Xử lý nợ xấu: Đổ cả máu và nước mắt

Bà Lê Thị Thanh Tâm, Chủ nhiệm bộ môn Ngân hàng thương mại (NHTM), Viện Ngân hàng tài chính , ĐH Kinh tế Quốc dân so sánh như vậy về quá trình phối hợp xử lý nợ xấu của các ngân hàng.

Chưa khi nào “người ngân hàng” bị bắt nhiều thế

Tại hội thảo về xử lý nợ xấu ngày 6/10, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Kim Anh cho biết, năm 2011 là thời điểm hết sức “nguy hiểm” khi thanh khoản của nhiều ngân hàng gặp cú sốc, giá vàng trồi sụt, tỷ giá biến động mạnh…

“Lúc đó anh em trong phòng họp kín rất lo lắng. Từ thanh khoản khó khăn tới nợ xấu gia tăng, thậm chí nguy cơ đổ vỡ hệ thống cũng đã có người nghĩ đến. Không ai có thể nói khi đó chúng tôi ra ngoài có thể nở nụ cười”, TS. Võ Trí Thành, Phó viện trưởng Viện Quản lý kinh tế T.Ư (CIEM) nhớ lại.

Từ đầu năm tới ngày 15/9, VAMC đã phát hành trái phiếu đặc biệt để mua nợ xấu của các tổ chức tín dụng được 11.108 khoản nợ, tương ứng với 75.553 tỷ đồng dư nợ gốc nội bảng, giá mua là 69,070 tỷ đồng của 37 tổ chức tín dụng. Lũy kế từ năm 2013 đến ngày 15/9, VAMC phát hành trái phiếu đặc biệt mua nợ xấu đạt 204.228 tỷ đồng giá trị dư nợ gốc nội bảng, 177.722 tỷ đồng giá mua nợ. Đến nay, VAMC đã thu hồi nợ, bán nợ, báo tài sản đảm bảo đạt 13.320 tỷ đồng.

Là người trực tiếp xử lý nợ xấu của một trong bốn NHTM lớn là Vietinbank, TS. Lê Cẩm Ninh, Phó ban Quản lý và xử lý nợ xấu của NH này kể, trong ba năm qua, công tác này đã được thực hiện rất nghiêm ngặt. “Ban lãnh đạo ngân hàng không chỉ thường xuyên làm việc với các chi nhánh mà trong năm 2013 đã chủ động rà soát thực trạng của từng khoản nợ”, ông Ninh kể.

Từ tháng 4-5/2013, Vietinbank đã chủ động thành lập đoàn công tác tổng rà soát, kiểm tra thực trạng các khách hàng đã/đang đề nghị cơ cấu giữ nguyên nhóm nợ. Đến tháng 11-12/2013, Vietinbank tiếp tục thành lập các Tổ công tác rà soát, phân tích hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng và đánh giá dự kiến nhóm nợ khi Thông tư 02 về phân loại nợ của NHNN có hiệu lực thi hành. Ông Ninh cho biết: “Năm nay, chúng tôi đã thiết lập hệ thống quản trị rủi ro ba trụ cột là: Rủi ro thị trường, rủi ro hoạt động và rủi ro tín dụng”.

“Sau ba năm, thanh khoản hệ thống ổn định, thị trường hối đoái ổn định, lòng tin người gửi tiền phục hồi mạnh mẽ”, Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh nói. Nhưng trải qua quá trình xử lý, tái cơ cấu ấy, cái giá phải trả không nhẹ nhàng. TS. Lê Thị Thanh Tâm cho biết: “Khi chúng tôi làm việc với Bộ Công an về vấn đề xử lý nợ xấu trong ngành Ngân hàng, các anh ấy cũng nói lần đầu tiên có nhiều người trong ngành Ngân hàng bị bắt tới vậy. Như vậy mới nói, xử lý nợ xấu có nhiều máu và nước mắt là thế”.

Nợ xấu mới được “giam” lại chứ chưa phải mất đi – Ảnh: Lã Anh

Gánh nặng sẽ “đè” lên VAMC

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho biết, từ năm 2012 đến hết tháng 8/2015, hệ thống ngân hàng đã xử lý được 424,14 nghìn tỷ đồng nợ xấu (tương đương 91,2% tổng số nợ xấu ước tính tại thời điểm tháng 9/2012). Trong đó, xử lý nợ xấu qua Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) chiếm 41,3%. Còn lại do các tổ chức tín dụng tự xử lý bằng nhiều biện pháp khác nhau như đôn đốc khách hàng trả nợ, sử dụng dự phòng rủi ro, phát mại tài sản đảm bảo, chuyển nợ thành vốn góp. Nhờ đó, tỷ lệ nợ xấu từ mức 4,93% vào thời điểm tháng 9/2012 đến tháng 8/2015 chỉ còn 3,21%. “Dự kiến tỷ lệ nợ xấu vào cuối năm 2015 sẽ ở mức dưới 3% theo đúng mục tiêu đã đề ra”, Phó Thống đốc NHNN khẳng định.

Tuy nhiên, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, nợ xấu có thể lên tới 300 nghìn tỷ đồng. “Mặc dù chúng ta giam nợ xấu lại nhưng đó chỉ là bãi đậu tạm thời của nợ xấu. Không phủ nhận nỗ lực của các ngân hàng, của VAMC, của NHNN nhưng nếu 5 năm tới, 7 năm tới không xử lý dứt điểm thì nó lại trở về các ngân hàng”, ông Hiếu nói. Lãnh đạo NHNN cũng thừa nhận, thời điểm vừa qua, việc mua nợ xấu của VAMC “không có con đường nào khác là mua về để đấy đã”.

Chính vì vậy, ông Nguyễn Quốc Hùng, Chủ tịch VAMC cho biết, năm 2016, khi tỷ lệ nợ xấu về dưới 3%, VAMC sẽ phải tập trung xử lý khoản nợ (bán nợ và tài sản đảm bảo) và mua nợ theo giá thị trường với các khoản nợ xấu mới phát sinh, hạn chế việc mua nợ xấu bằng phát hành trái phiếu đặc biệt trong bối cảnh rất khó khăn khi không đủ vốn, không có đủ cơ chế…

Theo Cao Sơn (Giao thông vận tải)