Xử lý sở hữu chéo ngân hàng vào giai đoạn cuối
Đưa những ông chủ không đủ điều kiện, phẩm chất, có dính dáng tới sở hữu chéo ra khỏi hệ thống ngân hàng (NH) một cách vĩnh viễn.
Động thái này đang thể hiện sự quyết liệt, khôn khéo của NH Nhà nước (NHNN) trong thanh toán nạn sở hữu chéo tại các NH Việt Nam.
Những tính toán thận trọng
Tâm điểm của giới truyền thông đang hướng về câu chuyện của Eximbank khi ngày 19/11 tới là ngày chốt quyền tham gia đại hội cổ đông bất thường của NH dự kiến diễn ra vào 15/12 tới. Eximbank được quan tâm bởi đây là tổ chức nắm giữ số lượng lớn cổ phiếu Sacombank (trên 8%), đồng thời trong cơ cấu cổ đông của Eximbank trước đây có ông Trầm Bê được cho là sở hữu nhiều cổ phiếu. Đây cũng là doanh nhân sở hữu nhiều cổ phiếu tại Sacombank và Southernbank. Như vậy, chỉ cần nhìn vào một cổ đông đã thấy mạng nhện chằng chịt liên quan đến các NH.
Khách hàng giao dịch tại một chi nhánh MaritimeBank Hà Nội. Ảnh: Thanh Hải
Gần đây, NHNN đã tuyên bố thông tin mới đáng chú ý: Ông Trầm Bê đồng ý nhượng lại tất cả quyền lợi sở hữu cổ phiếu tại Sacombank cho NHNN. Điều này đồng nghĩa với việc, một ông trùm NH và gia đình sẽ không có tên trong hệ thống. Câu chuyện giống với trường hợp của gia đình ông trùm Đặng Văn Thành – nguyên Chủ tịch Sacombank trước đây. Trên thực tế, sở hữu chéo và mạng nhện của nó cũng như những tác hại cho nền kinh tế từ việc cho vay cánh hẩu đã được đề cập rất nhiều lần. Nhiều vụ đại án liên quan đến các ông chủ nhà băng như Oceanbank, ACB, VNCB đã được bóc gỡ. “Bằng cách đưa những ông chủ ngân hàng dính tới sở hữu chéo ra khỏi hệ thống NH một cách vĩnh viễn, NH T.Ư không mất công truy xét sẽ xác định được những ai đứng tên hộ, những ai là chủ cổ phần thực sự của các NH, để xử lý tình trạng sở hữu chéo. Đây là động thái khôn ngoan, tránh tác động lớn đến hoạt động cả hệ thống, mà vẫn xử lý được những người đã có vi phạm” – TS Lê Xuân Nghĩa – nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, người đã lên tiếng cảnh báo rất sớm về vấn nạn này nhận xét.
Video đang HOT
Người ta kỳ vọng, sau đại hội cổ đông bất thường của Eximbank, kết luận thanh tra về sở hữu chéo tại NH này từ tháng 3 sẽ được công bố. Hiện, trên danh sách Eximbank có 3 cổ đông lớn chính thức đứng danh là Vietcombank nắm 8,2% cổ phần, NH Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC) của Nhật Bản nắm giữ 15% và VOF Investment Limited nắm 5%. Còn lại đều được nắm giữ phân tán và hợp lại theo nhóm. Trường hợp của Eximbank được làm quyết liệt cũng là động thái mạnh để cảnh tỉnh cho một số trường hợp vẫn đang trong bóng tối.
Tiếp tục lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng
Trước đó, giai đoạn 2011 – 2015, hàng loạt thương vụ sáp nhập, hợp nhất liên quan đến sở hữu chéo đã diễn ra. Đầu tiên là trường hợp 3 NH hợp nhất thành NH thương mại cổ phần (NHTMCP) Sài Gòn (SCB), sau đó là trường hợp NHTMCP Phát triển Mê Kông (MDB) sáp nhập NHTMCP Hàng hải Việt Nam (MaritimeBank), MaritimeBank sáp nhập Tài chính dệt may, NHTMCP Phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHB) sáp nhập vào NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) – chung sở hữu Nhà nước, NHTMCP Phương Nam (Southernbank) sáp nhập vào NHTMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank)…
Đến thời điểm này, theo nhận xét của NHNN, tình trạng sở hữu chéo vẫn còn tồn tại, nhưng các cổ đông lớn không còn dám mạnh tay thao túng NH để dành lợi ích cho công ty sân sau như trước. “Số cặp tổ chức tín dụng (TCTD) sở hữu chéo trực tiếp lẫn nhau đã giảm dần (chỉ còn 3 cặp TCTD có sở hữu chéo). Sở hữu cổ phần trực tiếp lẫn nhau giữa NH hiện tập trung ở một số NHTMCP, nhưng tỷ lệ không lớn. Tình trạng một TCTD sở hữu cổ phần tại một số TCTD hoặc một số TCTD sở hữu cổ phần tại một TCTD đã giảm so với thời gian trước đây” – Chánh Thanh tra NHNN Nguyễn Hữu Nghĩa nhấn mạnh.
