Xuôi dòng Thu Bồn, thăm Hòn Kẽm – Đá Dừng

PV10:23 29/04/2024

Mạn trung lưu của dòng sông Thu Bồn có nhiều đỉnh núi cao như núi Cà Tang, núi Chúa…, nhưng bao đời nay khi nhắc đến núi, dân gian chỉ nhớ đến hai ngọn núi thấp hơn hẳn, đó là núi Hòn Kẽm và núi Đá Dừng (hay còn gọi là Đá Dựng, vì núi có các vách đá dựng đứng).

Danh thắng Hòn Kẽm – Đá Dừng trước đây thuộc hai xã Quế Phước và Quế Lâm (huyện Nông Sơn); nay nằm giữa vùng giáp ranh của hai huyện Nông Sơn và Hiệp Đức (tỉnh Quảng Nam)…

Trong những ngày xuân nắng ấm, chúng tôi thực hiện một chuyến điền dã xuôi theo dòng sông Thu Bồn để khám phá vẻ đẹp hoang sơ, cuốn hút và kỳ bí của thắng cảnh này. Từ thành phố Tam Kỳ, chúng tôi theo quốc lộ 1A đến ngã ba Hương An rồi theo tỉnh lộ 105 qua địa phận huyện Quế Sơn, sau đó vượt Đèo Le đến Trung Phước (huyện Nông Sơn). Từ đây xuôi thuyền theo dòng sông Thu Bồn thơ mộng, hiền hòa đẹp như một dải lụa để bắt đầu hành trình khám phá bức tranh thiên nhiên sơn thủy hữu tình này.

Thuyền lướt nhẹ trên sông Thu Bồn đưa du khách khám phá Hòn Kẽm – Đá Dừng.

Từ các xã phía Tây của huyện Nông Sơn, dòng sông Thu Bồn chảy qua nhiều cụm đá chìm nổi hoặc những bãi đá trải dài hai bên bờ sông, trong đó có Hòn Kẽm – Đá Dừng nhô ra như “cố tình” ngăn cản dòng chảy sông Thu. Nhưng từ bao đời nay, vẻ mềm mại, trữ tình của con sông lại chứa đựng một sức công phá không ngờ, âm thầm bào mòn lớp sơn thạch dày đặc. Để rồi theo dòng chảy của thời gian và sự tác động của thiên nhiên, Hòn Kẽm – Đá Dừng như được bàn tay của tạo hóa nắn nót những đường nét tinh xảo để tạo thành những hình thù kỳ bí, ẩn mình trong những phiến đá, ẩn hiện sau những tán cây rừng râm mát, bảng lảng sương mờ, giữa nước xanh nắng ấm. Tất cả như hòa quyện cùng thiên nhiên bao quanh với tiếng chim rừng vui hót, tiếng mang gọi bầy… tạo nên một cảnh hết sức thơ mộng, thanh bình và yên ả. Thuyền lượn lờ theo dòng sông Thu thơ mộng đưa du khách khám phá những nét đẹp hết sức hoang sơ giữa hai bờ đá dựng bên sông. Những bờ đá sừng sững, trơ gan cùng tuế nguyệt hằn lên những vết huyền bí, trầm mặc. Vào những buổi sáng sớm, du khách có thể bắt gặp hình ảnh sương mai vẫn còn chưa tan hết từ vách núi bay ra quyện với làn hơi nước bốc lên từ mặt sông tạo nên một màn sương mờ mờ ảo ảo, che khuất ánh bình minh đang ló dạng. Vào những buổi chiều tà, du khách sẽ ngạc nhiên khi bỗng dưng trời sập tối một cách nhanh chóng vì vách núi dựng đứng che khuất ánh tà dương.Cùng với những ngọn núi xung quanh như núi Chúa, núi Cà Tang…, Hòn Kẽm – Đá Dừng đã tạo nên một bức tranh trời mây non nước “sơn thủy hữu tình” trên dòng sông Thu thơ mộng, hiền hòa, đẹp một cách hoang sơ; làm cho lữ khách phương xa mỗi khi đến nơi này thường chạnh lòng nhớ về quê hương, nhớ về cha mẹ mình. Chính vì thế bao đời nay, người Quảng Nam đã mượn hình ảnh uy nghiêm, sừng sững của Hòn Kẽm – Đá Dừng để thể hiện tấm lòng của những người con xứ Quảng xa quê khi ngưỡng vọng, nhớ về quê hương, về tổ tiên cha mẹ qua câu ca dao: “Ngó lên Hòn Kẽm – Đá Đừng/ Thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi/ Thương cha nhớ mẹ thì về/ Nhược bằng thương kiểng nhớ quê thì đừng”.Đặc biệt, dòng sông Thu Bồn và danh thắng Hòn Kẽm – Đá Dừng vẫn còn lưu giữ những điều kỳ bí chứa những truyền thuyết dân gian với nhiều dấu tích của nền văn hóa Sa Huỳnh và Champa còn lưu lại đến ngày nay. Từ Hòn Kẽm – Đá Dừng dọc theo hai bờ sông Thu Bồn xuôi về biển Cửa Đại vẫn có rất nhiều nơi thờ nữ thần Champa Thiên Y Ana. Ngay khúc sông tại Hòn Kẽm – Đá Dừng đến bây giờ vẫn còn lồ lộ phiến đá đứng sừng sững soi mình xuống dòng sông Thu Bồn, nặng hàng mấy chục tấn được chạm khắc tiếng Chăm gồm hai hàng chữ, mỗi hàng dài độ 2m, thân chữ cao khoảng 15cm với nét chữ hằn sâu, cứng cáp, đều đặn dù trải qua hàng chục thế kỷ đã bị nước chảy bào mòn hết một phần…Du khách gần xa đến Quảng Nam, ngoài việc tham quan hai di sản văn hóa thế giới là đô thị cổ Hội An và tháp Chăm Mỹ Sơn cũng nên dành thời gian xuôi theo dòng sông Thu Bồn để ghé thăm thắng cảnh Hòn Kẽm – Đá Dừng. Bởi một lần đến vùng đất xứ Quảng “chưa mưa đà thấm” mà không ghé thăm Hòn Kẽm – Đá Dừng thì có lẽ chưa đủ cho một chuyến tham quan…

