

Người bệnh hẹp thanh quản tập luyện như thế nào?

22:13:48 08/03/2025
Tập luyện nhẹ nhàng như yoga, thiền, hoặc bài tập thở giúp thư giãn tinh thần, giảm căng thẳng và cải thiện khả năng hít thở sâu, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.
Những người nên uống Omega-3 và liều dùng cho từng nhóm

Những người nên uống Omega-3 và liều dùng cho từng nhóm

22:07:35 08/03/2025
Mỗi người trưởng thành nên dùng ít nhất 250 miligam hỗn hợp Omega-3 mỗi ngày. Về giới hạn an toàn, Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu khuyến cáo, liều an toàn dùng hàng ngày là 5.000 mg.
Chế độ ăn giàu canxi có hại cho tim không?

Chế độ ăn giàu canxi có hại cho tim không?

22:04:37 08/03/2025
Chúng ta cũng có thể bổ sung thêm canxi dưới dạng dược phẩm hoặc thực phẩm chức năng trong các trường hợp cần thiết. Hai loại canxi chính thông dụng nhất là canxi cacbonat và canxi citrate.

Có thể bạn quan tâm

Hai bộ phim đình đám tái hiện cuộc đời những thiên tài công nghệ cự phách

Hai bộ phim đình đám tái hiện cuộc đời những thiên tài công nghệ cự phách

Phim âu mỹ

07:22:21 10/03/2025
Dù có cách tiếp cận khác nhau, cả The Social Network và Steve Jobs đều là những tác phẩm truyền cảm hứng mạnh mẽ cho giới trẻ, đặc biệt là những người đam mê khởi nghiệp và công nghệ.
Lòng vị tha của cha mẹ bị hại trong vụ án 'chồng giết vợ' do ghen tuông

Lòng vị tha của cha mẹ bị hại trong vụ án 'chồng giết vợ' do ghen tuông

Pháp luật

07:14:49 10/03/2025
Bị cáo Nguyễn Nhựt Vũ bị tòa đưa ra xét xử về hành vi sát hại vợ do mâu thuẫn, xuất phát từ ghen tuông, không kiềm chế được bản thân.
Hot: Jennie (BLACKPINK) lên tiếng về loạt tin đồn hẹn hò

Hot: Jennie (BLACKPINK) lên tiếng về loạt tin đồn hẹn hò

Sao châu á

07:14:31 10/03/2025
Trả lời phỏng vấn, Jennie xác nhận không hẹn hò trong thời gian dài. Nữ idol 1 lúc đá bay 3 tin đồn hẹn hò ra chuồng gà
Ông Trump gửi thư cho lãnh đạo Iran, đề nghị đối thoại

Ông Trump gửi thư cho lãnh đạo Iran, đề nghị đối thoại

Thế giới

07:12:04 10/03/2025
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông muốn đàm phán một thỏa thuận hạt nhân với Iran và đã gửi một lá thư cho lãnh đạo của nước này vào ngày 6.3 với hy vọng Tehran sẽ đồng ý đàm phán.
Mỹ nhân Việt đóng chính phim nào thất bại phim đó, tiếc cho nhan sắc cực phẩm đẹp không tả nổi

Mỹ nhân Việt đóng chính phim nào thất bại phim đó, tiếc cho nhan sắc cực phẩm đẹp không tả nổi

Hậu trường phim

07:10:48 10/03/2025
Sở hữu diện mạo nổi bật, không điểm nào chê được là vậy nhưng Jun Vũ vẫn là một cái tên khá nhạt nhòa trong làng phim điện ảnh Việt khi cô chưa có cho mình vai chính để đời nào.
Chuyện gì đã xảy ra với Chi Pu và Quỳnh Anh Shyn?

Chuyện gì đã xảy ra với Chi Pu và Quỳnh Anh Shyn?

Sao việt

07:07:46 10/03/2025
Không ai ngờ, tại hôn lễ của Salim, Chi Pu và Quỳnh Anh Shyn không chỉ đứng chung khung hình mà còn quàng vai, hôn má chấn động.
Nguồn gốc 10 năm "ân oán" Selena Gomez và Hailey vì Justin: Kendall châm ngòi nhưng đây mới là kẻ đổ dầu vào lửa

Nguồn gốc 10 năm "ân oán" Selena Gomez và Hailey vì Justin: Kendall châm ngòi nhưng đây mới là kẻ đổ dầu vào lửa

Sao âu mỹ

07:04:07 10/03/2025
Mối quan hệ được cho là thù địch của Selena Gomez và Hailey Bieber bắt nguồn từ 1 sự việc quan trọng vào năm 2015.
Cách nấu hủ tiếu bò viên cực ngon

Cách nấu hủ tiếu bò viên cực ngon

Ẩm thực

06:10:16 10/03/2025
Hủ tiếu bò viên là món ăn quen thuộc của nhiều người miền Nam bởi hương vị thơm ngon, đậm đà, bổ dưỡng. Hãy tham khảo cách làm dưới đây nhé!
Phim Hàn mới chiếu đã nhận bão lời khen, nam chính vừa đẹp vừa ngầu nhờ màn lột xác cực chất chơi

Phim Hàn mới chiếu đã nhận bão lời khen, nam chính vừa đẹp vừa ngầu nhờ màn lột xác cực chất chơi

Phim châu á

06:05:05 10/03/2025
Bộ phim The Art Of Negotiation (Nghệ Thuật Đàm Phán) sau một thời gian dài khiến khán giả chờ đợi thì đã chính thức lên sóng tập đầu tiên vào tối ngày 8/3 vừa qua.
Xem phim "Sex Education" cùng chồng, tôi đỏ mặt NGƯỢNG NGÙNG vì một câu nói và đúc rút BÀI HỌC ĐẮT GIÁ trong hôn nhân

Xem phim "Sex Education" cùng chồng, tôi đỏ mặt NGƯỢNG NGÙNG vì một câu nói và đúc rút BÀI HỌC ĐẮT GIÁ trong hôn nhân

Góc tâm tình

05:30:11 10/03/2025
Tôi và chồng nhìn nhau mỉm cười tình tứ. Bộ phim Sex Education thật sự đã dạy cho tôi một bài học thấm thía trong hôn nhân.
Tử vi ngày 10/3/2025 của 12 cung hoàng đạo: ngày thuận lợi đối với Sư Tử

Tử vi ngày 10/3/2025 của 12 cung hoàng đạo: ngày thuận lợi đối với Sư Tử

Trắc nghiệm

23:59:33 09/03/2025
Sư Tử sẽ có một ngày làm việc đầy thành công và gặt hái nhiều thành tích. Tình cảm cung Bọ Cạp đang có sự gắn kết bền chặt.