100% các trường tiểu học đã có thư viện: Sao cho hoạt động thực sự hiệu quả?

100% trường tiểu học trên cả nước (13.994 trường) đều có thư viện, trong đó nhiều địa phương như TP Hà Nội có hơn 1.000 thư viện đạt chuẩn, trên khoảng hơn 1.000 trường phổ thông đạt chuẩn quốc gia.

Đây là những thông tin được Bộ GD&ĐT đưa ra tại Hội thảo Tổng kết công tác thư viện năm học 2018-2019 định hướng xây dựng bộ tiêu chuẩn thư viện trường tiểu học đáp ứng nhu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. Số lượng đã đáp ứng, nhưng làm sao để các thư viện thực sự hoạt động hiệu quả vẫn là băn khoăn của nhiều ý kiến đóng góp.

100% trường tiểu học có thư viện

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết, từ năm 1998, Bộ GD&ĐT đã ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động thư viện trường phổ thông, nhằm thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 khóa 8 về xây dựng một nền giáo dục chuẩn hóa. Năm 2003, Bộ tiếp tục ban hành Quyết định 01/2003/QĐ-BGDĐT về Tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông, trong đó đề ra các các tiêu chuẩn quan trọng cho một thư viện như: số lượng đầu sách, cơ sở vật chất (diện tích phòng thư viện, quy định bàn ghế, máy tính…), cán bộ thư viện, công tác quản lý quản trị, tổ chức hoạt động của thư viện.

Theo Thứ trưởng, trong những năm vừa qua, các thư viện trường học đã phát huy được vai trò, tác dụng của mình, nhất là với cấp tiểu học khi triển khai dạy học 2 buổi/ngày. Theo đó, song song với các giờ học trên lớp, học sinh có giờ học tại thư viện với những mô hình dạy học tích cực, phương thức giáo dục mở, thân thiện, giúp học sinh được tự do, chủ động tìm hiểu, khám phá kiến thức.

Phó GĐ phụ trách khu vực Đông Nam Á của tổ chức Room to read – ông David Strawbridge đã báo cáo những kết quả tích cực tổ chức này đạt được trong việc phát triển và phát huy vai trò của thư viện trong trường học Việt Nam. Cụ thể, từ năm 2001 đến nay, tổ chức đã hỗ trợ thiết lập 2.512 thư viện cho các trường phổ thông Việt Nam; cung cấp hơn 3.700.000 xuất bản phẩm là tựa sách tranh dành cho học sinh lớp 1-2; hỗ trợ cải tạo thư viện thành không gian đọc/học tập thân thiện với học trò. Room to read đã tổ chức các lớp tập huấn cho hiệu trưởng, giáo viên, nhân viên thư viện về thiết lập và quản lý thư viện, tiết đọc thư viện, huy động sự tham gia của gia đình và cộng đồng, duy trì bền vững thư viện.

Việt Nam được chọn là ví dụ điển hình về triển khai nhân rộng thư viện trường học. Ảnh tư liệu

Phải phát huy hiệu quả thực sự của thư viện

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thư viện tại các trường học vẫn tồn tại một số hạn chế và phát triển chưa đồng bộ. Trang thiết bị cơ sở vật chất và nguồn học liệu của một số thư viện chưa đáp ứng được nhu cầu sử dụng. Một số nơi chưa chú trọng công tác bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ thư viện, khiến hoạt động vận hành thư viện chưa phát huy hết hiệu quả. Một số trường học chưa thực sự quan tâm nên thư viện mới chỉ là “cái kho” để chứa sách, là nơi cho học sinh và giáo viên mượn sách, chưa thu hút được nhiều học sinh đến học tập và trải nghiệm ở không gian này.

Một trong giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện trong trường học, theo Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ, là phải khảo sát được nhu cầu của học sinh theo từng vùng miền, từng lứa tuổi, để từ đó lên kế hoạch mua sắm, xác định nguồn tài liệu phù hợp nhu cầu học tập, giải trí của các em. Đây cũng là hình thức thu hút học sinh đến với thư viện nhà trường. Các cơ sở giáo dục phải xây dựng kế hoạch hoạt động thư viện đảm bảo phù hợp, có hình thức hoạt động linh hoạt, phong phú nhằm tạo hứng thú cho học sinh đến đọc và học.

“Chúng ta cần nghiên cứu để tổ chức thư viện thành không gian mở, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cung cấp học liệu. Cán bộ thư viện cần làm tốt công tác tuyên truyền giới thiệu sách để thu hút học sinh đến thư viện nhà trường. 4 yếu tố gồm: nguồn tài liệu, cán bộ thư viện, người đọc, cơ sở vật chất/hạ tầng kỹ thuật cần được liên kết, đồng bộ để phát huy hiệu quả hoạt động thư viện trong các nhà trường” – Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ nhấn mạnh.

Để hoàn thiện văn bản pháp lý về tổ chức và hoạt động của thư viện, Bộ GD&ĐT đang dự thảo Thông tư quy định tiêu chuẩn thư viện trường tiểu học. Chia sẻ về dự thảo Thông tư này, Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học Thái Văn Tài cho biết, vai trò của thư viện trường tiểu học hiện nay, cũng như để đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới, đã có sự thay đổi. Thông tư quy định tiêu chuẩn thư viện trường tiểu học mới sẽ được lấy ý kiến ngay tại Hội thảo và được lấy ý kiến rộng rãi trước khi ban hành.

Phan Thủy

Theo PLXH