5 chất dinh dưỡng cần thiết cho người ăn chay
Chế độ ăn chay cũng cần bao đam dinh dưỡng để cung cấp đủ calorie cần thiết cho cơ thể tùy theo độ tuổi, giới tính, mức độ hoạt động… Protein, canxi, sắt, kẽm và vitamin B12 là những loại dinh dưỡng có sẵn trong các loại thực vật.
Ảnh: vzone.vn
Protein
Protein có nhiều chức năng, cần thiết cho quá trình phát triển và bảo vệ cơ thể. Có thể dễ dàng bổ sung protein bằng các thực vật và các sản phẩm có nguồn gốc từ thực vật như các loại hạt, đậu, các sản phẩm từ đậu nành. Trứng và các sản phẩm từ sữa cùng là nguồn cung cấp protein cho những người ăn chay.
Canxi
Canxi có tác dụng trong việc phát triển xương và răng cũng như duy trì độ khỏe cua xương. Nguồn cung cấp canxi từ thực vật bao gồm ngũ cốc tăng cường, các sản phẩm từ đậu nành, nước cam tăng cường canxi, rau lá xanh thẫm (lá rau cải, lá củ cải, lá mù tạt, cải thìa). Các sản phẩm từ sữa cũng là nguồn cung cấp canxi dồi dào cho những người ăn chay có uống sữa.
Sắt
Về cơ bản, sắt đóng vai trò vận chuyển oxy trong máu. Lưa chon ngu côc cho bưa sang giup tăng cương sắt. Cac loai thưc phâm như dâu tây, rau chân vịt, đậu mắt đen, đậu lăng, lá củ cải, mật đường, bánh mì đen, đậu Hà Lan, một số loại hoa quả sấy khô: mơ, mận, nho khô… là những loại thực vật cung cấp sắt tốt cho cơ thể. Tuy vậy, vì sắt từ thực vật tương đối khó hấp thụ, vi vây tốt nhất nên ăn kèm các loại thực phẩm giàu vitamin C để giúp cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn.
Ảnh: thienviendaidang.net
Video đang HOT
Kẽm
Kẽm rất cần thiết cho nhiều phản ứng sinh hóa diễn ra trong cơ thể và cũng giúp hệ miễn dịch hoạt động bình thường. Có thể hấp thụ kẽm từ các loại đậu: đậu trắng, đậu tây, đậu gabanzo, bữa sáng ngũ cốc nên tăng cường kẽm, men từ mầm lúa mỳ, hạt bí ngô. Những người ăn chay có uống sữa cũng có thể tìm nguồn kẽm từ sữa và các sản phẩm từ sữa.
Vitamin B12.
Cơ thể cần vitamin B12 để sản sinh tế bào máu, ngăn chặn bệnh thiếu máu. Vitamin B12 có trong các sản phẩm từ thực vật và một vài loại thức ăn tăng cường. Người ăn chay có uống sữa, ăn chay có ăn trứng có thể hấp thụ vitamin B12 từ sữa, trứng.
Theo TNO
Ai cần dùng thuốc bổ máu?
Thuốc bổ máu gồm các chất thuộc thành phần cấu tạo của tế bào máu. Chúng thường có trong thức ăn song do chế độ ăn không đủ, do cơ thể bị bệnh, do hấp thu kém mà thiếu. Vì vậy, cần phải bổ sung bằng thuốc.
Sắt và thiếu máu nhược sắc
Tại dạ dày, sắt chuyển thành dạng tan hóa trị ( 2) đi xuống niêm mạc ruột (tá tràng) sẽ được apoferitin đón và chuyển thành phức chất sắt hóa trị ( 3) vào máu, đến các mô. Tại đó, phức chất nhả sắt ra, apoferrin quay trở lại đón sắt ( 2) mới. Phần lớn, sắt tập trung tại tủy xương, kết hợp với globulin, tạo ra hồng cầu. Phần còn lại, dự trữ tại gan, tủy xương, lách, hệ nội võng mô (dạng ferritin, hemosiderin). Sắt trong hồng cầu chiếm 65-75%, sắt dự trữ chiếm 15-30% trong tổng lượng sắt chung. Nguyên nhân thiếu sắt do:
Mất nhiều máu: Ở người chạy thận nhân tạo, người xuất huyết dạ dày, xuất huyết đường ruột (do giun kim), đái ra máu, hành kinh kéo dài...
Ăn không đủ: Nhu cầu sắt mỗi ngày đối với nam giới là 1mg, nữ từ 1,6-2mg. Cơ thể chỉ hấp thu 10-15% sắt từ thức ăn động vật, 5% từ thực vật. Tỷ lệ sắt ở thực vật thấp hơn động vật, ở động vật dưới nước thấp hơn trên cạn. Ăn ít, không đủ chủng loại (ăn chay ròng), không đúng cách (chỉ ăn nước ép thịt) sẽ bị thiếu sắt.
Nhu cầu tăng: Từ lúc có thai đến khi trẻ 6 tháng, bà mẹ cần thêm khoảng 955mg sắt. Khi dùng erythropoietin (EPO) kích thích tạo hồng cầu sẽ cần sắt nhiều hơn. Nếu không thay đổi chế độ ăn cho phù hợp, sẽ thiếu sắt (40-50% nữ mang thai bị thiếu sắt).