Để tiếp tục thực hiện nghiêm chủ trương xóa bỏ sở hữu chéo NH, TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng, cần cụ thể hóa và chuẩn hóa về điều kiện trở thành thành viên HĐQT NH: “Họ là ai, có đủ phẩm chất và kinh nghiệm để đảm đương công việc hay không? Chúng ta phải đảm bảo nguồn t.iền được góp vốn vào NH là t.iền sạch. Ở nhiều nước thậm chí họ còn điều tra nguồn gốc t.iền góp vốn vào NH từ 3 đời”. Đồng thời dẫn chứng: “Có những NH năm 2005 mới có vốn 5 – 7 tỷ đồng, đến năm 2010 đã là 3.000 tỷ đồng. Có những ông chủ làm hợp đồng vay vốn của NH khác về mua cổ phiếu, sau đó lấy cổ phiếu đó để thế chấp vay lại t.iền NH”.
Theo Thời Báo Ngân Hàng
Giải pháp bảo đảm an toàn, ổn định hệ thống ngân hàng
Trong thời gian qua, chung quanh câu chuyện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) mua ba ngân hàng yếu kém là Ngân hàng TMCP Xây dựng (VNCB), Ngân hàng TMCP Đại Dương (OceanBank) và Ngân hàng TMCP Dầu khí Toàn cầu (GPBank), có khá nhiều ý kiến băn khoăn về việc có căn cứ pháp lý không? NHNN sẽ làm gì với ba ngân hàng trên, có sử dụng ngân sách nhà nước không?
Căn cứ pháp lý
Theo TS Lê Xuân Nghĩa - nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, biện pháp mua ngân hàng 0 đồng là phù hợp các quy định của pháp luật và thông lệ quốc tế. Không chỉ vậy, đó còn là giải pháp sáng tạo của NHNN trong giai đoạn hiện nay vì không để đổ vỡ, bảo đảm an toàn hệ thống, an ninh t.iền tệ cũng như an ninh kinh tế. Đồng quan điểm, luật sư Trương Thanh Đức - Chủ tịch Công ty Luật Basico cũng cho rằng, mua ngân hàng 0 đồng là hoàn toàn có căn cứ pháp lý.
Theo đó, Điều 149 Luật NHNN đã quy định NHNN có thẩm quyền trực tiếp hoặc chỉ định tổ chức tín dụng (TCTD) khác góp vốn, mua cổ phần của TCTD được kiểm soát đặc biệt nếu: TCTD được kiểm soát đặc biệt không thực hiện tăng vốn, xây dựng, thực hiện kế hoạch tái cơ cấu; NHNN xác định số lỗ lũy kế của TCTD đã vượt quá giá trị thực của vốn điều lệ và quỹ dự trữ của TCTD được kiểm soát đặc biệt. Quyết định số 48/2013/QĐ-TTg ngày 1-8-2013 của Thủ tướng Chính phủ hướng dẫn chi tiết các nội dung liên quan góp vốn, mua cổ phần bắt buộc của TCTD bị kiểm soát đặc biệt. Ngoài ra, tại Quyết định số 254/QĐ-TTg và 255/QĐ-TTg ngày 1-3-2012 của Thủ tướng Chính phủ đã quy định rõ chủ trương, quan điểm và các biện pháp xử lý TCTD yếu kém.
Căn cứ quy định pháp luật hiện hành và nguyên tắc mua lại cổ phần bắt buộc của TCTD, NHNN đã thực hiện việc mua cổ phần của ba ngân hàng nói trên theo giá trị thực, hợp lý của cổ phần. Về nguyên tắc, việc mua, bán, chuyển nhượng tài sản phải có giá cả và giá cả phải phù hợp giá trị. Tài sản không có giá trị thì giá cả bằng 0 đồng. Do cổ phần của ba ngân hàng trên đã mất hết giá trị (vốn chủ sở hữu của các ngân hàng này âm), vì vậy NHNN chỉ mua lại với giá 0 đồng/cổ phần. Khi đó, quyền lợi của cổ đông tại ngân hàng đó cần phải chấm dứt, song các nghĩa vụ, trách nhiệm, nhất là trong quan hệ vay mượn với ngân hàng vẫn phải tiếp tục thực hiện theo quy định của pháp luật.
Với quy trình xử lý chặt chẽ, công khai, minh bạch theo quy định của pháp luật, không có sự áp đặt chủ quan, duy ý chí của Nhà nước trong việc xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị thực của vốn điều lệ và quỹ dự trữ cũng như giá trị cổ phần của ngân hàng yếu kém cần phải can thiệp bắt buộc.
