12 dự án “đắp chiếu” gánh nợ “khủng”, khó xác định tổng thiệt hại

Đến nay, số liệu thiệt hại về kinh tế cho Nhà nước của 12 doanh nghiệp, dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả ngành Công Thương chưa được xác định đầy đủ, song các dự án này vẫn đang gánh số nợ lên tới trên 63.000 tỷ đồng và số lỗ lũy kế trên 26.000 tỷ đồng.

Nhà máy bột giấy Phương Nam là 1 trong 12 dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả ngành Công Thương đang bế tắc trong hướng xử lý. Ảnh: ST

Xử lý chậm nhất nửa đầu năm 2021

Sau 3 năm thực hiện nhiệm vụ xử lý các dự án, doanh nghiệp thua lỗ kém hiệu qua ngành Công Thương theo Nghị quyết số 33/2016/QH14 của Quốc hội, đến nay công tác chỉ đạo xử lý tồn tại, yếu kém ở các dự án, doanh nghiệp đã được thực hiện thống nhất, đồng bộ, bảo đảm bám sát quan điểm, mục tiêu, nội dung chỉ đạo của Bộ Chính trị.

Phương án, giải pháp xử lý các dự án, doanh nghiệp theo “Đề án xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 29/9/2017.

Trong báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội về thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XIV và một số Nghị quyết trong nhiệm kỳ khóa XIII lĩnh vực Công Thương mới đây, Chính phủ nêu rõ, đến nay, số liệu thiệt hại về kinh tế cho Nhà nước của 12 dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương chưa được xác định đầy đủ.

Nguyên nhân là bởi có 5/12 dự án còn tranh chấp, vướng mắc hợp đồng tổng thầu (EPC), do đó chưa hoàn thành quyết toán và xác định chính xác giá trị các dự án nêu trên.

Tuy nhiên, theo số liệu ước tính 6 tháng năm 2020, 12 dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả ngành Công Thương có vốn chủ sở hữu âm 7.264,61 tỷ đồng; tổng tài sản là 59.152,88 tỷ đồng. Tổng nợ phải trả là 63.308,82 tỷ đồng và số lỗ lũy kế là 26.360,88 tỷ đồng.

Về thời hạn hoàn thành xử lý các doanh nghiệp, dự án, tại Văn bản số 90/TB-VPCP ngày 11/7/2020 của Văn phòng Chính phủ thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp Thường trực Chính phủ với Ban chỉ đạo xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án và doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Ban chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu hoàn thành xử lý trong năm 2020, nếu phải chậm hơn, không kéo dài quá nửa đầu năm 2021.

Bế tắc Nhà máy bột giấy Phương Nam

Trong số 12 dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả ngành Công Thương, Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam hiện được nhìn nhận khá nan giải, “bế tắc” hơn cả. Báo cáo của Chính phủ tập trung phân tích khá rõ những khó khăn trong xử lý dự án này.

Cụ thể, năm 2017, Tổng công ty Giấy Việt Nam (Vinapaco) đã triển khai tổ chức bán đấu giá dự án lần 1 nhưng không thành công. Sau khi chứng thư thẩm định giá lần thứ nhất hết hiệu lực, Công ty đã tiến hành thẩm định giá tài sản và hàng tồn kho của dự án lần thứ 2.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã đề nghị Kiểm toán nhà nước thực hiện kiểm toán kết quả định giá lần thứ 2 của Vinapaco. Tuy nhiên, sau khi Kiểm toán nhà nước bổ sung kế hoạch kiểm toán năm 2019, chứng thư thẩm định giá lần 2 hết hiệu lực (chứng thư chỉ có hiệu lực 6 tháng kể từ ngày ban hành).

Ngày 22/10/2019, Bộ Công Thương có Văn bản số 7970/BCT-TC đề nghị Tổng công ty thuê tư vấn định giá toàn bộ tài sản và hàng hóa tồn kho của dự án tại thời điểm 0h ngày 1/10/2019.

Hiện nay, Vinapaco đang xem xét dự thảo Hồ sơ thẩm định giá do tư vấn định giá lập trước khi phát hành chính thức. Sau khi có kết quả thẩm định giá, Vinapaco sẽ chuyển kết quả định giá cho Kiểm toán nhà nước để kiểm toán theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình.

Về thu hồi các khoản nợ phải thu của Dự án, đến thời điểm 31/12/2018, tổng nợ phải trả của Dự án là 3.055 tỷ đồng, công nợ phải thu là 4,055 tỷ đồng. Đến thời điểm 31/12/201, tổng nợ phải trả của Dự án là 3.014,22 tỷ đồng, công nợ phải thu ngắn hạn là 4,055 tỷ đồng.

Hiện, Dự án này đang đối mặt những khó khăn chất chồng. Theo báo cáo của Vinapaco tại Văn bản số 247/BC-GVN.HN ngày 31/10/2019, Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam (PVcomBank) đã khởi kiện Vinapaco, yêu cầu tòa án giải quyết buộc Vinapaco phải trả cho PVcomBank tổng số tiền là 592,3 tỷ đồng (theo các hợp đồng tín dụng giữa TRACODI – chủ đầu tư của Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam trước đây và Tổng Công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu (PVFC-VT).

“Vinapaco hiện đang rất khó khăn về tài chính, không đảm bảo chi trả các khoản nợ gốc và lãi nêu trên cho PvcomBank. Vụ kiện của PVcomBank liên quan khoản vay của Vinapaco có thể dẫn đến việc không thể tiến hành bán đấu giá tài sản cố định và hàng tồn kho của Dự án theo chỉ đạo của Chính phủ”, báo cáo của Chính phủ nêu rõ.

Bộ Công Thương đã có các Văn bản số 335/BCT-CN Ngày 15/1/2020, 485/BCT-KH ngày 24/6/2020 báo cáo Trưởng Ban Chỉ đạo về tình hình thực hiện và các khó khăn vướng mắc tại Dự án nhà máy bột giấy Phương Nam, trong đó có các nội dung liên quan đến vụ kiện của PVCombank.

Thực hiện chỉ đạo của Trưởng Ban chỉ đạo, trong tháng 9/2020, Bộ Công Thương cũng đã chủ trì buổi làm việc giữa PVcombank và Vinapaco để thống nhất phương án xử lý đối với vụ kiện. Hiện tại, PVcombank và Vinapaco đang trong quá trình rà soát và tiến hành đàm phán xử lý.

12 dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương gồm: Dự án nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình; Dự án cải tạo, mở rộng nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc; Dự án nhà máy sản xuất phân bón DAP số 1 – Hải Phòng; Dự án nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 – Lào Cai; Dự án nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Quảng Ngãi; Dự án nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ; Dự án nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước; Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 nhà máy gang thép Thái Nguyên; Dự án khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Quý Xa và Dự án nhà máy gang thép Lào Cai (Dự án Nhà máy thép Việt Trung); Dự án nhà máy sản xuất xơ sợi polyester Đình Vũ; Dự án nhà máy bột giấy Phương Nam; Công ty TNHH một thành viên công nghiệp tàu thủy Dung Quất (Công ty DQS).