Sự hấp thu kém: tuổi già, bị bệnh (đường ruột) hấp thu sắt giảm. Sử dụng thuốc có tính kiềm (naribicarbaonat, muối nhôm, muối canxicarbonat) gây trở ngại cho sự hấp thu sắt.
Bổ sung sắt cần đúng cách: Cần sắt, cần cả chất porphyrin và protein mới tạo ra được hồng cầu, nên khi thiếu sắt, thiếu dinh dưỡng thì bị thiếu máu nhược sắc, còn gọi là thiếu máu dinh dưỡng. Bổ sung sắt phải đi đôi với bổ sung chất dinh dưỡng (đặc biệt là chất đạm). Dùng dạng uống sẽ ít gây tai biến hơn. Chỉ có 20% người dùng đau vùng thượng vị, nôn mửa, táo bón, tiêu chảy (do phối hợp với thuốc nhuận tràng), răng lợi bị sẫm lại, phân đen (nhưng không gây hại), chỉ xảy ra khi dùng liều cao. Khi uống sắt cần uống lúc dạ dày rỗng để sắt hấp thu tốt hơn. Nghĩa là uống 1 giờ trước ăn hay 2 giờ sau khi ăn.
Dạng tiêm bắp gây đau nhức, đổi màu da vùng tiêm, dị ứng, phát sốt, tim đập nhanh, đau khớp, tăng bạch cầu, hạch sưng to. Dạng tiêm tĩnh mạch gây co thắt, viêm tĩnh mạch ,dị ứng, sốc phản vệ (có thể tử vong).
Dùng quá liều hiếm khi gây bệnh thừa sắt (vì còn phụ thuộc vào gen), song có thể gây hoại tử niêm mạc ruột, xuất huyết tiêu hóa, choáng.
Mật độ hồng cầu bình thường.- Mật độ hồng cầu giảm trong thiếu máu.
Acid folic với bệnh thiếu máu hồng cầu to
Acid folic bị khử thành tetrahydrofolat. Ở dạng này, nó tham gia vào nhiều quá trình chuyển hóa, trong đó có tổng hợp nucleotid có nhân purin hoặc pirimidin, yếu tố không thể thiếu trong tạo hồng cầu. Khi thiếu acid folic, tế bào tạo máu ở tủy sẽ biến dạng, to ra, gọi là thiếu máu to hồng cầu (megalobasic anemia).
Acid folic (dạng folat) có nhiều trong thức ăn, dễ hấp thu (khoảng 60%) nhưng rất dễ hỏng khi bảo quản, dễ bị phân hủy do nhiệt. Người ăn thức ăn đơn điệu, ăn thức ăn nhanh như đồ hộp, mì ăn liền, thức ăn chiên khô (acid folic bị mất nhiều), người nghiện rượu ma túy (acid folic hấp thu kém) sẽ thiếu acid folic. Có thể bổ sung bằng lương thực hay sữa bổ sung acid folic, nhưng thiếu nhiều và kéo dài thì phải dùng thuốc.
Vitamin B12 và bệnh thiếu máu hồng cầu to, thiếu máu ác tính
Vitamin B12 ảnh hưởng gián tiếp đến tổng hợp DNA. Thiếu nó, quá trình tạo ra tetrahydrofolat bị trở ngại, tế bào tạo máu phát triển to gọi là thiếu máu hồng cầu to. Khi ăn không đủ (như vitamin B12 chỉ có trong động vật song chỉ ăn chay ròng) dễ bị thiếu B12.
Trong dạ dày có một yếu tố bảo vệ vitamin B12, thiếu yếu tố này thì dù ăn đủ, vitamin B12 cũng không hấp thu được, dẫn đến thiếu máu hồng cầu to, trường hợp này khác với trường hợp trên, gọi là thiếu máu ác tính (pernicicous anemia).
Vitamin B12 dùng điều trị bệnh thiếu máu hồng cầu to (phối hợp với acid folic). Khi khỏi không cần dùng liều duy trì. Nhưng trong điều trị thiếu máu ác tính, dùng liều hàng ngày, sau đó chuyển sang liều duy trì mỗi tuần 1 lần, rồi mỗi tháng 1 lần và phải dùng suốt đời (vì không thể tạo ra yếu tố bảo vệ vitamin B12).
Erythropoietin (EPO), testosrteron và bệnh thiếu máu không tái tạo.
Testosteron kích thích thận tạo ra EPO. Còn EPO thì kích thích tạo ra hồng cầu. Cả hai đều dùng trong thiếu máu không tái tạo, nhưng testosteron dùng khi thận còn có khả năng tạo EPO, khi thận suy (khi chạy thận nhân tạo) cần dùng EPO. Đây là những thuốc khó về chỉ định lẫn kỹ thuật dùng. Vì vậy, khi dùng phải có chỉ định và theo dõi của bác sĩ.
Theo dân trí
Dẹp nỗi lo "rụng tóc theo mùa" Thu đến lá vàng rơi và tóc bạn cũng rụng rất nhiều! Hi vọng 6 lời khuyên dưới đây sẽ giúp bạn dẹp bỏ nỗi lo "rụng tóc theo mùa" này. Theo dõi chế độ ăn uống Một chế độ ăn uống tốt cho tóc phải đảm bảo 5 thành phần dinh dưỡng thiết yếu sau: protein, lưu huỳnh, kẽm, sắt, vitamin nhóm...