Cũng theo các chuyên gia, việc NHNN mua lại cổ phần bắt buộc của các ngân hàng thương mại (NHTM) yếu kém nhằm bảo đảm sự an toàn, ổn định, trật tự của hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính; bảo vệ quyền lợi của người gửi t.iền; bảo đảm quá trình cơ cấu lại ngân hàng yếu kém không ảnh hưởng an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Về chủ trương, Bộ Chính trị và Chính phủ cũng thống nhất quan điểm trong giai đoạn hiện nay, chưa áp dụng phá sản TCTD theo quy định của Luật Phá sản để bảo đảm giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Do đó, việc NHNN mua lại bắt buộc đối với các NHTM yếu kém là giải pháp cuối cùng, khi không còn giải pháp xử lý khác khả thi hơn để đạt được mục tiêu nói trên.
Ngân hàng Nhà nước sẽ làm gì với các ngân hàng 0 đồng?
Sau khi NHNN mua lại NHTM yếu kém và chuyển đổi mô hình sang công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do NHNN là chủ sở hữu, NHNN chỉ định NHTMNN tham gia quản trị, điều hành và thực hiện phương án cơ cấu lại được duyệt. Đối với ba NHTM vừa được NHNN mua lại, NHNN chỉ định Vietcombank quản trị, điều hành VNCB và VietinBank quản trị, điều hành OceanBank và GPBank.
Kể từ khi NHNN chính thức tiếp quản VNCB, OceanBank và GPBank, NHNN không phải cho vay đặc biệt để chi trả t.iền gửi; hoạt động của ba ngân hàng này đã ổn định và cải thiện hơn: nợ xấu, tài sản không sinh lời bước đầu được xử lý và thu hồi; t.iền gửi mới được gia tăng; quản trị điều hành được nâng cao. Được biết, NHNN đang chỉ đạo các NHTMNN triển khai các phương án tái cơ cấu với hai nhiệm vụ trọng tâm là xử lý nợ xấu, thu hồi tài sản không sinh lời và tiếp tục phát triển hoạt động kinh doanh theo hướng an toàn, lành mạnh.
Sau khi những khó khăn, yếu kém được khắc phục một bước quan trọng và hoạt động của ngân hàng được NHNN mua lại về cơ bản ổn định và trở lại bình thường, giá trị doanh nghiệp và vốn chủ sở hữu của ngân hàng được mua lại gia tăng, NHNN sẽ tiến hành thoái vốn thông qua sáp nhập, hợp nhất với ngân hàng khác, cổ phần hóa hoặc bán cho nhà đầu tư tiềm năng...
Ngân hàng Nhà nước có sử dụng ngân sách nhà nước không?
Theo lý giải của TS Lê Xuân Nghĩa, việc NHNN mua ngân hàng 0 đồng tức là NHNN không phải bỏ t.iền ra mua ngân hàng. Theo quy định của pháp luật, các khoản cho vay đặc biệt của NHNN đối với ngân hàng được mua lại đến nay được ưu tiên hoàn trả trước so với các khoản nợ khác của ngân hàng; các khoản vay tái cấp vốn (nếu có) phải được bảo đảm bằng tài sản. Do đó, về thiệt hại kinh tế đối với NHNN là hầu như không có.
Các quan hệ kinh tế, tài chính giữa VietinBank, Vietcombank với ba ngân hàng VNCB, OceanBank và GPBank là quan hệ dân sự bình thường giữa hai pháp nhân độc lập và phải tuân thủ theo quy định của pháp luật. VietinBank, Vietcombank không phải gánh chịu các chi phí, tổn thất và không phải cấp vốn đối với ba ngân hàng được mua lại, ngoài việc cử người tham gia quản trị, điều hành tại ngân hàng mua lại; hỗ trợ về cơ hội kinh doanh, khách hàng. Các khoản hỗ trợ vốn của NHNN cho ngân hàng được mua lại là quan hệ tín dụng và ngân hàng mua lại có nghĩa vụ trả nợ NHNN theo đúng quy định của pháp luật.
Như vậy, biện pháp mua lại NHTMCP yếu kém được NHNN phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan triển khai theo đúng quy định của pháp luật và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; không sử dụng t.iền của ngân sách nhà nước; không gây thiệt hại kinh tế cho Nhà nước, NHNN và các NHTMNN được chỉ định tham gia quản trị, điều hành. Việc mua lại và tiếp quản các NHTMCP yếu kém trong thời gian qua đã góp phần bảo đảm an toàn hệ thống các TCTD, ổn định thị trường t.iền tệ và củng cố niềm tin của người gửi t.iền đối với hệ thống ngân hàng và các chủ trương, biện pháp cơ cấu lại các TCTD.
Theo_Báo Nhân Dân
Mua ngân hàng 0 đồng để chấm dứt trò mặc cả Ngân hàng Nhà nước cần phải ra tay mua lại ngân hàng yếu kém, chấm dứt những trò mặc cả, chây ì, coi thường quá trình phục hồi kinh tế của đất nước. Hệ thống văn bản pháp luật hiện nay của Việt Nam chưa có quy định nào đề cập đến việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua lại ngân hàng thương...