Ngược lên Hòn Kẽm Đá Dừng

Hòn Kẽm Đá Dừng là danh lam, thắng cảnh nổi tiếng của tỉnh Quảng Nam, song do địa hình núi non hiểm trở nên đến nay vẫn chưa có nhiều người đặt chân đến được nơi này.

Từ TP. Đà Nẵng theo Quốc lộ 1A vào ngã ba Hương An rồi rẽ hướng thị trấn Đông Phú, huyện Quế Sơn (tỉnh Quảng Nam), chạy sang Quốc lộ 14E về thị trấn Tân Bình, huyện Hiệp Đức và tiếp tục đi theo hướng tây chừng 15 km sẽ thấy vùng núi non trùng điệp của dãy Trường Sơn Đông. Đứng trên cầu Trà Linh nhìn xuôi theo dòng nước lững lờ buông trôi là màu xanh bạt ngàn của Hòn Kẽm. Di chuyển bằng thuyền chỉ chừng hơn chục phút, du khách đã lọt thỏm vào Hòn Kẽm Đá Dừng. Đây là khúc sông nằm giữa hai dãy núi cao chừng 500 m, có đoạn dòng rất hẹp bởi hai vách đá với muôn vẻ hình thù kỳ bí nhô hẳn ra như để chắn ngang dòng nước nên có tên gọi Đá Dừng.

Cái tên Hòn Kẽm Đá Dừng có từ lâu đời và nơi đây gắn liền với những truyền thuyết dân gian đậm sắc màu huyền hoặc của núi, của sông, của bao phận người nghèo khó vùng hạ du sông Thu Bồn ngược dòng đi khai hoang, mở đất. Thu Bồn là con sông dài và lớn nhất của tỉnh Quảng Nam, với nhiều tên gọi qua từng chặng, từ phía thượng nguồn là sông Tranh, sông Thiêng rồi sông Thu Bồn, dằng dặc hơn 100 km.

