Xử lý thế nào khi trẻ tắc dị vật đường thở?

Trong dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021, các bác sĩ Bệnh viện Nhi đồng 2 thành phố Hồ Chí Minh đã tiếp nhận nhiều trường hợp trẻ dưới 3 tuổi tắc dị vật đường thở. Nếu không được cấp cứu kịp thời, các bé sẽ gặp nguy hiểm.

Trẻ dưới 3 tuổi là đối tượng dễ bị mắc dị vật đường thở.

Trẻ dưới 3 tuổi dễ mắc dị vật đường thở

Ngay 24-2, thông tin từ Bệnh viện Nhi đồng 1 (thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, các bác sĩ mới xử lý thành công ca bệnh nhi bị hóc hạt dưa từ ngày 15-2 (tức mùng 4 Tết, nhưng không được cha mẹ phát hiện kịp thời) bằng phương pháp nội soi hô hấp để lấy dị vật. Trước đó, ca mắc dị vật đường thở là hạt lạc cũng được xử lý thành công.

Theo nghiên cứu của Bệnh viện Nhi đồng 2, trẻ dưới 3 tuổi chiếm tới 74,5% số ca bị mắc dị vật đường thở. Đây là lứa tuổi các bé hiếu động, có thể nhặt mọi thứ cho vào miệng, mũi…

Theo bác sĩ Chuyên khoa I Đoàn Thị Thanh Hồng (Khoa Hô hấp 1, Bệnh viện Nhi đồng 2), ngoài việc gây tắc đường thở, dẫn tới thiếu ôxy, các dị vật còn có thể khiến trẻ bị viêm đường thở rất nặng.

Cụ thể hơn, biến chứng cấp tính có thể xảy ra ngay lập tức, trẻ khó thở. Nếu không kịp thời xử trí sẽ dẫn đến ngạt thở. Với biến chứng lâu dài như dị vật bị bỏ quên (qua giai đoạn ho sặc sụa ban đầu, trẻ sẽ cảm thấy thoải mái và giảm kích thích hơn do dị vật đã đi xuống dưới), trẻ sẽ bị ho kéo dài và dễ bị viêm phổi.

Những cách xử trí hiệu quả

Cũng theo bác sĩ Đoàn Thị Thanh Hồng, các bậc phụ huynh cần xử trí đúng cách khi phát hiện trẻ bị hóc dị vật. Nếu trẻ còn hồng hào, khóc được, nói được, la hét, không khó thở, cha mẹ nên đặt ở tư thế ngồi thở, giữ yên trẻ và đưa đến bệnh viện ngay. Nếu trẻ tím tái, khó thở, không khóc hoặc khóc yếu, cha mẹ nhanh chóng gọi cấp cứu, người hỗ trợ và tiến hành thủ thuật vỗ lưng, ấn ngực.

Đối với trẻ dưới 2 tuổi, thao tác vỗ lưng, ấn ngực được thực hiện như sau: Đặt trẻ nằm sấp, đầu thấp trên cánh tay trái, giữ chặt phần đầu và cổ trước bằng bàn tay trái. Dùng ngón trỏ và ngón giữa tay trái đẩy cằm trẻ lên cho cổ ưỡn tránh gập đường thở.

Cách xử trí khi trẻ dưới 2 tuổi bị mắc dị vật đường thở.

Người sơ cứu dùng bàn tay phải vỗ 5 cái thật mạnh vào lưng trẻ ở khoảng giữa hai bả vai. Sau đó, lật ngửa trẻ sang tay phải, nếu trẻ còn khó thở, tím tái, dùng hai ngón tay trái ấn mạnh ở vùng 1/2 dưới xương ức 5 cái. Nếu dị vật vẫn chưa rơi ra ngoài, hãy lật người trẻ lại tiếp tục vỗ lưng. Luân phiên vỗ lưng và ấn ngực cho tới khi dị vật rơi khỏi đường thở hoặc trẻ khóc được.

Đối với trẻ từ 2 tuổi trở lên, nếu bé còn tỉnh, cha mẹ đứng hoặc quỳ phía sau, vòng 2 tay qua người trẻ, đặt 1 bàn tay (nắm đấm) dưới mũi ức, đặt bàn tay kia ôm lấy nắm đấm rồi ấn bụng mạnh hướng từ trước ra sau và từ dưới lên trên 5 lần. Sau đó, kiểm tra đường miệng và lấy dị vật (nếu có). Nếu trẻ vẫn bị tắc đường thở, tiếp tục lặp lại động tác ấn bụng như trên.

Cách xử trí khi trẻ trên 2 tuổi mắc dị vật đường thở, nhưng vẫn tỉnh.

Cách xử trí khi trẻ trên 2 tuổi mắc dị vật đường thở và bị hôn mê.

Nếu trẻ bị hôn mê, bất tỉnh khi tắc dị vật đường thở, người lớn cần đặt trẻ nằm ngửa. Người sơ cứu quỳ gối, tựa hai chân hai bên đùi trẻ. Nắm 2 bàn tay thành nắm đấm, đột ngột ấn mạnh vào dưới xương ức của trẻ từ dưới lên trên 5 cái liên tiếp. Sau đó kiểm tra đường thở. Nếu dị vật vẫn chưa rơi ra ngoài thì tiếp tục làm lại các bước trên cho đến khi dị vật rơi ra hoặc đợi cấp cứu tới.

Để phòng ngừa trẻ bị dị vật đường thở, các tài liệu của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo, người chăm sóc trẻ không nên cho trẻ dưới 4 tuổi ăn những thức ăn cứng hoặc tròn như kẹo, đậu phộng, nho, các loại hạt… Trẻ nên được ngồi thẳng khi ăn và phải được người lớn giám sát. Trẻ nên được hướng dẫn cách nhai kỹ thức ăn và tránh la hét, nói cười, chạy nhảy hay khóc khi ăn. Người lớn cần chú ý để xa tầm tay trẻ những vật dụng hay những mảnh đồ chơi nhỏ.