Quang cảnh Hòn Kẽm Đá Dừng.

Chỉ đoạn sông núi của Hòn Kẽm Đá Dừng mà có nhiều cái tên ẩn chứa bao điều lạ lùng dọc đôi bờ bến bãi: Tứ Nhũ, Bà Thiêng, Đá Bùa, Đá Dựng, Khe Nghiêng, Gành Tiên, Ba Hang, Nước Mắt. Hầu hết những cái tên ấy đều gắn với hiện tượng thiên tạo chẳng hạn như một mỏm đá nham nhở, trên đỉnh phủ dày cây cối xanh um. Nước từ mạch ngầm của Hòn Kẽm cứ theo các kẽ đá nhô ra nhỏ tí tách quanh năm, suốt tháng xuống mặt sông. Chiếc thuyền lướt qua đoạn Hòn Kẽm Đá Dừng, trời lại bừng sáng hơn, phía xa xa có vài chiếc ghe chèo bồng bềnh thả lưới. Từ lâu nghe người ta bảo ở Hòn Kẽm Đá Dừng ngày đến rất chậm và đêm xuống thật nhanh là thế.

Cái tên Đá Bùa ra đời từ một hiện tượng nhân tạo khá đặc biệt. Đó là ngay dưới chân của vách đá Thạch Bích có một văn bia cổ của người Chăm được chạm khắc từ lâu đời luôn ẩn chìm dưới nước. Văn bia gồm hai dòng chữ, mỗi hàng dài 2 m, thân chữ cao 0,15 m, được tham tá người Pháp của tòa Công sứ Hội An phát hiện năm 1908. Hai hàng chữ của văn tự này được các nhà nghiên cứu khảo cổ cho rằng được khắc vào thế kỷ thứ IV, cùng với các niên đại xây dựng thánh địa Mỹ Sơn, tạm dịch là: "Hoàng đế Parkàcdhama vua nước Chămpa vinh quang muôn năm chúa đất nơi đây xin dâng cúng đấng Siva này". Hàng năm vào rằm tháng 8, bà con vạn chài các làng mạc vùng thượng nguồn sông Thu Bồn thường mua sắm hương hoa, lễ vật mang tới đặt bên văn bia dâng cúng thần linh, bởi vào thời gian này nước sông thường rút cạn để lộ ra cả hai dòng chữ lạ.

Hòn Kẽm Đá Dừng là bức họa từ thiên nhiên cực kỳ độc đáo của miền sơn cước vùng tây xứ Quảng. Núi đá chót vót nghiêng mình trầm tư soi xuống mặt sông im ắng làm cho cảnh vật núi non nơi đây càng nên thơ mà lại phảng phất đâu đây chút ưu tư. Chính vì vậy mà bao đời nay những đứa con xứ Quảng mỗi khi tâm trạng chênh chao khi nghĩ về các đấng sinh thành, thường nhớ tới câu ca dao : "Ngó lên Hòn Kẽm Đá Dừng/ Thương cha, nhớ mẹ quá chừng bậu ơi!/ Thương cha, nhớ mẹ thì về/ Nhược bằng, thương kiểng nhớ quê thì đừng". Cũng có người bảo câu ca ấy là nỗi niềm, đạo lý của phận làm con mỗi khi nhìn thấy hình bóng sừng sững của Hòn Kẽm Đá Dừng và thế núi, dáng sông đồ sộ ấy được sánh như công cha, nghĩa mẹ.

Ngoài dạo phố cổ Hội An, khách đến Quảng Nam nên thử 5 trải nghiệm này Đua xe địa hình trên cát, chơi catamaran ngoài biển hay chèo kayak trên sông Thu Bồn... là những trải nghiệm không phải khách du lịch nào cũng biết tại Hội An. Ngoài phố cổ Hội An, du lịch Quảng Nam còn có nhiều hoạt động mới lạ, hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài nước tham gia trải nghiệm. Đua...